Габон: розьніца паміж вэрсіямі

Правіць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
W (гутаркі | унёсак)
27 270 правак
д →‎Дэмаграфія: +Зьвязнасьць
Радок 1: Радок 1:
{{Краіна|
{{Краіна
Назва = Габон |
|Назва = Габон
НазваЎРоднымСклоне = Габону |
|НазваЎРоднымСклоне = Габону
НазваНаДзяржаўнайМове = République Gabonaise |
|НазваНаДзяржаўнайМове = République Gabonaise
Сьцяг = Flag of Gabon.svg |
|Сьцяг = Flag of Gabon.svg
Герб = Coat of arms of Gabon.svg |
|Герб = Coat of arms of Gabon.svg
НацыянальныДэвіз = «Union, Travail, Justice» |
|НацыянальныДэвіз = «Union, Travail, Justice»
Месцазнаходжаньне = LocationGabon.svg |
|Месцазнаходжаньне = LocationGabon.svg
АфіцыйнаяМова = [[Француская мова|француская]] |
|АфіцыйнаяМова = [[Француская мова|француская]]
Сталіца = [[Лібрэвіль]] |
|Сталіца = [[Лібрэвіль]]
НайбуйнейшыГорад = Лібрэвіль |
|НайбуйнейшыГорад = Лібрэвіль
ТыпУраду = [[рэспубліка]] |
|ТыпУраду = [[рэспубліка]]
ПасадыКіраўнікоў = [[прэзыдэнт]]<br />[[прэм'ер-міністар]] |
|ПасадыКіраўнікоў = [[прэзыдэнт]]<br />[[прэм’ер-міністар]]
ІмёныКіраўнікоў = [[Алі Банго Андымба]] <br />[[Поль Біёге Мба]] |
|ІмёныКіраўнікоў = [[Алі Банго Андымба]] <br />[[Поль Біёге Мба]]
Плошча = 267 745 |
|Плошча = 267 745
МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 76-е |
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 76-е
АдсотакВады = 3,76 |
|АдсотакВады = 3,76
ГодАцэнкіНасельніцтва = 2009 |
|ГодАцэнкіНасельніцтва = 2009
МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 150-е |
|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 150-е
Насельніцтва = 1 475 000 |
|Насельніцтва = 1 475 000
ШчыльнасьцьНасельніцтва = 5,5 |
|ШчыльнасьцьНасельніцтва = 5,5
ГодАцэнкіСУП = 2008 |
|ГодАцэнкіСУП = 2008
МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = 136 |
|МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = 136
СУП = $14,535 млрд |
|СУП = $14,535 млрд
СУПНаДушуНасельніцтва = $9997 |
|СУПНаДушуНасельніцтва = $9997
Валюта = [[Франк КФА]] |
|Валюта = [[Франк КФА]]
КодВалюты = XAF |
|КодВалюты = XAF
ЧасавыПас = CAT |
|ЧасавыПас = CAT
ЧасРозьніцаUTC = +1 |
|ЧасРозьніцаUTC = +1
ЧасавыПасУлетку = |
|ЧасавыПасУлетку =
ЧасРозьніцаUTCУлетку = +1 |
|ЧасРозьніцаUTCУлетку = +1
НезалежнасьцьПадзеі= — ад [[Францыя|Францыі]] |
|НезалежнасьцьПадзеі= — ад [[Францыя|Францыі]]
НезалежнасьцьДаты = <br />[[17 жніўня]] [[1960]] |
|НезалежнасьцьДаты = <br />17 жніўня 1960
ДзяржаўныГімн = La Concorde |
|ДзяржаўныГімн = La Concorde
АўтамабільныЗнак = GAB |
|АўтамабільныЗнак = GAB
ДамэнВерхнягаЎзроўню = ga |
|ДамэнВерхнягаЎзроўню = ga
ТэлефонныКод = 241 |
|ТэлефонныКод = 241
Дадаткі = [[Файл:Carte gabon.png|цэнтар|250пкс|Мапа Габону]]
|Дадаткі = [[Файл:Carte gabon.png|цэнтар|250пкс|Мапа Габону]]
}}
}}
'''Габо́н, Габо́нская Рэспубліка''' ({{мова-fr|République Gabonaise}}) — краіна разьмешчаная ў [[Цэнтральная Афрыка|Цэнтральнай Афрыцы]], мае выхад да [[Атлянтычны акіян|Атлянтычнага акіяна]]. Мяжуе з [[Экватарыяльная Гвінэя|Экватарыяльнай Гвінэяй]], [[Камэрун]]ам і [[Рэспубліка Конга|Рэспублікай Конга]].
'''Габо́н, Габо́нская Рэспубліка''' ({{мова-fr|République Gabonaise}}) — краіна разьмешчаная ў [[Цэнтральная Афрыка|Цэнтральнай Афрыцы]], мае выхад да [[Атлянтычны акіян|Атлянтычнага акіяна]]. Мяжуе з [[Экватарыяльная Гвінэя|Экватарыяльнай Гвінэяй]], [[Камэрун]]ам і [[Рэспубліка Конга|Рэспублікай Конга]].


