Куранец: розьніца паміж вэрсіямі

	Куранец
	трансьліт. Kuraniec
	; Гомсін камень і ўскраіна вёскі
Першыя згадкі:	1519
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Вялейскі
Сельсавет:	Куранецкі
Насельніцтва:	962 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1771
Паштовы індэкс:	222415
СААТА:	6213844036
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	54°33′19″ пн. ш. 26°57′52″ у. д. / 54.55528° пн. ш. 26.96444° у. д.Каардынаты: 54°33′19″ пн. ш. 26°57′52″ у. д. / 54.55528° пн. ш. 26.96444° у. д.
	Куранец на мапе Беларусі ± Куранец
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 19:56, 21 студзеня 2018

Куране́ц^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Пеле. Цэнтар сельсавету Вялейскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 962 чалавекі. Знаходзіцца за 7 км на паўночны ўсход ад Вялейкі, за 0,2 км ад чыгуначнай станцыі Куранец; на шашы Вялейка — Докшыцы (Р29).

Куранец — даўняе места гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны). Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся драўляны касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі, помнік архітэктуры XVII ст.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Куранец разам з возерам Нарач і ракой Нарач упамінаецца ў лацінскамоўнай грамаце вялікага князя Жыгімонта Кейстутавіча віленскаму катэдральнаму касцёлу Святога Станіслава ад 2 лютага 1436 году («districtum Kureniecz», «lacu Norocz», «flavium Norocz»)^[2].

У 1539 году ў Куранцы збудавалі царкву, у 1665 годзе — касьцёл. У гэты ж час паселішча атрымала статус места.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Куранец апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці Вялейскага павету Віленскай губэрні. Статус паселішча панізілі да мястэчка. У XIX стагодзьдзі тут праводзіліся вялікія кірмашы.

На 1866 год у Куранцы было 208 дамоў. У пачатку XX ст. існавалі валасная ўправа, 2 царквы, царкоўнапрыходзкая школа.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Куранец абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР^[3]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Куранец апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам гміны Вялейскага павету Віленскага ваяводзтва.

У 1939 годзе Куранец увайшоў у БССР, дзе 15 студзеня 1940 году стаў цэнтрам Куранецкага раёну (з 1946 году ў Вялейскім раёне). 12 кастрычніка 1940 году паселішча атрымала афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу. У Другую сусьветную вайну з 25 чэрвеня 1941 да 2 ліпеня 1944 году Куранец знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. 16 ліпеня 1954 году статус паселішча панізілі да вёскі. На 1972 год тут быў 446 двароў, на 1997 год — 493. У 2000-я гады Куранец атрымаў афіцыйны статус аграгарадку.

Мястэчка на старых здымках
Касьцёл, каля 1900 г.
Касьцёл, да 1939 г.
Царква-мураўёўка, 1902 г.
Царква, 1938 г.

Рынак, да 1918 г.
Рынак, да 1939 г.
Рынак, да 1939 г.
Помнік паўстанцам, 1930-я гг.

Насельніцтва

Дэмаграфія

XIX стагодзьдзе: 1866 год — 1269 чал.^[4]; 1887 год — 1765 чал.
XX стагодзьдзе: 1901 год — 2368 чал.; 1921 год — 1629 чал.^[5]; 1972 год — 1427 чал.; 1997 год — 1137 чал.^[6]; 1999 год — 1093 чал.
XXI стагодзьдзе: 2010 год — 962 чал.

Інфраструктура

У Куранцы працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Забудова

Вуліцы і пляцы

Афіцыйная назва	Гістарычная назва
Папаніна вуліца	Мядзельская вуліца
Свабоды плошча	Рынак пляц

У тэлефонным даведніку 1939 году ўпамінаецца Смаргонская вуліца^[7].

