Слонімскі павет: розьніца паміж вэрсіямі

	Слонімскі павет
	Герб
Агульныя зьвесткі
Краіна	Вялікае Княства Літоўскае
Статус	павет[d]
Адміністрацыйны цэнтар	Слонім
Дата ўтварэньня	1507
Дата скасаваньня	1795
Старосты	Старосты слонімскія
Насельніцтва	гл. Дэмаграфія
Час існаваньня	1507—1795
Месцазнаходжаньне Слонімскага павету
	Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 02:02, 9 сьнежня 2017

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Слонімскі павет (неадназначнасьць).

Сло́німскі паве́т — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Наваградзкага ваяводзтва Вялікага Княства Літоўскага. Сталіца — места Слонім.

Сымболіка

Павятовая харугва была чырвонага колеру з выяваю Пагоні ў цэнтры^[1].

Мескія гербы атрымалі Жыровічы, Ружаны і Слонім.

Гісторыя

У 1413 папярэднік Слонімскага павету — аднайменнае намесьніцтва — увайшло ў склад Троцкага ваяводзтва^[2].

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) павет атрымаў акрэсьленыя межы і ўвайшоў у склад Наваградзкага ваяводзтва. У XVI ст. на Слонімшчыне пачаў дзейнічаць Жыровіцкі манастыр базылянаў.

У выніку Трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) тэрыторыя павету апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі.

Геаграфія

На поўначы межаваў з Гарадзенскім паветам Троцкага ваяводзтва і Лідзкім паветам Віленскага ваяводзтва, на ўсходзе — з Наваградзкім паветам Наваградзкага ваяводзтва, на поўдні — зь Пінскім і Берасьцейскім паветамі Берасьцейскага ваяводзтва, на захадзе — з Ваўкавыскім паветам Наваградзкага ваяводзтва.

Мяжа з Ваўкавыскім паветам ішла ракою Зальвянка, з Наваградзкім — сьпярша праходзіла ракою Моўчадзь, далей праставала да Пінскага павету паміж Сталавічамі, Палонкай, Уславічамі з аднаго боку і Бусяжам, Быценем і Слонімам зь іншага^[3].

У склад Слонімскага павету ўваходзіла тэрыторыя Слонімскага гродавага, Моўчадзкага, Зьдзітаўскага і Сакалоўскага старостваў (дзяржаўных воласьцяў), а таксама прылеглыя прыватнаўласьніцкія маёнткі.

На тэрыторыі павету знаходзіліся месты і мястэчкі: Азярніца, Бусяж, Быцень, Бялавічы, Вязавец, Дзярэчын, Жыровічы, Зьдзецел, Зьдзітаў, Івацэвічы, Казлоўшчына, Косаў, Луконіца, Моўчадзь, Палонка, Раготна, Ружаны, Саколаў, Слонім. Магдэбурскае права мелі Жыровічы (1652), Ружаны (30.06.1637) і Слонім (20.01.1532).

Дэмаграфія

У сярэдзіне XVII ст. налічваў 11 022 дымоў. Паводле сучасных падлікаў, да вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) колькасьць насельніцтва складала каля 77 тыс. чал., па вайне яно скарацілася да 63 тыс. чал.^[4]

На 1775 павет налічваў 11 803 дымоў.

Ураднікі

Асноўны артыкул: Старосты слонімскія

Павятовы соймік праходзіў у Слоніме, тамака ж месьціліся падкаморскі, земскі і гродзкі суды. Слонімская шляхта абірала двух паслоў на Вальны сойм і двух дэпутатаў на Галоўны Трыбунал.

На Гарадзенскім сойме 12 студзеня 1793 дзеля павелічэньня колькасьці сэнатараў ад Вялікага Княства Літоўскага намінавалі кашталяна слонімскага шляхам павышэньня да кашталянскай годнасьці мясцовага павятовага маршалка, якім на той момант быў Ян Казімер Макавецкі. 24.1.1793 ён прысягнуў у Горадні і атрымаў прывілей 26.10.1793, але ўжо ў сьнежні таго ж году новая адміністрацыйна-тэрытарыяльная рэформа Рэчы Паспалітай скасавала слонімскую кашталянію. У выніку, кашталян слонімскі захаваў свой тытул, але ўжо ня меў сэнатарскіх паўнамоцтваў.

Архітэктура

Сакральная архітэктура

На тэрыторыі Слонімшчыны склалася даўняя традыцыя драўлянага дойлідзтва. У XVII ст. у тутэйшую мураваную архітэктуру прыйшла стылістыка барока, у XVIII ст. — віленскага барока і клясыцызму.

