Мікола Гусоўскі: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Glovacki (гутаркі | унёсак)
Няма апісаньня зьменаў
Радок 4: Радок 4:
|Партрэт = Mikoła Husoŭski stamp.jpg
|Партрэт = Mikoła Husoŭski stamp.jpg
|Памер = 200пкс
|Памер = 200пкс
|Апісаньне = Мікола Гусоўскі (меркаваны партрэт). Марка [[Белпошта|Белпошты]] ([[1996]])
|Апісаньне = Мікола Гусоўскі (меркаваны партрэт). Марка [[Белпошта|Белпошты]] (1996)
|Імя пры нараджэньні =
|Імя пры нараджэньні =
|Грамадзянства =
|Грамадзянства =
Радок 26: Радок 26:
|Сайт =
|Сайт =
}}
}}
'''Міко́ла Гусо́ўскі''' ({{мова-la|Nicolaus Hussovianus}}, {{мова-pl|Mikołaj Hussowczyk}}; прыкладна [[1470]] — прыкладна пасьля [[1533]]) — [[паэт]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]; у сучасным літаратуразнаўстве — [[беларусы|беларускі]]<ref>Гусоўскі Мікола // {{Літаратура/Беларусь: энцыкляпэдычны даведнік, 1995|к}} С. 256</ref><ref name="evkl">[[Вячаслаў Чамярыцкі]]. Гусоўскі Мікола // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 562</ref> і [[палякі|польскі]] паэт-гуманіст і асьветнік [[Адраджэньне|эпохі Адраджэньня]], прадстаўнік [[Лаціна|новалацінскай]] усходнеэўрапейскай школы паэзіі.
'''Міко́ла Гусо́ўскі''' ({{мова-la|Nicolaus Hussovianus}}, {{мова-pl|Mikołaj Hussowczyk}}; прыкладна 1470 — прыкладна пасьля 1533) — [[паэт]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]; у сучасным літаратуразнаўстве — [[беларусы|беларускі]]<ref>Гусоўскі Мікола // {{Літаратура/Беларусь: энцыкляпэдычны даведнік, 1995|к}} С. 256</ref><ref name="evkl">[[Вячаслаў Чамярыцкі]]. Гусоўскі Мікола // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 562</ref> і [[палякі|польскі]] паэт-гуманіст і асьветнік [[Адраджэньне|эпохі Адраджэньня]], прадстаўнік [[Лаціна|новалацінскай]] усходнеэўрапейскай школы паэзіі.


== Біяграфія ==
== Біяграфія ==
Радок 36: Радок 36:
Авалодаў пісьмом у катэдральнай або царкоўна-прыходзкай школе. Працягваў навучаньне ва ўнівэрсытэтах [[Балёньня|Балёньні]], [[Віленскі ўнівэрсытэт|Вільні]], [[Кракаўскі ўнівэрсытэт|Кракава]].
Авалодаў пісьмом у катэдральнай або царкоўна-прыходзкай школе. Працягваў навучаньне ва ўнівэрсытэтах [[Балёньня|Балёньні]], [[Віленскі ўнівэрсытэт|Вільні]], [[Кракаўскі ўнівэрсытэт|Кракава]].


=== Місія ў Рым ([[1518]]—[[1522]]) ===
=== Місія ў Рым (1518—1522) ===
[[Файл:Mikalojus Husovianas (Nicolaus Hussovianus).De statura feritate ac venatione bisontis carmen.jpg|міні|150пкс|Песьня пра зубра]]
[[Файл:Mikalojus Husovianas (Nicolaus Hussovianus).De statura feritate ac venatione bisontis carmen.jpg|міні|150пкс|Песьня пра зубра]]


