Смаргонскі раён: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
абнаўленьне зьвестак
абнаўленьне зьвестак
Радок 15: Радок 15:
|Кіраўнік =
|Кіраўнік =
|Назва пасады кіраўніка =
|Назва пасады кіраўніка =
|Насельніцтва = 52 608<ref name="belstat2016" />
|Насельніцтва = 52 166<ref name="belstat2017" />
|Год перапісу = 2016
|Год перапісу = 2017
|Адсотак ад насельніцтва =
|Адсотак ад насельніцтва =
|Месца паводле насельніцтва =
|Месца паводле насельніцтва =
|Шчыльнасьць = 35,4
|Шчыльнасьць = 35
|Месца паводле шчыльнасьці =
|Месца паводле шчыльнасьці =
|Нацыянальны склад =
|Нацыянальны склад =
Радок 32: Радок 32:
|Мапа = Harodnia province, Smarhoń district.svg
|Мапа = Harodnia province, Smarhoń district.svg
|Памер мапы = 200
|Памер мапы = 200
|Часавы пас = [[UTC]] +2
|Часавы пас = [[UTC]] +3
|Скарачэньне =
|Скарачэньне =
|ISO =
|ISO =
Радок 40: Радок 40:
|Інтэрнэт-дамэн =
|Інтэрнэт-дамэн =
|Код аўтамабільных нумароў =
|Код аўтамабільных нумароў =
|Сайт = http://smorgon.grodno-region.by/
|Сайт = http://smorgon.grodno-region.by/by/
|Парамэтар1 =
|Парамэтар1 =
|Назва парамэтру 1 =
|Назва парамэтру 1 =
Радок 47: Радок 47:
|Колер фону герб-сьцяг =
|Колер фону герб-сьцяг =
}}
}}
'''Смарго́нскі раён''' — [[адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел|адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка]] на паўночным усходзе [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Плошча раёну складае 1,5 тыс. км². Насельніцтва — 52 608 чалавек ([[2016]])<ref name="belstat2016" />. Адміністрацыйны цэнтар — [[места]] [[Смаргонь]].
'''Смарго́нскі раён''' — [[адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел|адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка]] на паўночным усходзе [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Плошча раёну складае 1,5 тыс. км². Насельніцтва на 2017 год — 52 166 чалавек<ref name="belstat2017" />. Адміністрацыйны цэнтар — [[места]] [[Смаргонь]].


Смаргонскі раён мяжуе з [[Ашмянскі раён|Ашмянскім]] і [[Астравецкі раён|Астравецкім]] раёнамі Гарадзенскай вобласьці, [[Валожынскі раён|Валожынскім]], [[Вялейскі раён|Вялейскім]] і [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім]] раёнамі [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]].
Смаргонскі раён мяжуе з [[Ашмянскі раён|Ашмянскім]] і [[Астравецкі раён|Астравецкім]] раёнамі Гарадзенскай вобласьці, [[Валожынскі раён|Валожынскім]], [[Вялейскі раён|Вялейскім]] і [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім]] раёнамі [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]].
Радок 54: Радок 54:


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
* 15 студзеня 1940: у складзе [[Вялейская вобласьць|Вялейскай вобласьці]] быў ўтвораны Смаргонскі раён.
Утвораны 15 студзеня 1940 году ў складзе [[Вялейская вобласьць|Вялейскай вобласьці]], у верасьні 1944 году раён увайшоў у склад [[Маладэчанская вобласьць|Маладэчанскай вобласьці]], з 20 студзеня 1960 году — у складзе Гарадзенскай вобласьці.

* верасень 1944: раён увайшоў у склад [[Маладэчанская вобласьць|Маладэчанскай вобласьці]].
У 1985 годзе места [[Смаргонь]] было вылучанае ў асобную адміністрацыйную адзінку абласнога падпарадкаваньня. 5 лістапада 1996 году Смаргонскі раён і места Смаргонь былі аб’яднаныя ў адну адміністрацыйную адзінку раённага падпарадкаваньня.<ref>[http://old.bankzakonov.com/d2008/time74/lav74553.htm Указ Президента Республики Беларусь от 5 ноября 1996 г. №454 «Об объединении Сморгонского района и города Сморгони в одну административную единицу»]</ref>
* 20 студзеня 1960: раён — у складзе Гарадзенскай вобласьці.
* 1985: места [[Смаргонь]] было вылучанае ў асобную адміністрацыйную адзінку абласнога падпарадкаваньня.
* 5 лістапада 1996: Смаргонскі раён і места Смаргонь былі аб’яднаныя ў адну адміністрацыйную адзінку раённага падпарадкаваньня.<ref>[http://old.bankzakonov.com/d2008/time74/lav74553.htm Указ Президента Республики Беларусь от 5 ноября 1996 г. №454 «Об объединении Сморгонского района и города Сморгони в одну административную единицу»]</ref>