Помнікі драўлянага дойлідзтва
Царква, Аброва
Ільлінская царква, Бялавічы
Царква, Грыўда
Царква, Дабромысьль
Юр’еўская царква, Жыровічы
Траецкі касьцёл, Косаў
Царква Ўсекнавеньня, Саколаў
Царква, Яглевічы

Помнікі архітэктуры віленскага барока
Андрэеўскі касьцёл, Слонім
Брама кляштару бэрнардынаў, Слонім
Прачысьценская царква, Бусяж
Царква Сьвятога Язафата, Быцень
Крыжаўзьвіжанская царква, Жыровічы
Богаяўленская царква, Жыровічы
Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі, Зьдзецел
Касьцёл, Котчын

Грамадзянская архітэктура

Помнікі грамадзянскай архітэктуры
Тэатар Агінскіх у Слоніме
Палац Сапегаў, Дзярэчын
Палац Радзівілаў, Зьдзецел
Палац Юндзілаў, Івацэвічы
Сядзіба Касьцюшкаў, Марачоўшчына
Ратуша, Ружаны
Палац Сапегаў, Ружаны
Палац Сапегаў, Косаў

Крыніцы

^ Насевіч В. Слонімскі павет // ЭГБ. — Мн.: 2001 Т. 6. Кн. 1. С. 340.
^ Насевіч В. Слонімскі павет // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 586.
^ Jelski A. Powiat słonimski // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce. — Warszawa, 1884. S. 340.
^ Сагановіч Г. Невядомая вайна: 1654—1667. — Менск, 1995.

Літаратура

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8

[1] Насевіч В. Слонімскі павет // ЭГБ. — Мн.: 2001 Т. 6. Кн. 1. С. 340.

[2] Насевіч В. Слонімскі павет // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 586.

[sg-3] Jelski A. Powiat słonimski // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce. — Warszawa, 1884. S. 340.