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
Першыя людзі зьявіліся тут у час [[палеаліт]]у і [[нэаліт]]у. У пазьнейшыя часы гэтыя землі былі заселеныя [[банту]]моўнымі плямёнамі. Першымі эўрапейцамі на тэрыторыі Габону сталі [[Партугалія|партугальскія]] купцы, якія высадзіліся на ўзьбярэжжы ў [[1471]] годзе. У [[18 стагодзьдзе|XVIII стагодзьдзі]] на тэрыторыі Габону пачалі сяліцца [[Францыя|францускія]] каляністы, якія ў [[1839]] годзе абвясьцілі тут сваю калёнію. Да [[1890]] году, пасьля падарожжаў [[П'ер дэ Браза|П’ера дэ Браза]], апанавалі ўсёй краінай. У [[1889]] годзе Габон быў далучаны да [[Францускае Конга|Францускага Конга]], а ў [[1910]] годзе [[Француская Экватарыяльная Афрыка|Францускай Экватарыяльнай Афрыкі]]. У [[1946]] годзе атрымала статут францускай заморскай тэрыторыі, а ў [[1958]] годзе пасьля рэфэрэндуму стала рэспублікай з абмежаванай аўтаноміяй. Незалежнасьць Габон атрымаў [[17 жніўня]] [[1960]] году. З [[1963]] году мае аднапартыйную палітычную будову. Легалізацыя апазыцыі адбылася ў [[1989]] годзе ў Лібрэвілі і зрабіла мажлівым правядзеньне выбараў [[1990]] году.
Першыя людзі зьявіліся тут у час [[палеаліт]]у і [[нэаліт]]у. У пазьнейшыя часы гэтыя землі былі заселеныя [[банту]]моўнымі плямёнамі. Першымі эўрапейцамі на тэрыторыі Габону сталі [[Партугалія|партугальскія]] купцы, якія высадзіліся на ўзьбярэжжы ў 1471 годзе. У XVIII стагодзьдзі на тэрыторыі Габону пачалі сяліцца [[Францыя|францускія]] каляністы, якія ў 1839 годзе абвясьцілі тут сваю калёнію. Да 1890 году, пасьля падарожжаў [[П'ер дэ Браза|П’ера дэ Браза]], апанавалі ўсёй краінай. У 1889 годзе Габон быў далучаны да [[Францускае Конга|Францускага Конга]], а ў 1910 годзе [[Француская Экватарыяльная Афрыка|Францускай Экватарыяльнай Афрыкі]]. У 1946 годзе атрымала статут францускай заморскай тэрыторыі, а ў 1958 годзе пасьля рэфэрэндуму стала рэспублікай з абмежаванай аўтаноміяй. Незалежнасьць Габон атрымаў 17 жніўня 1960 году. З 1963 году мае аднапартыйную палітычную будову. Легалізацыя апазыцыі адбылася ў 1989 годзе ў Лібрэвілі і зрабіла мажлівым правядзеньне выбараў 1990 году.


== Палітыка ==
== Палітыка ==
Радок 140: Радок 140:
Эканоміка Габону атрымала разьвіцьцё ў большай ступені, чым у суседніх краінах, што выклікала значную працоўную міграцыю. Нацыянальны прыбытак у пераліку на аднаго жыхара краіны адзін з самых вялікіх у [[Афрыка|Афрыцы]].
Эканоміка Габону атрымала разьвіцьцё ў большай ступені, чым у суседніх краінах, што выклікала значную працоўную міграцыю. Нацыянальны прыбытак у пераліку на аднаго жыхара краіны адзін з самых вялікіх у [[Афрыка|Афрыцы]].


Габон зьяўляўся ўдзельнікам [[АПЭК]] з [[1975]] да [[1995]] году.
Габон зьяўляўся ўдзельнікам [[АПЭК]] з 1975 да 1995 году.