== Прырода ==
== Прырода ==
Радок 79: Радок 77:
* 2009 год — 55 296 чалавек<ref name="belstat">[http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-4.pdf Перепись населения — 2009. Гродненская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> (перапіс)
* 2009 год — 55 296 чалавек<ref name="belstat">[http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-4.pdf Перепись населения — 2009. Гродненская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> (перапіс)
* 2016 год — 52 608 чалавек<ref name="belstat2016">[http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>
* 2016 год — 52 608 чалавек<ref name="belstat2016">[http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>
* 2017 год — 52 166 чалавек<ref name="belstat2017">[http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>


Нацыянальны склад насельніцтва паводле перапісу 2009 году<ref>[http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/publications/national_structure_grodno.rar Перепись населения — 2009. Гродненская область. Национальный состав населения]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>:
Нацыянальны склад насельніцтва паводле перапісу 2009 году<ref>[http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/publications/national_structure_grodno.rar Перепись населения — 2009. Гродненская область. Национальный состав населения]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>:
Радок 117: Радок 116:
* Касьцёл Сьв. Тадэвуша ў в. [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)|Вішнеў]] (1811—1820)
* Касьцёл Сьв. Тадэвуша ў в. [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)|Вішнеў]] (1811—1820)
* Капліца ў в. [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)|Вішнеў]] (кан. ХІХ ст.)
* Капліца ў в. [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)|Вішнеў]] (кан. ХІХ ст.)
* Касьцёл Найсьв. Тройцы ў в. [[Войстам (вёска)|Войстам]] (1911)
* Касьцёл Найсьв. Тройцы ў в. [[Войстам]] (1911)
* Прыдарожная капліца ў в. [[Войстам (вёска)|Войстам]] (пач. ХХ ст.)
* Прыдарожная капліца ў в. [[Войстам]] (пач. ХХ ст.)
* Касьцёл Сьв. Яна Хрысьціцеля ў в. [[Выгаляненты]] (1929)
* Касьцёл Сьв. Яна Хрысьціцеля ў в. [[Выгаляненты]] (1929)
* Царква ў в. [[Выгаляненты]] (кан. ХІХ ст.)
* Царква ў в. [[Выгаляненты]] (кан. ХІХ ст.)
Радок 162: Радок 161:


== Літаратура ==
== Літаратура ==
* Сморгонский район // {{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі}}
* Сморгонский район // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г.П. Пашков [и др.] ; под общ. ред. И.И. Пирожника. — Мн., 2007. — 648 с. {{ISBN|978-985-11-0384-9}}


== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
{{Commons}}
* [http://smorgon.grodno-region.by/by/ Сайт раённага выканкаму]
* [http://grodno-region.gov.by/by/oblast/regions/smorgon Смаргонскі раён // Гродзенскі аблвыканкам]
* [http://grodno-region.gov.by/by/oblast/regions/smorgon Смаргонскі раён // Гродзенскі аблвыканкам]
* [http://radzima.org/be/rayon/smargonski.html Здымкі на Radzima.org]
* [http://radzima.org/be/rayon/smargonski.html Здымкі на Radzima.org]

Вэрсія ад 12:43, 11 траўня 2017

Смаргонскі раён
Агульныя зьвесткі
Краіна Беларусь
Статус раён Беларусі
Уваходзіць у Гарадзенская вобласьць
Адміністрацыйны цэнтар Смаргонь
Дата ўтварэньня 15 студзеня 1940
Кіраўнік Генадзь Харужык[d][1]
Насельніцтва (2017) 52 166[2]
Шчыльнасьць 35 чал./км²
Плошча 1487,5[3] км²
Вышыня па-над узр. м.
 · сярэдняя вышыня

 149 м[4]
Месцазнаходжаньне Смаргонскага раёну
Смаргонскі раён на мапе
Мэдыя-зьвесткі
Часавы пас UTC +3
Тэлефонны код +375-15-92
Паштовыя індэксы 231 0хх
Афіцыйны сайт
   Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Смарго́нскі раёнадміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на паўночным усходзе Гарадзенскай вобласьці Беларусі. Плошча раёну складае 1,5 тыс. км². Насельніцтва на 2017 год — 52 166 чалавек[2]. Адміністрацыйны цэнтар — места Смаргонь.