[4] Сагановіч Г. Невядомая вайна: 1654—1667. — Менск, 1995.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Радок 49: / Радок 49: @@
 |Код аўтамабільных нумароў       =
 |Катэгорыя ў Commons             =
-|Парамэтар1                      = [[1507]]—[[1795]]
+|Парамэтар1                      = 1507—1795
 |Назва парамэтру 1               = Час існаваньня
 |Сайт                            =
@@ Радок 66: / Радок 66: @@
 == Гісторыя ==
-У [[1413]] папярэднік Слонімскага павету — аднайменнае намесьніцтва — увайшло ў склад [[Троцкае ваяводзтва|Троцкага ваяводзтва]]<ref>[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] Слонімскі павет // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 586.</ref>.
+У 1413 папярэднік Слонімскага павету — аднайменнае намесьніцтва — увайшло ў склад [[Троцкае ваяводзтва|Троцкага ваяводзтва]]<ref>[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] Слонімскі павет // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 586.</ref>.
-Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай ([[1565]]—[[1566]]) павет атрымаў акрэсьленыя межы і ўвайшоў у склад Наваградзкага ваяводзтва. У [[XVI стагодзьдзе|XVI ст.]] на Слонімшчыне пачаў дзейнічаць Жыровіцкі манастыр базылянаў.
+Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) павет атрымаў акрэсьленыя межы і ўвайшоў у склад Наваградзкага ваяводзтва. У [[XVI стагодзьдзе|XVI ст.]] на Слонімшчыне пачаў дзейнічаць Жыровіцкі манастыр базылянаў.
-У выніку [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|Трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1795]]) тэрыторыя павету апынулася ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]].
+У выніку [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|Трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795) тэрыторыя павету апынулася ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]].
 == Геаграфія ==
@@ Радок 83: / Радок 83: @@
 У склад Слонімскага павету ўваходзіла тэрыторыя [[Слонімскае староства|Слонімскага гродавага]], [[Моўчадзкае староства|Моўчадзкага]], [[Зьдзітаўскае староства|Зьдзітаўскага]] і [[Сакалоўскае староства|Сакалоўскага]] старостваў (дзяржаўных воласьцяў), а таксама прылеглыя прыватнаўласьніцкія маёнткі.
-На тэрыторыі павету знаходзіліся месты і мястэчкі: [[Азярніца]], [[Бусяж]], [[Быцень]], [[Бялавічы]], [[Вензавец|Вязавец]], [[Дзярэчын]], [[Жыровічы]], [[Зьдзецел]], [[Зьдзітава (Спораўскі сельсавет)|Зьдзітаў]], [[Івацэвічы]], [[Казлоўшчына]], [[Косава (горад)|Косаў]], [[Луконіца (вёска)|Луконіца]], [[Моўчадзь]], [[Палонка]], [[Раготна]], [[Ружаны]], [[Сакалова (Бярозаўскі раён)|Саколаў]], [[Слонім]]. [[Магдэбурскае права]] мелі [[Жыровічы]] ([[1652]]), [[Ружаны]] ([[30 чэрвеня|30.06]].[[1637]]) і [[Слонім]] ([[20 студзеня|20.01]].[[1532]]).
+На тэрыторыі павету знаходзіліся месты і мястэчкі: [[Азярніца]], [[Бусяж]], [[Быцень]], [[Бялавічы]], [[Вензавец|Вязавец]], [[Дзярэчын]], [[Жыровічы]], [[Зьдзецел]], [[Зьдзітава (Спораўскі сельсавет)|Зьдзітаў]], [[Івацэвічы]], [[Казлоўшчына]], [[Косава (горад)|Косаў]], [[Луконіца (вёска)|Луконіца]], [[Моўчадзь]], [[Палонка]], [[Раготна]], [[Ружаны]], [[Сакалова (Бярозаўскі раён)|Саколаў]], [[Слонім]]. [[Магдэбурскае права]] мелі [[Жыровічы]] (1652), [[Ружаны]] (30.06.1637) і [[Слонім]] (20.01.1532).
 == Дэмаграфія ==
 [[Файл:Žyrovičy. Жыровічы (1879).jpg|значак|Панарама Жыровічаў]]
-У сярэдзіне [[17 стагодзьдзе|XVII ст.]] налічваў 11 022 [[Дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]]. Паводле сучасных падлікаў, да [[Вайна 1654—1667 гадоў|вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] ([[1654]]—[[1667]]) колькасьць насельніцтва складала каля 77 тыс. чал., па вайне яно скарацілася да 63 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Невядомая вайна: 1654—1667|к}}</ref>
+У сярэдзіне [[17 стагодзьдзе|XVII ст.]] налічваў 11 022 [[Дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]]. Паводле сучасных падлікаў, да [[Вайна 1654—1667 гадоў|вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] (1654—1667) колькасьць насельніцтва складала каля 77 тыс. чал., па вайне яно скарацілася да 63 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Невядомая вайна: 1654—1667|к}}</ref>
-На [[1775]] павет налічваў 11 803 [[дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]].
+На 1775 павет налічваў 11 803 [[дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]].
 == Ураднікі ==
@@ Радок 97: / Радок 97: @@
 [[Павятовы соймік]] праходзіў у Слоніме, тамака ж месьціліся [[падкаморскі суд|падкаморскі]], [[земскі суд|земскі]] і [[гродзкі суд]]ы. Слонімская шляхта абірала двух [[Пасол соймавы|паслоў]] на [[Сойм Вялікага Княства Літоўскага|Вальны сойм]] і двух дэпутатаў на [[Трыбунал Вялікага Княства Літоўскага|Галоўны Трыбунал]].
-На [[Гарадзенскі Сойм (1793)|Гарадзенскім сойме]] [[12 студзеня]] [[1793]] дзеля павелічэньня колькасьці сэнатараў ад [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] намінавалі [[кашталян]]а слонімскага шляхам павышэньня да кашталянскай годнасьці мясцовага [[маршалак павятовы|павятовага маршалка]], якім на той момант быў [[Ян Казімер Макавецкі]]. [[24 студзеня|24.1]].[[1793]] ён прысягнуў у [[Горадня|Горадні]] і атрымаў прывілей [[26 кастрычніка|26.10]].[[1793]], але ўжо ў сьнежні таго ж году новая адміністрацыйна-тэрытарыяльная рэформа [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] скасавала слонімскую кашталянію. У выніку, [[кашталян]] слонімскі захаваў свой тытул, але ўжо ня меў сэнатарскіх паўнамоцтваў.
+На [[Гарадзенскі Сойм (1793)|Гарадзенскім сойме]] 12 студзеня 1793 дзеля павелічэньня колькасьці сэнатараў ад [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] намінавалі [[кашталян]]а слонімскага шляхам павышэньня да кашталянскай годнасьці мясцовага [[маршалак павятовы|павятовага маршалка]], якім на той момант быў [[Ян Казімер Макавецкі]]. [[24 студзеня|24.1]].1793 ён прысягнуў у [[Горадня|Горадні]] і атрымаў прывілей [[26 кастрычніка|26.10]].1793, але ўжо ў сьнежні таго ж году новая адміністрацыйна-тэрытарыяльная рэформа [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] скасавала слонімскую кашталянію. У выніку, [[кашталян]] слонімскі захаваў свой тытул, але ўжо ня меў сэнатарскіх паўнамоцтваў.
 == Архітэктура ==