Спарта: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 12:18, 23 студзеня 2019

Спа́рта (па-грэцку: Σπάρτη) — горад у Грэцыі ў вобласьці Ляконіі на поўдні паўвостраву Пэляпанэсу, у даліне ракі Эўротасу. У Старажытнай Грэцыі Спарта была горадам-дзяржавай.

Гісторыя

Старажытная Спарта

Горад Спарта стаяў на рацэ Эўротас. Тэрыторыя дзяржавы каля 1000 г. да н. э. была заваяваная дарыйцамі, якія частку старых жыхароў-ахейцаў ператварылі ў пэрыекаў (палітычна бяспраўных, але па-грамадзянску вольных), частку ў ілётаў (дзяржаўных рабоў); самі дарыйцы склалі панавальнае саслоўе спартыятаў.

У IX стагодзьдзі да н. э. заканадаўства Лікурга зрабіла з Спарты моцную ваенную дзяржаву, у дзьвюх войнах яны заваявалі Мэсэнію і набылі гегемонію над Пэляпанэсам і нават перавагу ва ўсёй Старажытнай Грэцыі аж да пэрыяду Грэка-пэрсыдзкіх войнаў.

У суперніцтве з атэнянамі спартанцы перамаглі іх у Пэляпанэскай вайне (431—404 гадах да н. э.), але страцілі сваю перавагу ў 371 годзе да н. э. у вайне з Тэбамі. Пасьля няўдачы рэформаў Агіса і Клеамэна ў III стагодзьдзі да н. э., Спарта ў паразе пры Сэлязіі ў 221 годзе да н. э. канчаткова страціла сваё значэньне і ў 146 годзе да н. э. трапіла пад уладу Рыму.

Незалежная Грэцыя

Сучасны горад Спарта закладзены ў 1834 годзе. Адміністрацыйны цэнтар ному Ляконія. 14,5 тысяч жыхароў (1981). Гандлёвы цэнтар сельскагаспадарчага раёну даліны ракі Эўротасу. Дробныя прадпрыемствы харчовай, тэкстыльнай, тытунёвай і хімічнай прамысловасьці.

Культура

Асноўнымі славутасьцямі сучаснай Спарты зьяўляюцца разьмешчаныя ў яе навакольлях руіны Старажытнай Спарты. Захаваліся фрагмэнты антычных будынкаў VII стагодзьдзя да н. э. — II стагодзьдзя н. э.: Акропаль з храмам Атэны (VI ст. да н. э.), храмы (VII—V стст. да н. э.), тэатар (I—II стст. н. э.).

Кампутарныя гульні

У Rome: Total War Спарта выступае сталіцай грэцкай дзяржавы 200-х гадоў да н. э.

Глядзіце таксама

Бітва пад Цынасцэфаламі (364 г. да н. э.)

Літаратура

Андреев Ю. В. Мужские союзы в дорийских городах-государствах (Спарта и Крит). СПб.: Алетейя, 2004. — ISBN 5-89329-669-9
Печатнова Л. Г. История Спарты. Период архаики и классики. — Гуманитарная Академия, 2002. — ISBN 5-93762-008-9
Секунда Н. Армия Спарты. М.: АСТ, Астрель, 2004.- ISBN 5-17-023262-4, ISBN 5-271-08554-6, ISBN 1-85532-689-0