Смаргонскі раён мяжуе з Ашмянскім і Астравецкім раёнамі Гарадзенскай вобласьці, Валожынскім, Вялейскім і Маладэчанскім раёнамі Менскай вобласьці.

Раён выцягнуты з поўначы на поўдзень на 67 км і з захаду на ўсход на 35 км. Найвялікшая працягласьць тэрыторыі раёну — з паўднёвага захаду на паўночны ўсход — 68 км.

Гісторыя

Утвораны 15 студзеня 1940 году ў складзе Вялейскай вобласьці, у верасьні 1944 году раён увайшоў у склад Маладэчанскай вобласьці, з 20 студзеня 1960 году — у складзе Гарадзенскай вобласьці.

У 1985 годзе места Смаргонь было вылучанае ў асобную адміністрацыйную адзінку абласнога падпарадкаваньня. 5 лістапада 1996 году Смаргонскі раён і места Смаргонь былі аб’яднаныя ў адну адміністрацыйную адзінку раённага падпарадкаваньня.[5]

Прырода

Рэльеф

Значная частка раёну занятая Нарачанска-Вялейскай нізінай, на поўдні — частка Ашмянскага ўзвышша. Пераважаюць вышыні 140—200 м. Каля 30 % тэрыторыі раёну разьмешчаныя вышэй за 200 м над узроўнем мора, максымальны пункт — 320 м (гара Мілідаўская), мінімальны — 121 м — разьмешчаны на поўначы раёну.

Карысныя выкапні

На тэрыторыі раёну разьмешчаны паклады торфу, пяскова-жвіровага матэрыялу, пяскоў, глінаў і суглінак для грубай керамікі, бузаў.

Клімат

Клімат умерана кантынэнтальны. Сярэдняя тэмпэратура студзеня -6,3 °С, ліпеня 17 °С. Сярэднярочная колькасьць ападкаў складае 645 мм. Працягласьць вэгетацыйнага пэрыяду 189 дзён.

Гідраграфія

Усе рэкі і вадаёмы на тэрыторыі раёну належаць басэйну ракі Нёман, а ў яго складзе — да басэйну Балтыйскага мора. Найбуйнейшая рака — Вяльля з прытокамі Ашмянка, Оксна. Найвялікшыя азёры ў раёне — Сьвірскае і Вішнеўскае.

Расьліннасьць

Лясы (38 % тэрыторыі раёну) пераважна хваёвыя, яловыя, бярозавыя. Балоты займаюць 3,8 % тэрыторыі раёну. На тэрыторыі раёну знаходзіцца частка нацыянальнага парку Нарачанскі, біялягічны заказьнік дзяржаўнага значэньня Дубатоўскае.

Насельніцтва

  • 2009 год — 55 296 чалавек[6] (перапіс)
  • 2016 год — 52 608 чалавек[7]
  • 2017 год — 52 166 чалавек[2]

Нацыянальны склад насельніцтва паводле перапісу 2009 году[8]:

У Смаргонскім раёне зарэгістраваныя і дзейнічаюць 21 рэлігійная суполка пяці канфэсіяў: 9 рымска-каталіцкіх; 9 праваслаўных; 1 Сьведак Еговы; 1 Хрысьціянаў Веры Эвангельскай; 1 Эвангельскіх Хрысьціянаў-баптыстаў.[9]

Адукацыя

У сыстэме адукацыі функцыянуе 57 установаў. Атрыманьне агульнай сярэдняй адукацыі забясьпечваюць 34 установы. Сярод іх спэцыялізаваныя ўстановы і ўстановы новага тыпу. Пасьпяховай рэалізацыі творчых здольнасьцяў дзяцей і навучэнскай моладзі, адаптацыі да навакольнага соцыюму садзейнічаюць установы адукацыі «Смаргонскі раённы цэнтар творчасьці дзяцей і моладзі», «Міжшкольны вучэбна-вытворчы камбінат»,« Смаргонская дзіцячая юнацкая спартовая школа алімпійскага рэзэрву». Для наданьня своечасовай карэкцыйна-рэабілітацыйнай, псыхоляга-пэдагагічнай дапамогі і адукацыйна-выхаваўчых паслугаў дзецям і іх бацькам працуюць установы «Смаргонскі сацыяльна-пэдагагічны цэнтар», «Смаргонскі цэнтар карэкцыйна-разьвіваючага навучаньня і рэабілітацыі».

Мэдыцына

Насельніцтва раёну атрымлівае амбуляторна-паліклінічную дапамогу ў раённай паліклініцы, у лекарскіх амбулаторыях і амбулаторыях участковых лякарань, 22 ФАПах. У раённай паліклініцы надаецца дапамога па 20 спэцыяльнасьцях. У месьце разгорнутыя 13 тэрапэўтычных і 13 пэдыятрычных дзялянак. Функцыянуюць 3 пункты здароўя на прадпрыемствах. У сельскай мясцовасьці працуюць 2 участковыя лякарні.

Культура

Культурная сетка раёну прадстаўленая 61 установай культуры: мескі Дом культуры, 25 установаў клюбнага тыпу, цэнтральная раённая, 2 мескія, 2 дзіцячыя і 26 сельскіх бібліятэкаў, 2 дзіцячыя музычныя школы, дзіцячая школа мастацтваў, гісторыка-краязнаўчы музэй. 17 калектываў мастацкай самадзейнасьці маюць званьні «народны» і «ўзорны».

Спорт

Для арганізацыі і правядзеньня фізкультурна-аздараўленчай і спартова-масавай работы ў раёне ёсьць: стадыён на 3,5 тыс. месцаў, два 25-мэтровыя і 9 міні-басэйнаў, 30 спартовых і 5 трэнажорных заляў, 7 стралковых ціраў, 42 іншыя прыстасаваныя памяшканьні, 27 комплексных спартовых пляцовак, 2 хакейныя каробкі. Асноўнай базай для правядзеньня фізкультурна-аздараўленчай і спартова-масавай работы ў месьце зьяўляецца фізкультурна-аздараўленчы комплекс «Юнацтва». На базе фізкультурна-аздараўленчага комплексу займаюцца тры ДЮСШ, футбольны клюб. Насельніцтву надаюцца платныя фізкультурна-аздараўленчыя паслугі.

Гаспадарчая дзейнасьць

Пад сельскагаспадарчыя землі занятыя 49,3 % тэрыторыі. Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі — мяса-малочная жывёлагадоўля, вырошчваюць збожжавыя і кармавыя культуры, бульбу, лён.

Прадпрыемствы: будаўнічых матэрыялаў, харчовай, дрэваапрацоўчай і мэталаапрацоўчай прамысловасьці. Цэнтар промыслаў знаходзіцца ў вёсцы Крэва.

Па тэрыторыі раёну праходзіць чыгуначная лінія і аўтадарога МенскВільня, места Смаргонь зьвязанае аўтадарогамі са Сьвірам, Вялейкай, Маладэчна, Ашмянамі.

Інфармацыя для турыстаў

Музэі

Гісторыка-архітэктурныя каштоўнасьці

Страчаная спадчына

Асобы

  • Алесь Салагуб (1906—1934) — беларускі паэт, літаратуразнавец, публіцыст

Крыніцы

  1. ^ http://smorgon.grodno-region.by/ru/rayispolkom-ru/
  2. ^ а б в Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
  3. ^ Государственный земельный кадастр Республики Беларусь (рас.) (па стане на 1 студзеня 2010 г.)
  4. ^ GeoNames (анг.) — 2005.
  5. ^ Указ Президента Республики Беларусь от 5 ноября 1996 г. №454 «Об объединении Сморгонского района и города Сморгони в одну административную единицу»
  6. ^ Перепись населения — 2009. Гродненская область (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
  7. ^ Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
  8. ^ Перепись населения — 2009. Гродненская область. Национальный состав населения (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
  9. ^ Рэлігія // Сайт Смаргонскага райвыканкаму

Літаратура

  • Сморгонский район // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн., 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9.

Вонкавыя спасылкі

Смаргонскі раёнсховішча мультымэдыйных матэрыялаў