Ёган Готфрыд Гэрдэр: розьніца паміж вэрсіямі
Knedlik-Pod (гутаркі | унёсак) |
|||
Радок 20: | Радок 20: | ||
| Сайт = |
| Сайт = |
||
| ВікіКрыніца = :de:s:Johann_Gottfried_Herder |
| ВікіКрыніца = :de:s:Johann_Gottfried_Herder |
||
| ВікіКрыніца пераклады на беларускую = |
| ВікіКрыніца пераклады на беларускую = |
||
}} |
}} |
||
'''Ёган |
'''Ёган Го́тфрыд Гэ́рдэр''' ({{мова-de|Johann Gottfried von Herder}}) ({{Нарадзіўся|25|8|1744}} — {{Памёр|18|12|1803}}) — [[Нямеччына|нямецкі]] [[паэт]], [[літаратурны крытык]], [[багаслоў]], [[філязофія|філёзаф]]. Ён быў эстэтыкам і гісторыкам [[культура|культуры]]. |
||
== Біяграфія == |
== Біяграфія == |
||
Радок 28: | Радок 28: | ||
Нарадзіўся ў Марунгэне, невялікім мястэчку ва Ўсходняй Прусіі, у сям’і школьнага настаўніка. Па заканчэньні школы, знаёмы расейскі вайсковы хірург пераканаў яго заняцца [[мэдыцына]]й і адвёз у [[Кёнігсбэрг]]. Але Гэрдэр прыняў іншае рашэньне і ў 1762 паступіў на багаслоўскі факультэт Кёнігсбэрскага ўнівэрсытэту. Там ён слухаў лекцыі магістра філязофіі [[Імануіл Кант|Імануіла Канта]]. Кант меў вялікі ўплыў на Гэрдэра, аднак іхнія погляды на філязофію і культуру не супадалі. |
Нарадзіўся ў Марунгэне, невялікім мястэчку ва Ўсходняй Прусіі, у сям’і школьнага настаўніка. Па заканчэньні школы, знаёмы расейскі вайсковы хірург пераканаў яго заняцца [[мэдыцына]]й і адвёз у [[Кёнігсбэрг]]. Але Гэрдэр прыняў іншае рашэньне і ў 1762 паступіў на багаслоўскі факультэт Кёнігсбэрскага ўнівэрсытэту. Там ён слухаў лекцыі магістра філязофіі [[Імануіл Кант|Імануіла Канта]]. Кант меў вялікі ўплыў на Гэрдэра, аднак іхнія погляды на філязофію і культуру не супадалі. |
||
Пасьля Кёнігсбэргу Гэрдэр пераязджае ў [[Рыга|Рыгу]], спалучаючы дзейнасьць сьвятара з пэдагагічнай працай і літаратурнымі заняткамі. Празь пяць гадоў ён пераязджае ў [[Парыж]], дзе знаёміцца з ідэямі [[Шарль Люі дэ |
Пасьля Кёнігсбэргу Гэрдэр пераязджае ў [[Рыга|Рыгу]], спалучаючы дзейнасьць сьвятара з пэдагагічнай працай і літаратурнымі заняткамі. Празь пяць гадоў ён пераязджае ў [[Парыж]], дзе знаёміцца з ідэямі [[Шарль Люі дэ Мантэск’ё|Шарля дэ Мантэск’ё]], [[Жан ля Рон д’Алямбэр|Жана Д’Алямбэра]] і [[Дэні Дыдро]]. У 1770-я гады ён вяртаецца ў [[Нямеччына|Нямеччыну]], стварае трактат «Пра паходжаньне мовы», атрымоўвае прэмію ў Бэрлінскай Акадэміі навук. |
||
З 1784 па 1791 Гэрдэр выдае сваю асноўную працу па культуралёгіі — «Ідэі да філязофіі гісторыі чалавецтва». |
З 1784 па 1791 Гэрдэр выдае сваю асноўную працу па культуралёгіі — «Ідэі да філязофіі гісторыі чалавецтва». |
Вэрсія ад 09:09, 30 чэрвеня 2020
Ёган Готфрыд Гэрдэр | |
па-нямецку: Johann Gottfried Herder | |
Дата нараджэньня | 25 жніўня 1744 |
---|---|
Месца нараджэньня | Марунгэн, Каралеўства Прусія |
Дата сьмерці | 18 сьнежня 1803 |
Месца сьмерці | Ваймар, Сьвяшчэнная Рымская імпэрыя |
Школа/традыцыя | Рамантычны нацыяналізм |
Пэрыяд | эпоха Асьветніцтва |
Кірунак | нямецкая філязофія |
Значныя ідэі | Плястыка[d], Stimmen der Völker in Liedern[d] і Трактат пра паходжаньне моваў[d] |
Аказалі ўплыў | Ёган Георг Гаман, Імануіл Кант |
Наступнікі | Людавіт Штур, Г. В. Ф. Гэгель, Ёган Вольфганг фон Гётэ |
Ёган Го́тфрыд Гэ́рдэр (па-нямецку: Johann Gottfried von Herder) (25 жніўня 1744 — 18 сьнежня 1803) — нямецкі паэт, літаратурны крытык, багаслоў, філёзаф. Ён быў эстэтыкам і гісторыкам культуры.