== Дэмаграфія ==
== Дэмаграфія ==
Насельніцтва краіны налічвае 1 155 749 чалавек ([[1995]]), і складаецца зь вялікай колькасьці этнічных групаў, самыя вялікія зь якіх — [[фанг]] (25%), [[бапунон]] (10%), [[тэке]], [[пуна]], [[мбэтэ]]. У краіне жывуць і эўрапейцы, у асноўным [[французы]]. Афіцыйная мова — француская, але ў штодзённым жыцьці распаўсюджаны мясцовыя мовы (групы [[банту]]). Большасьць насельніцтва (74%) — [[хрысьціянства|хрысьціяне]], 3% — [[іслам|мусульмане]], [[паганства]] прытрымліваецца 23% насельніцтва.
Насельніцтва краіны налічвае 1 155 749 чалавек (1995), і складаецца зь вялікай колькасьці этнічных групаў, самыя вялікія зь якіх — [[фанг]] (25%), [[бапунон]] (10%), [[тэке]], [[пуна]], [[мбэтэ]]. У краіне жывуць і эўрапейцы, у асноўным [[французы]]. Афіцыйная мова — француская, але ў штодзённым жыцьці распаўсюджаны мясцовыя мовы (групы [[банту]]). Большасьць насельніцтва (74%) — [[хрысьціянства|хрысьціяне]], 3% — [[іслам|мусульмане]], [[паганства]] прытрымліваецца 23% насельніцтва.


Нараджальнасьць — 28,34 немаўлятаў на 1000 чалавек (1995). Сьмяротнасьць — 13,72 на 1000 чалавек, дзіцячая сьмяротнасьць — 92,4 сьмерці на 1000 немаўлятаў. Сярэдняя [[працягласьць жыцьця]]: [[мужчына]]ў — 55 гадоў, [[жанчына]]ў — 52 гады.
Нараджальнасьць — 28,34 немаўлятаў на 1000 чалавек (1995). Сьмяротнасьць — 13,72 на 1000 чалавек, дзіцячая сьмяротнасьць — 92,4 сьмерці на 1000 немаўлятаў. Сярэдняя [[працягласьць жыцьця]]: [[мужчына]]ў — 55 гадоў, [[жанчына]]ў — 52 гады.
Радок 151: Радок 151:
== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Партал|Афрыка}}
{{Партал|Афрыка}}
{{Commons|Category:Gabon|выгляд=міні}}
{{Commons|Category:Gabon}}


{{Краіны Афрыкі}}
{{Краіны Афрыкі}}

Вэрсія ад 13:45, 6 студзеня 2020

Габон
République Gabonaise
Сьцяг Габону Герб Габону
Сьцяг Герб
Нацыянальны дэвіз: «Union, Travail, Justice»
Дзяржаўны гімн: «La Concorde»
Месцазнаходжаньне Габону
Афіцыйная мова француская
Сталіца Лібрэвіль
Найбуйнейшы горад Лібрэвіль
Форма кіраваньня рэспубліка
Алі Банго Андымба
Поль Біёге Мба
Плошча
 • агульная
 • адсотак вады 		76-е месца ў сьвеце
267 745 км²
3,76
Насельніцтва
 • агульнае (2009)
 • шчыльнасьць 		150-е месца ў сьвеце
1 475 000
5,5/км²
СУП
 • агульны (2008)
 • на душу насельніцтва 		136 месца ў сьвеце
$14,535 млрд
$9997
Валюта Франк КФА (XAF)
Часавы пас CAT (UTC+1)
Незалежнасьць
— ад Францыі
17 жніўня 1960
Аўтамабільны знак GAB
Дамэн верхняга ўзроўню .ga
Тэлефонны код +241
Мапа Габону
Мапа Габону

Габо́н, Габо́нская Рэспубліка (па-француску: République Gabonaise) — краіна разьмешчаная ў Цэнтральнай Афрыцы, мае выхад да Атлянтычнага акіяна. Мяжуе з Экватарыяльнай Гвінэяй, Камэрунам і Рэспублікай Конга.

Гісторыя

Першыя людзі зьявіліся тут у час палеаліту і нэаліту. У пазьнейшыя часы гэтыя землі былі заселеныя бантумоўнымі плямёнамі. Першымі эўрапейцамі на тэрыторыі Габону сталі партугальскія купцы, якія высадзіліся на ўзьбярэжжы ў 1471 годзе. У XVIII стагодзьдзі на тэрыторыі Габону пачалі сяліцца францускія каляністы, якія ў 1839 годзе абвясьцілі тут сваю калёнію. Да 1890 году, пасьля падарожжаў П’ера дэ Браза, апанавалі ўсёй краінай. У 1889 годзе Габон быў далучаны да Францускага Конга, а ў 1910 годзе Францускай Экватарыяльнай Афрыкі. У 1946 годзе атрымала статут францускай заморскай тэрыторыі, а ў 1958 годзе пасьля рэфэрэндуму стала рэспублікай з абмежаванай аўтаноміяй. Незалежнасьць Габон атрымаў 17 жніўня 1960 году. З 1963 году мае аднапартыйную палітычную будову. Легалізацыя апазыцыі адбылася ў 1989 годзе ў Лібрэвілі і зрабіла мажлівым правядзеньне выбараў 1990 году.