Быў у складзе пасольства [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Каралеўства Польскага]] на чале з [[Эразм Вітэліюс|Эразмам Вітэліюсам]] у [[Рым]]. На замову [[Папа Рымскі|Папы Рымскага]] [[Леў X|Льва Х]] напісаў паэму: «[[Песьня пра зубра]]». Арыгінальная назва: «''Carmen de statura feritate ac venatione Bisontis''» («Песьня пра аблічча, дзікасьць зубра і паляваньне на яго»). Калі паэт заканчваў пісаць паэму, [[чума]] прыйшла на [[Апэнінская паўвостраў|Апэнінскі паўвостраў]]. Уражаны трагічнымі падзеямі, Гусоўскі стварае верш-малітву «Да сьвятога Сэбастыяна». Памерлі і папа Леў X і біскуп Вітэліюс. Без апекуноў ён ня змог надрукаваць свой твор у Рыме, але толькі ў [[1523]] годзе ў [[Кракаў|Кракаве]], пры дапамозе вялікай княгіні літоўскай і каралевы польскай [[Бона Сфорца|Боны Сфорца]], ён змог надрукаваць свой верш-малітву.
Быў у складзе пасольства [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Каралеўства Польскага]] на чале з [[Эразм Вітэліюс|Эразмам Вітэліюсам]] у [[Рым]]. На замову [[Папа Рымскі|Папы Рымскага]] [[Леў X|Льва Х]] напісаў паэму: «[[Песьня пра зубра]]». Арыгінальная назва: «''Carmen de statura feritate ac venatione Bisontis''» («Песьня пра аблічча, дзікасьць зубра і паляваньне на яго»). Калі паэт заканчваў пісаць паэму, [[чума]] прыйшла на [[Апэнінская паўвостраў|Апэнінскі паўвостраў]]. Уражаны трагічнымі падзеямі, Гусоўскі стварае верш-малітву «Да сьвятога Сэбастыяна». Памерлі і папа Леў X і біскуп Вітэліюс. Без апекуноў ён ня змог надрукаваць свой твор у Рыме, але толькі ў 1523 годзе ў [[Кракаў|Кракаве]], пры дапамозе вялікай княгіні літоўскай і каралевы польскай [[Бона Сфорца|Боны Сфорца]], ён змог надрукаваць свой верш-малітву.


=== Верагодна аўтэнтычны партрэт ===
=== Верагодна аўтэнтычны партрэт ===
Радок 46: Радок 46:


== Творы ==
== Творы ==
* паэма «[[Песьня пра зубра]]». «Carmen de statura feritate ac venatione Bisontis» («Песьня пра аблічча, дзікасьць зубра і паляваньне на яго») [[1523]];
* паэма «[[Песьня пра зубра]]». «Carmen de statura feritate ac venatione Bisontis» («Песьня пра аблічча, дзікасьць зубра і паляваньне на яго») 1523;
* верш «Суцяшэньне» [[1523]];
* верш «Суцяшэньне» 1523;
* верш-малітва «Да сьвятога Себасьцяна» [[1523]];
* верш-малітва «Да сьвятога Себасьцяна» 1523;
* паэма «Новая і славутая перамога над туркамі…» [[1524]];
* паэма «Новая і славутая перамога над туркамі…» 1524;
* паэма «[[Жыцьцё і подзьвігі сьвятога Гіяцынта]]» [[1525]].
* паэма «[[Жыцьцё і подзьвігі сьвятога Гіяцынта]]» 1525.


=== Пераклады ===
=== Пераклады ===
На [[беларуская мова|беларускай мове]] існуе тры пераклады «Песьні пра зубра», якія належаць пяру [[Язэп Семяжон|Язэпа Семяжона]], [[Уладзімер Шатон|Уладзімера Шатона]] і [[Натальля Арсеньнева|Натальлі Арсеньневай]]. Акрамя беларускай яна перакладзеная на польскую, [[летувіская мова|летувіскую]], расейскую і [[украінская мова|ўкраінскую]] мовы.
На [[беларуская мова|беларускай мове]] існуе тры пераклады «Песьні пра зубра», якія належаць пяру [[Язэп Семяжон|Язэпа Семяжона]], [[Уладзімер Шатон|Уладзімера Шатона]] і [[Натальля Арсеньнева|Натальлі Арсеньневай]]. Акрамя беларускай яна перакладзеная на польскую, [[летувіская мова|летувіскую]], расейскую і [[украінская мова|ўкраінскую]] мовы.


У [[1980]] годзе [[ЮНЭСКО]] з нагоды 500-годзьдзя паэта ўключыла імя Міколы Гусоўскага ў каляндар міжнародных датаў выдатных дзеячоў сусьветнае культуры.
У 1980 годзе [[ЮНЭСКО]] з нагоды 500-годзьдзя паэта ўключыла імя Міколы Гусоўскага ў каляндар міжнародных датаў выдатных дзеячоў сусьветнае культуры.