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

Магіла ўдзельнікаў нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) і польскіх жаўнераў, палеглых ў 1919—1920
Могілкі юдэйскія
Царква Раства Багародзіцы (1870; мураўёўка)

Страчаная спадчына

Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі (1652, 1810, 1928)

Крыніцы

^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (djvu) С. 157.
^ «Акты Литовской Метрики». — Т. 1. — Варшава, 1896. — С. 5
^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
^ Słownik geograficzny... T. IV. — Warszawa, 1893. S. 945.
^ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom VII. Część II: Ziemia Wileńska. Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.
^ Новікава Т. Куранец // ЭГБ. — Мн.: 1996 Т. 3. С. 313.
^ Spis Abonentów Sieci Telefonicznej Okręgu Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Wilnie na 1939 r. — Wilno, 1939. S. 32.

Літаратура

Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Кадэты — Ляшчэня. — 432 с. — ISBN 985-11-0041-2
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno. — Warszawa, 1883.

Вонкавыя спасылкі

Куранец — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Куранец на Radzima.org

[1] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (djvu) С. 157.

[2] «Акты Литовской Метрики». — Т. 1. — Варшава, 1896. — С. 5

[at-3] 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.

[4] Słownik geograficzny... T. IV. — Warszawa, 1893. S. 945.

[5] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom VII. Część II: Ziemia Wileńska. Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.

[6] Новікава Т. Куранец // ЭГБ. — Мн.: 1996 Т. 3. С. 313.