Палітыка

Адміністрацыйны падзел

Габон падзелены на 9 правінцыяў, якія ў сваю чаргу падзелены на 37 дэпартамэнтаў.

Адміністрацыйны падзел Габону
№ Правінцыя Правінцыя (па-француску) Цэнтар Плошча, км² Насельніцтва (2007), чал.
1 Эстуарэ Estuaire Лібрэвіль 20 740 667 041
2 Хаўт-Аговэ Haut-Ogooué Масуку 36 547 150 205
3 Моен-Аговэ Moyen-Ogooué Ламбарэнэ 18 535 60 940
4 Нгунье Ngounié Муіла 37 750 112 013
5 Ньянга Nyanga Чыбанга 21 285 56 784
6 Аговэ-Івінда Ogooué-Ivindo Макоку 46 075 70 367
7 Аговэ-Лоло Ogooué-Lolo Куламуту 25 380 63 243
8 Аговэ-Марыцімэ Ogooué-Maritime Порт-Жантыль 22 890 141 006
9 Волью-Нтэм Woleu-Ntem Оем 38 465 140 080

Геаграфія

Габон знаходзіцца ў Цэнтральнай Афрыцы, на ўзьбярэжжы Атлянтычнага акіяна. Даўжыня берагавой лініі складае 880 км. Даўжыня мяжы з Экватарыяльнай Гвінэяй складае 350 км, Камэрунам — 300 км, Рэспублікай Конга — 1903 км.

Агульная плошча краіны складае 267 668 км². Праз тэрыторыю краіны праходзіць экватар. Галоўная рака краіны — Аговэ. 78% плошчы краіны — гэта вільготныя трапічныя лясы. Суадносіны плошчы нацыянальных паркаў да агульнай плошчы ўсёй краіны самыя вялікія ў сьвеце.

Самая высокая кропка краіны — гара Монт Ібаўндзі (1575 м).

Назва краіны мае паходжаньне ад партугальскага «Rio de Gaboa».

У Габоне існуюць радовішчы нафты, урану, золата, жалезнай руды, марганцу.

Эканоміка

Габон — гэта сельскагаспадарча-прамысловая краіна. Асноўня сельскагаспадарчыя культуры краіны гэта: спэцыі, кукуруза, цукровы трысьнёг, кава, какава, пальмавы алей. Вельмі разьвіта здабыча карысных выкапняў (у асноўным нафты), экспарт нафты забясьпервае 80% нацыянальнага прыбытку. Тым ня менш 40% працаздольнага насельніцтва занята ў сельскай гаспадарцы і лесанарыхтоўках.

Эканоміка Габону атрымала разьвіцьцё ў большай ступені, чым у суседніх краінах, што выклікала значную працоўную міграцыю. Нацыянальны прыбытак у пераліку на аднаго жыхара краіны адзін з самых вялікіх у Афрыцы.

Габон зьяўляўся ўдзельнікам АПЭК з 1975 да 1995 году.

Дэмаграфія

Насельніцтва краіны налічвае 1 155 749 чалавек (1995), і складаецца зь вялікай колькасьці этнічных групаў, самыя вялікія зь якіх — фанг (25%), бапунон (10%), тэке, пуна, мбэтэ. У краіне жывуць і эўрапейцы, у асноўным французы. Афіцыйная мова — француская, але ў штодзённым жыцьці распаўсюджаны мясцовыя мовы (групы банту). Большасьць насельніцтва (74%) — хрысьціяне, 3% — мусульмане, паганства прытрымліваецца 23% насельніцтва.

Нараджальнасьць — 28,34 немаўлятаў на 1000 чалавек (1995). Сьмяротнасьць — 13,72 на 1000 чалавек, дзіцячая сьмяротнасьць — 92,4 сьмерці на 1000 немаўлятаў. Сярэдняя працягласьць жыцьця: мужчынаў — 55 гадоў, жанчынаў — 52 гады.

Спорт

Вонкавыя спасылкі

Габон — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Габон&oldid=2105490»