Вонкавыя спасылкі

Спарта — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-'''Спа́рта''' ({{мова-el|Σπάρτη}}) — [[горад]] у [[Грэцыя|Грэцыі]] ў вобласьці [[Ляконія]] на поўдні паўвостраву [[Пэляпанэс]], у даліне [[Эўротас|ракі Эўротас]]. У [[Старажытная Грэцыя|Старажытнай Грэцыі]] Спарта была [[поліс|горадам-дзяржавай]].
+'''Спа́рта''' ({{мова-el|Σπάρτη}}) — [[горад]] у [[Грэцыя|Грэцыі]] ў вобласьці [[Ляконія|Ляконіі]] на поўдні паўвостраву [[Пэляпанэс]]у, у даліне ракі [[Эўротас]]у. У [[Старажытная Грэцыя|Старажытнай Грэцыі]] Спарта была [[поліс|горадам-дзяржавай]].
 == Гісторыя ==
 === Старажытная Спарта ===
-[[Файл:Sparta territory.jpg|thumb|left|Тэрыторыя Старажытнай Спарты.]]
+[[Файл:Sparta territory.jpg|міні|зьлева|Тэрыторыя Старажытнай Спарты]]
-Горад Спарта стаяў на рацэ [[Эўротас]]. Тэрыторыя дзяржавы каля 1000 г. да н.э. была заваяваная [[дарыйцы|дарыйцамі]], якія частку старых жыхароў-[[ахейцы|ахейцаў]] ператварылі ў [[пэрыек]]аў (палітычна бяспраўных, але па-грамадзянску вольных), частку ў [[ілёты|ілётаў]] (дзяржаўных рабоў); самі дарыйцы склалі панавальнае саслоўе [[спартыят]]аў.
+Горад Спарта стаяў на рацэ [[Эўротас]]. Тэрыторыя дзяржавы каля 1000 г. да н. э. была заваяваная [[дарыйцы|дарыйцамі]], якія частку старых жыхароў-[[ахейцы|ахейцаў]] ператварылі ў [[пэрыек]]аў (палітычна бяспраўных, але па-грамадзянску вольных), частку ў [[ілёты|ілётаў]] (дзяржаўных рабоў); самі дарыйцы склалі панавальнае саслоўе [[спартыят]]аў.
-У IX стагоддзі да н.э. заканадаўства [[Лікург Спартанскі|Лікург]]а зрабіла з Спарты моцную ваенную дзяржаву, у дзьвюх войнах яны заваявалі [[Мэсэнія|Мэсэнію]] і набылі гегемонію над [[Пэляпанэс]]ам і нават перавагу ва ўсёй Старажытнай Грэцыі аж да пэрыяду [[Грэка-пэрсыдзкія войны|Грэка-пэрсыдзкіх войнаў]].
+У IX стагодзьдзі да н. э. заканадаўства [[Лікург Спартанскі|Лікурга]] зрабіла з Спарты моцную ваенную дзяржаву, у дзьвюх войнах яны заваявалі [[Мэсэнія|Мэсэнію]] і набылі гегемонію над [[Пэляпанэс]]ам і нават перавагу ва ўсёй Старажытнай Грэцыі аж да пэрыяду [[Грэка-пэрсыдзкія войны|Грэка-пэрсыдзкіх войнаў]].
-У суперніцтве з атэнянамі спартанцы перамаглі іх у [[Пэляпанэская вайна|Пэляпанэскай вайне]] ([[431 да н.э.|431]]—[[404 да н.э.|404 гадах да н.э.]]), але страцілі сваю перавагу ў [[371 да н.э.|371 годзе да н.э.]] у вайне з [[Тэбы (Грэцыя)|Тэбамі]]. Пасьля няўдачы рэформаў [[Агіс]]а і [[Клеамэн]]а ў [[III стагодзьдзе да н.э.|III стагодзьдзі да н.э.]], Спарта ў [[Бітва пры Сэлязіі|паразе пры Сэлязіі]] ў [[221 да н.э.|221 годзе да н.э.]] канчаткова страціла сваё значэньне і ў [[146 да н.э.|146 годзе да н.э.]] патрапіла пад уладу [[Рым]]у.