[7] Spis Abonentów Sieci Telefonicznej Okręgu Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Wilnie na 1939 r. — Wilno, 1939. S. 32.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Радок 50: / Радок 50: @@
 '''Куране́ц'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 157.</ref> — [[аграгарадок|вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Пела|Пеле]]. Цэнтар [[Куранецкі сельсавет|сельсавету]] [[Вялейскі раён|Вялейскага раёну]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Насельніцтва на 2010 год — 962 чалавекі. Знаходзіцца за 7 км на паўночны ўсход ад [[Вялейка|Вялейкі]], за 0,2 км ад чыгуначнай станцыі Куранец; на шашы [[Вялейка]] — [[Докшыцы]] ({{Таблічка-by|Р|29}}).
-Куранец — даўняе [[места]] [[Ашмянскі павет|гістарычнай Ашмяншчыны]] (частка [[Віленскае ваяводзтва|Віленшчыны]]).
+Куранец — даўняе [[места]] [[Ашмянскі павет|гістарычнай Ашмяншчыны]] (частка [[Віленскае ваяводзтва|Віленшчыны]]). Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся драўляны касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Марыі, помнік архітэктуры XVII ст.
 == Гісторыя ==
@@ Радок 56: / Радок 56: @@
 Упершыню Куранец разам з возерам Нарач і ракой Нарач упамінаецца ў лацінскамоўнай грамаце вялікага князя [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жыгімонта Кейстутавіча]] віленскаму катэдральнаму касцёлу Святога Станіслава ад 2 лютага 1436 году («districtum Kureniecz», «lacu Norocz», «flavium Norocz»)<ref>«Акты Литовской Метрики». — Т. 1. — Варшава, 1896. — С. 5</ref>.
-У [[1539]] тут збудавалі царкву, у [[1665]] — касьцёл. У гэты ж час паселішча атрымала статус места.
+У 1539 году ў Куранцы збудавалі царкву, у 1665 годзе — касьцёл. У гэты ж час паселішча атрымала статус места.
 === Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
-У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1793]]) Куранец апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], дзе стаў цэнтрам воласьці Вялейскага павету Віленскай губэрні. Статус паселішча панізілі да мястэчка. У [[XIX стагодзьдзе|XIX стагодзьдзі]] тут праводзіліся вялікія кірмашы.
+У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Куранец апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], дзе стаў цэнтрам воласьці Вялейскага павету Віленскай губэрні. Статус паселішча панізілі да мястэчка. У [[XIX стагодзьдзе|XIX стагодзьдзі]] тут праводзіліся вялікія кірмашы.
-На [[1866]] у Куранцы было 208 дамоў. У пачатку [[XX стагодзьдзе|XX ст.]] існавалі валасная ўправа, 2 царквы, царкоўнапрыходзкая школа.
+На 1866 год у Куранцы было 208 дамоў. У пачатку [[XX стагодзьдзе|XX ст.]] існавалі валасная ўправа, 2 царквы, царкоўнапрыходзкая школа.
 === Найноўшы час ===
-[[25 сакавіка]] [[1918]] згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Куранец абвяшчаўся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. [[1 студзеня]] [[1919]] у адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад [[БССР|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>. Згодна з [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовй]] ([[1921]]) Куранец апынуўся ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]], дзе стаў цэнтрам гміны Вялейскага павету Віленскага ваяводзтва.
+сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Куранец абвяшчаўся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад [[БССР|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>. Згодна з [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовай 1921 году]] Куранец апынуўся ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]], дзе стаў цэнтрам гміны Вялейскага павету Віленскага ваяводзтва.
-У [[1939]] Куранец увайшоў у [[БССР]], дзе [[15 студзеня]] [[1940]] стаў цэнтрам Куранецкага раёну (з [[1946]] у Вялейскім раёне). [[12 кастрычніка]] [[1940]] паселішча атрымала афіцыйны статус [[пасёлак гарадзкога тыпу|пасёлку гарадзкога тыпу]]. У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з [[25 чэрвеня]] [[1941]] да [[2 ліпеня]] [[1944]] Куранец знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. [[16 ліпеня]] [[1954]] статус паселішча панізілі да вёскі. На [[1972]] тут быў 446 двароў, на [[1997]] — 493 двароў. У [[2000-я]] Куранец атрымаў афіцыйны статус [[аграгарадок|аграгарадку]].