== Крыніцы ==
== Крыніцы ==

Вэрсія ад 22:18, 2 чэрвеня 2017

Мікола Гусоўскі
Nicolaus Hussovianus
Мікола Гусоўскі (меркаваны партрэт). Марка Белпошты (1996)
Мікола Гусоўскі (меркаваны партрэт). Марка Белпошты (1996)
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся каля 1470
Памёр 1533[1][2]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці паэзія
Кірунак новалацінізм
Жанр паэма, верш
Мова лацінская мова[3]
Значныя творы «Песьня пра зубра»

Міко́ла Гусо́ўскі (па-лацінску: Nicolaus Hussovianus, па-польску: Mikołaj Hussowczyk; прыкладна 1470 — прыкладна пасьля 1533) — паэт Вялікага Княства Літоўскага; у сучасным літаратуразнаўстве — беларускі[4][5] і польскі паэт-гуманіст і асьветнік эпохі Адраджэньня, прадстаўнік новалацінскай усходнеэўрапейскай школы паэзіі.

Біяграфія

Нараджэньне

Нарадзіўся верагодна ў вёсцы Уса (Усава) цэнтральнай Беларусі[5], дакладнае месцазнаходжаньне якой дагэтуль нявысьветленае за нястачаю дакумэнтальных крыніцаў. Паходзіў зь сям’і паляўнічага.

Адукацыя

Авалодаў пісьмом у катэдральнай або царкоўна-прыходзкай школе. Працягваў навучаньне ва ўнівэрсытэтах Балёньні, Вільні, Кракава.

Місія ў Рым (1518—1522)

Песьня пра зубра

Быў у складзе пасольства Вялікага Княства Літоўскага і Каралеўства Польскага на чале з Эразмам Вітэліюсам у Рым. На замову Папы Рымскага Льва Х напісаў паэму: «Песьня пра зубра». Арыгінальная назва: «Carmen de statura feritate ac venatione Bisontis» («Песьня пра аблічча, дзікасьць зубра і паляваньне на яго»). Калі паэт заканчваў пісаць паэму, чума прыйшла на Апэнінскі паўвостраў. Уражаны трагічнымі падзеямі, Гусоўскі стварае верш-малітву «Да сьвятога Сэбастыяна». Памерлі і папа Леў X і біскуп Вітэліюс. Без апекуноў ён ня змог надрукаваць свой твор у Рыме, але толькі ў 1523 годзе ў Кракаве, пры дапамозе вялікай княгіні літоўскай і каралевы польскай Боны Сфорца, ён змог надрукаваць свой верш-малітву.

Верагодна аўтэнтычны партрэт

Мікола Гусоўскі

Беларуская дасьледніца Жанна Вацлаваўна Некрашэвіч-Кароткая лічыць, што адшукала аўтэнтычную выяву, на якой адлюстраваны Мікола Гусоўскі. Выява зьмешчаная ў першым выданьні паэмы, якая доўгі час не была даступная беларускім дасьледнікам[6].

Творы

  • паэма «Песьня пра зубра». «Carmen de statura feritate ac venatione Bisontis» («Песьня пра аблічча, дзікасьць зубра і паляваньне на яго») 1523;
  • верш «Суцяшэньне» 1523;
  • верш-малітва «Да сьвятога Себасьцяна» 1523;
  • паэма «Новая і славутая перамога над туркамі…» 1524;
  • паэма «Жыцьцё і подзьвігі сьвятога Гіяцынта» 1525.

Пераклады

На беларускай мове існуе тры пераклады «Песьні пра зубра», якія належаць пяру Язэпа Семяжона, Уладзімера Шатона і Натальлі Арсеньневай. Акрамя беларускай яна перакладзеная на польскую, летувіскую, расейскую і ўкраінскую мовы.

У 1980 годзе ЮНЭСКО з нагоды 500-годзьдзя паэта ўключыла імя Міколы Гусоўскага ў каляндар міжнародных датаў выдатных дзеячоў сусьветнае культуры.

Крыніцы

  1. ^ Deutsche Nationalbibliothek Record #118962507 // Gemeinsame Normdatei (ням.) — 2012—2016.
  2. ^ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
  3. ^ Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
  4. ^ Гусоўскі Мікола // Беларусь: энцыкл. даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш. — Мінск: БелЭн, 1995. С. 256
  5. ^ а б Вячаслаў Чамярыцкі. Гусоўскі Мікола // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 562
  6. ^ Виктор Корбут. "Песнь о зубре. Обнаружен портрет Миколы Гусовского". Беларусь Сегодня. 19-03-2004

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Мікола Гусоўскісховішча мультымэдыйных матэрыялаў