+У суперніцтве з атэнянамі спартанцы перамаглі іх у [[Пэляпанэская вайна|Пэляпанэскай вайне]] (431—404 гадах да н. э.), але страцілі сваю перавагу ў 371 годзе да н. э. у вайне з [[Тэбы (Грэцыя)|Тэбамі]]. Пасьля няўдачы рэформаў [[Агіс]]а і [[Клеамэн]]а ў III стагодзьдзі да н. э., Спарта ў [[Бітва пры Сэлязіі|паразе пры Сэлязіі]] ў 221 годзе да н. э. канчаткова страціла сваё значэньне і ў 146 годзе да н. э. трапіла пад уладу [[Рым]]у.
 === Незалежная Грэцыя ===
-[[Файл:GreeceLaconia.png|thumb|Ляконія.]]
+[[Файл:GreeceLaconia.png|міні|Ляконія]]
-Сучасны горад Спарта закладзены ў [[1834|1834 годзе]]. Адміністрацыйны цэнтр ному [[Ляконія]]. 14,5 тысяч жыхароў (1981). Гандлёвы цэнтр сельскагаспадарчага раёну даліны р. [[Эўротас]]. Дробныя прадпрыемствы харчовай, тэкстыльнай, тытунёвай і хімічнай прамысловасьці.
+Сучасны горад Спарта закладзены ў 1834 годзе. Адміністрацыйны цэнтар ному [[Ляконія]]. 14,5 тысяч жыхароў (1981). Гандлёвы цэнтар сельскагаспадарчага раёну даліны ракі [[Эўротас]]у. Дробныя прадпрыемствы харчовай, тэкстыльнай, тытунёвай і хімічнай прамысловасьці.
 == Культура ==
-Асноўнымі славутасьцямі сучаснай Спарты зьяўляюцца разьмешчаныя ў яе навакольлях руіны Старажытнай Спарты. Захаваліся фрагмэнты антычных будынкаў [[VII стагодзьдзе да н.э.|VII стагодзьдзя да н.э.]] — [[II стагодзьдзе|II стагодзьдзя н.э.]]: [[Акропаль]] з храмам [[Атэна|Атэны]] (VI у. да н.э.), храмы (7-5 стст. да н.э.), [[тэатар]] (1-2 стст. н.э.).
+Асноўнымі славутасьцямі сучаснай Спарты зьяўляюцца разьмешчаныя ў яе навакольлях руіны Старажытнай Спарты. Захаваліся фрагмэнты антычных будынкаў VII стагодзьдзя да н. э. — II стагодзьдзя н. э.: [[Акропаль]] з храмам [[Атэна|Атэны]] (VI ст. да н. э.), храмы (VII—V стст. да н. э.), [[тэатар]] (I—II стст. н. э.).
 === Кампутарныя гульні ===
-У [[Rome: Total War]] Спарта выступае сталіцай грэцкай дзяржавы 200-ых гадоў да н.э.
+У [[Rome: Total War]] Спарта выступае сталіцай грэцкай дзяржавы 200-х гадоў да н. э.
+== Глядзіце таксама ==
-== Вядомыя асобы ==
+* [[Бітва пад Цынасцэфаламі (364 г. да н. э.)]]
-* [[Хілён]]
-== Гл. таксама ==
-* [[Бітва пад Цынасцэфаламі (364 г. да н.э.)]]
 == Літаратура ==
-* ''Андреев Ю. В.'' Мужские союзы в дорийских городах-государствах (Спарта и Крит). СПб.: Алетейя, 2004. — ISBN 5-89329-669-9
+* ''Андреев Ю. В.'' Мужские союзы в дорийских городах-государствах (Спарта и Крит). СПб.: Алетейя, 2004. — {{ISBN|5-89329-669-9}}
-* ''Печатнова Л. Г.'' История Спарты. Период архаики и классики. — Гуманитарная Академия, 2002. — ISBN 5-93762-008-9
+* ''Печатнова Л. Г.'' История Спарты. Период архаики и классики. — Гуманитарная Академия, 2002. — {{ISBN|5-93762-008-9}}
-* ''Секунда Н.'' Армия Спарты. М.: АСТ, Астрель, 2004.- ISBN 5-17-023262-4, ISBN 5-271-08554-6, ISBN 1-85532-689-0.
+* ''Секунда Н.'' Армия Спарты. М.: АСТ, Астрель, 2004.- {{ISBN|5-17-023262-4}}, {{ISBN|5-271-08554-6}}, {{ISBN| 1-85532-689-0}}
+== Вонкавыя спасылкі ==
+{{Commons}}
-[[Катэгорыя:Спарта|*]]
+[[Катэгорыя:Спарта| ]]
-[[Катэгорыя:Старажытная Грэцыя]]