+У 1939 годзе Куранец увайшоў у [[БССР]], дзе 15 студзеня 1940 году стаў цэнтрам Куранецкага раёну (з 1946 году ў Вялейскім раёне). 12 кастрычніка 1940 году паселішча атрымала афіцыйны статус [[пасёлак гарадзкога тыпу|пасёлку гарадзкога тыпу]]. У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 25 чэрвеня 1941 да 2 ліпеня 1944 году Куранец знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. 16 ліпеня 1954 году статус паселішча панізілі да вёскі. На 1972 год тут быў 446 двароў, на 1997 год — 493. У 2000-я гады Куранец атрымаў афіцыйны статус [[аграгарадок|аграгарадку]].
-<center><gallery caption="Мястэчка на старых здымках" widths=150 heights=150 perrow="4">
+<gallery caption="Мястэчка на старых здымках" widths=150 heights=150 class="center">
-Kuraniec, Miadzielskaja. Куранец, Мядзельская (1900).jpg|Касьцёл, каля [[1900]]
+Kuraniec, Miadzielskaja. Куранец, Мядзельская (1900).jpg|Касьцёл, каля 1900 г.
-Kuraniec, Miadzielskaja. Куранец, Мядзельская (3.05.1920-39).jpg|Касьцёл, да [[1939]]
+Kuraniec, Miadzielskaja. Куранец, Мядзельская (3.05.1920-39).jpg|Касьцёл, да 1939 г.
-Kuraniec. Куранец (P. Vałyncevič, 1902).jpg|[[Царква Раства Багародзіцы (Куранец)|Царква]]-[[мураўёўкі|мураўёўка]], [[1902]]
+Kuraniec. Куранец (P. Vałyncevič, 1902).jpg|[[Царква Раства Багародзіцы (Куранец)|Царква]]-[[мураўёўкі|мураўёўка]], 1902 г.
-Kuraniec. Куранец (1938).jpg|Царква, [[1938]]
+Kuraniec. Куранец (1938).jpg|Царква, 1938 г.
+</gallery>
-Kuraniec, Rynak. Куранец, Рынак (1901-17).jpg|Рынак, [[1916]]
+<gallery widths=150 heights=150 class="center">
-Kuraniec, Rynak. Куранец, Рынак (1919-39).jpg|Рынак, [[1930-я]]
-Kuraniec, Rynak. Куранец, Рынак (1919-39) (2).jpg|Рынак, да [[1939]]
+Kuraniec, Rynak. Куранец, Рынак (1901-17).jpg|Рынак, да 1918 г.
-Kuraniec. Куранец (1930-39).jpg|Помнік паўстанцам, [[1930-я]]
+Kuraniec, Rynak. Куранец, Рынак (1919-39).jpg|Рынак, да 1939 г.
+Kuraniec, Rynak. Куранец, Рынак (1919-39) (2).jpg|Рынак, да 1939 г.
-</gallery></center>
+Kuraniec. Куранец (1930-39).jpg|Помнік паўстанцам, {{nowrap|1930-я гг.}}
+</gallery>
 == Насельніцтва ==
 === Дэмаграфія ===
-* '''[[XIX стагодзьдзе]]''': [[1866]] — 1269 чал.<ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|4}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/945 945].</ref>; [[1887]] — 1765 чал.
+* '''XIX стагодзьдзе''': 1866 год — 1269 чал.<ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|4к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/945 945].</ref>; 1887 год — 1765 чал.
-* '''[[XX стагодзьдзе]]''': [[1901]] — 2368 чал.; [[1921]] — 1629 чал.<ref>Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom VII. Część II: Ziemia Wileńska. Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.</ref>; [[1972]] — 1427 чал.; [[1997]] — 1137 чал.<ref>Таіса Новікава. Куранец // {{Літаратура/ЭГБ|3к}} С. 313.</ref>; [[1999]] — 1093 чал.
+* '''XX стагодзьдзе''': 1901 год — 2368 чал.; 1921 год — 1629 чал.<ref>Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom VII. Część II: Ziemia Wileńska. Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923.</ref>; 1972 год — 1427 чал.; 1997 год — 1137 чал.<ref>Новікава Т. Куранец // {{Літаратура/ЭГБ|3к}} С. 313.</ref>; 1999 год — 1093 чал.
-* '''[[XXI стагодзьдзе]]''': 962 чал.
+* '''XXI стагодзьдзе''': 2010 год — 962 чал.
 === Інфраструктура ===
@@ Радок 102: / Радок 104: @@
 == Турыстычная інфармацыя ==
+[[Файл:Свята-Раства-Багародзіцкая царква (Куранец).jpg|значак|[[Царква Раства Багародзіцы (Куранец)|Царква Раства Багародзіцы]]]]
 === Славутасьці ===
-* Магіла ўдзельнікаў [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] ([[1863]]—[[1864]]) і польскіх жаўнераў, палеглых ў [[1919]]—[[1920]]
+* Магіла ўдзельнікаў [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] (1863—1864) і польскіх жаўнераў, палеглых ў [[1919]]—[[1920]]
 * Могілкі юдэйскія
 * [[Царква Раства Багародзіцы (Куранец)|Царква Раства Багародзіцы]] (1870; [[мураўёўкі|мураўёўка]])
@@ Радок 111: / Радок 115: @@
 == Крыніцы ==
-{{Крыніцы}}
+{{Крыніцы|1=2}}
 == Літаратура ==

Куранец
трансьліт. Kuraniec
Гомсін камень і ўскраіна вёскі
Першыя згадкі:	1519
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Вялейскі
Сельсавет:	Куранецкі
Насельніцтва:	962 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1771
Паштовы індэкс:	222415
СААТА:	6213844036
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	54°33′19″ пн. ш. 26°57′52″ у. д. / 54.55528° пн. ш. 26.96444° у. д. / 54.55528; 26.96444Каардынаты: 54°33′19″ пн. ш. 26°57′52″ у. д. / 54.55528° пн. ш. 26.96444° у. д. / 54.55528; 26.96444
Куранец на мапе Беларусі ± Куранец Куранец
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы