Першая расейска-чачэнская вайна: розьніца паміж вэрсіямі

Першая расейска-чачэнская вайна
	Чачэнскія ваяры моляцца ля прэзыдэнцкага палацу перад расейскім нападам (Грозны, 1994 г.)
Дата:	11 сьнежня 1994 — 31 жніўня 1996
Месца:	Ічкерыя ды Дагестан, Інгушэтыя і Стаўрапольскі край Расеі
Прычына:	Правал расейскіх спробаў дзяржаўнага перавароту ў Ічкерыі
Вынік:	Захаваньне незалежнасьці Ічкерыі
	Супернікі
Расея	Ічкерыя
	Камандуючыя
Генадзь Трошаў	Аслан Масхадаў
	Колькасьць
95 тыс. жаўнераў (люты 1995)	30 тыс. ваяроў
	Страты
5042 забітыя, 16 098 параненых	2870 забітых
Агульныя страты
	87 691 забіты цывільны

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 12:01, 14 чэрвеня 2017

	Гэты артыкул патрабуе ўдакладненьня артаграфіі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, адрэдагаваўшы яго (дапамога).

Першая расейска-чачэнская вайна — вайна паміж Расеяй і Ічкерыяй, якая пачалася 11 сьнежня 1994 году й закончылася 31 жніўня 1996 году. Баявыя дзеяньні ў асноўным адбываліся ў Чачэніі. Вайна пачалася зімой 1994—1995 гадоў з баёў за места Грозны. Адначасова Расея пачала ствараць свае дзяржаўныя ўлады. Затым перамясьціліся ў горную частку Чачэніі. Шаміль Басаеў у 1995 годзе ўчыніў напад на мястэчка Будзёнаўск, дзе захапіў бальніцу й радзільны дом, што прымусіла расейцаў абвясьціць аб перамір’і і пачаць перамовы з чачэнцамі. У 1996 годзе чачэнцы захапілі Грозны й пасьля перамоваў з расейцамі дамагліся вываду расейскіх войскаў з Чачэніі.

12 траўня 1997 году ў Маскве прэзыдэнты Ічкерыі і Расеі Аслан Масхадаў і Барыс Ельцын адпаведна падпісалі на расейскай мове Дамову аб міры і прынцыпах узаемінаў(en), якая набыла моц у дзень падпісаньня. Дамоўныя бакі ўзялі на сябе абавязкі: 1. «назаўсёды адмовіцца ад прымяненьня і пагрозы прымяненьня сілы пры вырашэньні ўсялякіх спрэчных пытаньняў»; 2. «будаваць свае дачыненьні ў адпаведнасьці з агульнапрызнанымі прынцыпамі і нормамі міжнароднага права»^[1].

Асноўныя падзеі

1 сьнежня 1994 году расейскае лётнае войска ўдалым налётам на лётнішчы каля вёскі Каліноўская й Ханкала зьнішчыла невайсковыя самалёты ў Чачэніі. Гэта павінна было пашкодзіць чачэнцам у іх выкарыстаньні ў вайне з Расеяй.
11 сьнежня 1994 году расейскае войска ўвайшло ў Ічкерыю. Яно рухалася з трох бакоў. З Дагестану, зь места Кізьляр. З Інгушэціі. З Маздоку, што ў Паўночнай Асэтіі. Паводле задумы тры часткі павінны былі злучыцца ў Грозным. Паход войскаў марудзіла шкодніцтва насельніцтва. У Інгушэціі нават (каля вёскі Асінава) пачаўся абстрэл расейскага войска.
12—22 сьнежня 1994 году — бітва ў ваколіцах Грознага
15 сьнежня 1994 году расейскае войска, што ішло з Дагестану заняла вёску Тоўстае.
19 сьнежня 1994 году расейскія часткі, што ішлі зь Інгушэціі, зьявіліся ў ваколіцах на захад ад Грознага.
20 сьнежня 1994 году расейскія часткі, што ішлі з Маздоку, з Паўночная Асеціі злучыліся каля Грознага з расейскімі часткамі, што прыйшлі з Дагестану. Цягам гэтага часу расейскае войска не сустрэла амаль ніякага супраціву. Гэта дало магчымасьць думаць расейскаму вайсковаму кіраўніцтву, што Грозны таксама будзе лёгка здабыты.
28 сьнежня 1994 — бітва за мястэчка Ханкала, што на ўсход ад Грознага
31 сьнежня 1994 — 6 студзеня 1995 — бітва за Грозны
15—23 лютага 1995 — бітва за Аргун
10 сакавіка 1995 — 24 траўня 1996 — Аблога Бамуту
7—8 красавіка 1995 — бойня ў вёсцы Самашкі
14—19 чэрвеня 1995 — напад на Будзёнаўск аддзелу на чале з Шамілём Басаевым, дзе было захоплена ў палон шмат матак і народжаных дзяцей у радзільным доме
14—26 сьнежня 1995 — бітва за Гудэрмэс, Шатой, Урус-Мартан, Ачхой-Мартан.
9—18 сакавіка 1996 — напад на Кізьляр Салмана Радуева, дзе захапілі ў палон мірных людзей.
22—23 лютага 1996 — баі каля вёскі Галашкі ў Інгушэтыі
6—8 сакавіка 1996 — заняцьце Грознага чачэнскімі ваярамі
14—15 сакавіка 1996 — бітва ў вёсцы Самашкі
16 красавіка 1996 — засада каля вёскі Ярышмарды, дзе былі забітыя каля 200 расейцаў.
6—20 жніўня 1996 — напад чачэнцаў на Грозны, Аргун і Гудэрмэс
31 жніўня 1996 — угода паміж Расеяй і Ічкерыяй
31 сьнежня 1996 — канчатковы вывад расейскіх войскаў з Чачэніі

Глядзіце таксама

Другая расейска-чачэнская вайна

Крыніцы

^ Аслан Масхадаў, Барыс Ельцын. Дамова аб міры і прынцыпах узаемінаў між Расейскай Фэдэрацыяй і Чачэнскай Рэспублікай Ічкерыя (анг.) // Інстытут дасьледаваньня міжнародных канфліктаў Унівэрсытэта Ольстэра(en), 2010 г. Праверана 24 ліпеня 2014 г.

Вонкавыя спасылкі

Першая расейска-чачэнская вайна — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

[1] Аслан Масхадаў, Барыс Ельцын. Дамова аб міры і прынцыпах узаемінаў між Расейскай Фэдэрацыяй і Чачэнскай Рэспублікай Ічкерыя (анг.) // Інстытут дасьледаваньня міжнародных канфліктаў Унівэрсытэта Ольстэра(en), 2010 г. Праверана 24 ліпеня 2014 г.

[1]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
+{{Артаграфія}}
 {{Узброены канфлікт
 |Назва                 = Першая расейска-чачэнская вайна
@@ Радок 4: / Радок 5: @@
 |Выява                 = Evstafiev-chechnya-iternal-praying.jpg
 |Подпіс да выявы       = Чачэнскія ваяры моляцца ля прэзыдэнцкага палацу перад расейскім нападам ([[Грозны]], 1994 г.)
-|Дата                  = [[11 сьнежня]] [[1994]] — [[31 жніўня]] [[1996]]
+|Дата                  = 11 сьнежня 1994 — 31 жніўня 1996
 |Месца                 = [[Ічкерыя]] ды [[Дагестан]], [[Інгушэтыя]] і [[Стаўрапольскі край]] Расеі
 |Прычына               = Правал расейскіх спробаў [[Дзяржаўны пераварот|дзяржаўнага перавароту]] ў Ічкерыі
@@ Радок 15: / Радок 16: @@
 |Сілы1                 = 95 тыс. жаўнераў (люты 1995)
 |Сілы2                 = 30 тыс. ваяроў
-|Страты1               = 5042 забітых, 16 098 параненых
+|Страты1               = 5042 забітыя, 16 098 параненых
 |Страты2               = 2870 забітых
 |Агульныя страты       = 87 691 забіты цывільны
 |Дадаткі               =
 }}
-'''Першая расейска-чачэнская вайна''' — [[вайна]] паміж [[Расея]]й і [[Ічкерыя]]й, якая пачалая [[11 сьнежня]] [[1994]] году й закончылася [[31 жніўня]] [[1996]] году. Баявыя дзеяньні ў асноўным адбываліся ў [[Чачэнія|Чачэніі]]. Вайна пачалася зімой 1994—1995 гадоў з баёў за места [[Грозны]]. Адначасова Расея пачала ствараць свае [[Першая Чачэнская (расейская) рэспубліка|дзяржаўныя ўлады]].Затым перамясьціліся ў горную частку Чачэніі. [[Шаміль Басаеў]] у 1995 годзе ўчыніў наезд у мястэчка [[Будзёнаўск]], дзе захапіў бальніцу й радзільны дом, што прымусіла расейцаў абвясьціць аб перамір’і і пачаць перамовы з чачэнцамі. У 1996 годзе чачэнцы захапілі Грозны й пасьля перамоваў з расейцамі дамагліся вываду расейскіх войскаў з Чачэніі.
+'''Першая расейска-чачэнская вайна''' — [[вайна]] паміж [[Расея]]й і [[Ічкерыя]]й, якая пачалася 11 сьнежня 1994 году й закончылася 31 жніўня 1996 году. Баявыя дзеяньні ў асноўным адбываліся ў [[Чачэнія|Чачэніі]]. Вайна пачалася зімой 1994—1995 гадоў з баёў за места [[Грозны]]. Адначасова Расея пачала ствараць свае [[Першая Чачэнская (расейская) рэспубліка|дзяржаўныя ўлады]]. Затым перамясьціліся ў горную частку Чачэніі. [[Шаміль Басаеў]] у 1995 годзе ўчыніў напад на мястэчка [[Будзёнаўск]], дзе захапіў бальніцу й радзільны дом, што прымусіла расейцаў абвясьціць аб перамір’і і пачаць перамовы з чачэнцамі. У 1996 годзе чачэнцы захапілі Грозны й пасьля перамоваў з расейцамі дамагліся вываду расейскіх войскаў з Чачэніі.
-[[12 траўня]] [[1997]] г. у Маскве прэзыдэнты Ічкерыі і Расеі [[Аслан Масхадаў]] і [[Барыс Ельцын]] адпаведна падпісалі на расейскай мове {{Артыкул у іншым разьдзеле|Расейска-чачэнская дамова аб міры|Дамову аб міры і прынцыпах узаемінаў|en|Russia–Chechen Peace Treaty}}, якая набыла моц у дзень падпісаньня. Дамоўныя бакі ўзялі на сябе абавязкі: 1. «назаўсёды адмовіцца ад прымяненьня і пагрозы прымяненьня сілы пры вырашэньні ўсялякіх спрэчных пытаньняў»; 2. «будаваць свае дачыненьні ў адпаведнасьці з агульнапрызнанымі прынцыпамі і нормамі [[Міжнароднае права|міжнароднага права]]»<ref>{{Навіна|аўтар=Аслан Масхадаў, Барыс Ельцын|загаловак=Дамова аб міры і прынцыпах узаемінаў між Расейскай Фэдэрацыяй і Чачэнскай Рэспублікай Ічкерыя|спасылка=http://www.incore.ulst.ac.uk/services/cds/agreements/pdf/rus2.pdf|выдавец=Інстытут дасьледаваньня міжнародных канфліктаў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Унівэрсытэт Ольстэра|Унівэрсытэта Ольстэра|en|University of Ulster}}|мова=en|дата публікацыі=2010|дата доступу=24 ліпеня 2014}}</ref>.