Біяграфія
Нарадзіўся ў Марунгэне, невялікім мястэчку ва Ўсходняй Прусіі, у сям’і школьнага настаўніка. Па заканчэньні школы, знаёмы расейскі вайсковы хірург пераканаў яго заняцца мэдыцынай і адвёз у Кёнігсбэрг. Але Гэрдэр прыняў іншае рашэньне і ў 1762 паступіў на багаслоўскі факультэт Кёнігсбэрскага ўнівэрсытэту. Там ён слухаў лекцыі магістра філязофіі Імануіла Канта. Кант меў вялікі ўплыў на Гэрдэра, аднак іхнія погляды на філязофію і культуру не супадалі.
Пасьля Кёнігсбэргу Гэрдэр пераязджае ў Рыгу, спалучаючы дзейнасьць сьвятара з пэдагагічнай працай і літаратурнымі заняткамі. Празь пяць гадоў ён пераязджае ў Парыж, дзе знаёміцца з ідэямі Шарля дэ Мантэск’ё, Жана Д’Алямбэра і Дэні Дыдро. У 1770-я гады ён вяртаецца ў Нямеччыну, стварае трактат «Пра паходжаньне мовы», атрымоўвае прэмію ў Бэрлінскай Акадэміі навук.
З 1784 па 1791 Гэрдэр выдае сваю асноўную працу па культуралёгіі — «Ідэі да філязофіі гісторыі чалавецтва».
Гэрдэр памёр у 1803 у Ваймары.
Ідэі
Яго асноўная праца называецца «Ідэі да філязофіі гісторыі чалавецтва». У ёй Гэрдэр ставіць пытаньне: што такое культура, у чым яе сэнс і ці спрыяе яна шчасьцю чалавецтва. Як асьветнік ён лічыць галоўнай асаблівасьцю чалавека яго разумнасьць, якая адрозьнівае людзей ад жывёльнага сьвету. Розум — не прынароджаная якасьць, але ён разьвіваецца ў працэсе жыцьцядзейнасьці; разумнасьць дасягаецца. Разьвіцьцё розуму адбываецца ў грамадзтве, а сувязі чалавека зь іншымі людзьмі забясьпечвае слова, якое ён лічыў найважнейшай асновай культуры.
Увогуле, ён выдзяляе тры фундамэнты культуры: розум, грамадзтва і мову. Да гэтага дадаюцца мастацтва, рамёствы, сям’я, дзяржава, рэлігія. Гэрдэр разумеў культуру вельмі шырока. Ён падкрэсьлівае значэньне нацыянальных культураў і мовы як паказальніка нацыянальнай спэцыфікі культуры.
Сэнс культуры ён бачыць у тым, што яна «мусіць спрыяць разьвіцьцю рэлігіі і гуманнасьці».
Гэрдэр адным зь першых назваў чалавека царом прыроды. У разуменьні культуры ён надаваў вялікае значэньне духоўным фактарам, прыцягваў увагу да неабходнасьці вывучэньня нацыянальных культураў.
Вонкавыя спасылкі
Ёган Готфрыд Гэрдэр — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў