Воўчын: розьніца паміж вэрсіямі

	Воўчын
	трансьліт. Voŭčyn
	; Вуліца да касьцёла
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Берасьцейская
Раён:	Камянецкі
Сельсавет:	Воўчынскі
Вышыня:	137 м н. у. м.
Насельніцтва:	547 чал. (1996)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1631
Паштовы індэкс:	225083
СААТА:	1240817016
Нумарны знак:	1
Геаграфічныя каардынаты:	52°17′6″ пн. ш. 23°18′39″ у. д. / 52.285° пн. ш. 23.31083° у. д.Каардынаты: 52°17′6″ пн. ш. 23°18′39″ у. д. / 52.285° пн. ш. 23.31083° у. д.
	Воўчын на мапе Беларусі ± Воўчын
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 22:35, 7 траўня 2017

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Воўчын (неадназначнасьць).

Во́ўчын — вёска ў Беларусі, на рацэ Пульве. Цэнтар сельсавету Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва 547 чал. (1996). Знаходзіцца за 55 км на паўднёвы захад ад Камянца, за 10 км ад чыгуначнай станцыі Высока-Літоўск.

Воўчын — даўняе мястэчка гістарычнай Берасьцейшчыны. Да нашага часу тут захаваўся збудаваны ў стылі барока касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы, часовая пахавальня апошняга караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста Панятоўскага, а таксама царква Сьвятога Мікалая, помнікі архітэктуры XVIII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся палац Чартарыйскіх (барока, XVIII ст.), зруйнаваны расейскімі ўладамі.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Воўчын упамінаецца ў XVI ст. як мястэчка Берасьцейскага павету, уладаньне Солтанаў. Першым вядомым гаспадаром Воўчынскага ключа быў Аляксандар Солтан, па сьмерці якога ў 1554 годзе мястэчка паводле спадчыны перайшло да ягонага сына Івана. У 1586 годзе Яраслаў Солтан, імаверна, сын Івана, разам з жонкай Марыяй збудавалі тут царкву ў гонар Сьвятога Мікалая.

У пачатку XVII ст. Воўчынскі ключ перайшоў да роду Гасеўскіх. Паводле фундацыі Аляксандра Гасеўскага ў мястэчку ў 1639 годзе ўзьвялі першы драўляны касьцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з Пацаў падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, Вінцэнт — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках.

У 1708 годзе Тэрэза Гасеўская выйшла замуж за Казімера Сапегу і тэстамэнтам запісала Воўчын разам з фальваркамі Шчытнікамі, Грымячай, Лютай і іншымі на мужа. У 1710 годзе К. Сапега прадаў Воўчын і Радванічы Якубу Генрыку Флемінгу і яго першай жонцы Францішцы Ізабэле з Сапегаў. 3 атрыманых сродкаў Казімер Сапега фундаваў узьвядзеньне ў Воўчыне палаца і адбудову зьнішчаных швэдамі фальваркаў, сядзібаў і гаспадарак для мясцовых сялянаў. Наступным гаспадаром Воўчынскіх маёнткаў быў князь Казімер Чартарыйскі. Ягоная дачка Канстанцыя выйшла замуж за Станіслава Панятоўскага, які збудаваў тут палац і касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1733). Каля 1738 годам ад С. Панятоўскага маёнтак выкупіў Фрыдэрык Міхал Чартарыйскі. Чартарыйскія ўзьвялі пышны 36-пакаёвы палац, пры ім тэатар і аранжарэю. У 1769 годзе барскія канфэдэраты забралі зь мястэчка 7 гарматаў і шмат амуніцыі^[1].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Воўчын апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці Берасьцейскага павету Гарадзенскай губэрні. У 1828 годзе мястэчка перайшло да Пуслоўскіх, пазьней Марчэўскіх.

У 1880-я гады ў Воўчыне было 102 двары, касьцёл, царква, юдэйскі малітоўны дом, народная школа, 24 крамы, вадзяны млын, штогод праводзіліся 3 кірмашы.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Воўчын абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, у Берасьцейскі павет («падраён») Баранавіцкага раёну^[2].

Згодна з Рыскай мірнай дамовай (1921) Воўчын апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі. У 1938 годзе ў касьцёле адбылося пахаваньне парэшткаў Станіслава Аўгуста Панятоўскага, перавезеных сюды з Санкт-Пецярбургу (у 1995 годзе перададзеныя да Варшаўскай катэдры)^[3].