+траўня 1997 году ў Маскве прэзыдэнты Ічкерыі і Расеі [[Аслан Масхадаў]] і [[Барыс Ельцын]] адпаведна падпісалі на расейскай мове {{Артыкул у іншым разьдзеле|Расейска-чачэнская дамова аб міры|Дамову аб міры і прынцыпах узаемінаў|en|Russia–Chechen Peace Treaty}}, якая набыла моц у дзень падпісаньня. Дамоўныя бакі ўзялі на сябе абавязкі: 1. «назаўсёды адмовіцца ад прымяненьня і пагрозы прымяненьня сілы пры вырашэньні ўсялякіх спрэчных пытаньняў»; 2. «будаваць свае дачыненьні ў адпаведнасьці з агульнапрызнанымі прынцыпамі і нормамі [[Міжнароднае права|міжнароднага права]]»<ref>{{Навіна|аўтар=Аслан Масхадаў, Барыс Ельцын|загаловак=Дамова аб міры і прынцыпах узаемінаў між Расейскай Фэдэрацыяй і Чачэнскай Рэспублікай Ічкерыя|спасылка=http://www.incore.ulst.ac.uk/services/cds/agreements/pdf/rus2.pdf|выдавец=Інстытут дасьледаваньня міжнародных канфліктаў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Унівэрсытэт Ольстэра|Унівэрсытэта Ольстэра|en|University of Ulster}}|мова=en|дата публікацыі=2010|дата доступу=24 ліпеня 2014}}</ref>.
 == Асноўныя падзеі ==
+* 1 сьнежня 1994 году расейскае лётнае войска ўдалым налётам на лётнішчы каля вёскі Каліноўская й Ханкала зьнішчыла невайсковыя самалёты ў Чачэніі. Гэта павінна было пашкодзіць чачэнцам у іх выкарыстаньні ў вайне з Расеяй.
-* [[12 сьнежня|12]]—[[22 сьнежня]] [[1994]] — [[Паход на Грозны|бітва]] ў ваколіцах [[Грозны|Грознага]]
+* 11 сьнежня 1994 году расейскае войска ўвайшло ў [[Ічкерыя|Ічкерыю]]. Яно рухалася з трох бакоў. З [[Дагестан]]у, зь места Кізьляр. З Інгушэціі. З Маздоку, што ў [[Паўночная Асэтыя|Паўночнай Асэтіі]]. Паводле задумы тры часткі павінны былі злучыцца ў [[Грозны]]м. Паход войскаў марудзіла шкодніцтва насельніцтва. У Інгушэціі нават (каля вёскі Асінава) пачаўся абстрэл расейскага войска.
+* 12—22 сьнежня 1994 году — бітва ў ваколіцах [[Грозны|Грознага]]
+* 15 сьнежня 1994 году расейскае войска, што ішло з Дагестану заняла вёску Тоўстае.
+* 19 сьнежня 1994 году расейскія часткі, што ішлі зь Інгушэціі, зьявіліся ў ваколіцах на захад ад Грознага.
+* 20 сьнежня 1994 году расейскія часткі, што ішлі з Маздоку, з Паўночная Асеціі злучыліся каля Грознага з расейскімі часткамі, што прыйшлі з Дагестану. Цягам гэтага часу расейскае войска не сустрэла амаль ніякага супраціву. Гэта дало магчымасьць думаць расейскаму вайсковаму кіраўніцтву, што Грозны таксама будзе лёгка здабыты.
 * [[28 сьнежня]] [[1994]] — [[бітва за мястэчка Ханкала]], што на ўсход ад Грознага
 * [[31 сьнежня]] [[1994]] — [[6 студзеня]] [[1995]] — [[Аблога Грознага|бітва]] за Грозны
@@ Радок 47: / Радок 53: @@
 == Крыніцы ==
 {{Крыніцы}}
+== Вонкавыя спасылкі ==
+{{Commons}}
 [[Катэгорыя:Першая чачэнская вайна| ]]