У 1939 годзе Воўчын увайшоў у БССР, дзе стаў цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1970 год тут было 162 двары, на 1992 год — 193, на 1996 год — 202.

Мястэчка на старых здымках
Рэшткі палаца Чартарыйскіх
Будынак бібліятэкі (архіву)
Касьцёл
Касьцёл, галоўная брама
Касьцёл, брама
Касьцёл, труна С. А. Панятоўскага
Плябанія
Адміністрацыя гміны

Насельніцтва

Дэмаграфія

XIX стагодзьдзе: 1830 год — 539 муж., зь іх духоўнага стану 2, мяшчанаў-юдэяў 463, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 72, жабракоў 2^[4]; 1885 год — 804 чал.
XX стагодзьдзе: 1970 год — 460 чал.; 1992 год — 502 чал.^[5]; 1996 год — 547 чал.^[6]

Інфраструктура

У Воўчыне працуюць сярэдняя школа, лякарня, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Турыстычная інфармацыя

Выдатныя мясьціны

Капліца Сьвятога Ўладзімера (XIX ст.)
Каплічка прыдарожная (1-я пал. XX ст.)
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1729—1733)
Могілкі: старыя хрысьціянскія; юдэйскія
Сынагога (XIX ст.)
Царква Сьвятога Мікалая (XVIII ст.; Сьвяты Пасад, цяпер у валоданьні Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату)
Млын (XIX ст.)

Страчаная спадчына

Палацава-паркавы комплекс Чартарыйскіх (1750-я)

Галерэя

Краявіды Воўчына
Касьцёл
Касьцёл, скульптура
Касьцёл, інтэр’ер да рэстаўрацыі
Плябанія
Царква
Адміністрацыя гміны
Даўняя камяніца
Старая гаспадарчая пабудова

Асобы

Вінцэнт Корвін-Гасеўскі (каля 1620—1662) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага
Станіслаў Аўгуст Панятоўскі (1732—1798) — апошні кароль і вялікі князь
Зыгмунд Фогель (1764—1826) — мастак часоў падзелаў Рэчы Паспалітай

Крыніцы

^ Szpilewski G. Wołczyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 867.
^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
^ Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN (пол.)
^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 412.
^ Міронаў В., Шаблюк В. Воўчын // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 364.
^ БЭ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 280.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым. — 480 с. — ISBN 985-11-0090-0
Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — Т. 2: Беліцк — Гімн. — 537 с. — ISBN 5-85700-142-0
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887.

Вонкавыя спасылкі

Воўчын — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

[1] Szpilewski G. Wołczyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 867.

[at-2] 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.

[3] Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN (пол.)

[4] Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 412.

[5] Міронаў В., Шаблюк В. Воўчын // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 364.

[6] БЭ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 280.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Радок 53: / Радок 53: @@
 '''Во́ўчын''' — [[вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Пульва|Пульве]]. Цэнтар [[Воўчынскі сельсавет|сельсавету]] [[Камянецкі раён|Камянецкага раёну]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Насельніцтва 547 чал. (1996). Знаходзіцца за 55 км на паўднёвы захад ад [[Камянец|Камянца]], за 10 км ад чыгуначнай станцыі [[Высока-Літоўск (станцыя)|Высока-Літоўск]].
-Воўчын — даўняе [[мястэчка]] [[Берасьцейскі павет|гістарычнай Берасьцейшчыны]]. Да нашага часу тут захаваўся збудаваны ў стылі [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы]], часовая пахавальня апошняга [[Сьпіс каралёў польскіх|караля]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]], а таксама царква Сьвятога Мікалая, помнікі архітэктуры XVIII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся палац [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] (барока, XVIII ст.), [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|зруйнаваны расейскімі ўладамі]].
+Воўчын — даўняе [[мястэчка]] [[Берасьцейскі павет|гістарычнай Берасьцейшчыны]]. Да нашага часу тут захаваўся збудаваны ў стылі [[барока]] [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы]], часовая пахавальня апошняга [[Сьпіс каралёў польскіх|караля]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]], а таксама царква Сьвятога Мікалая, помнікі архітэктуры XVIII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся палац [[Чартарыйскія|Чартарыйскіх]] (барока, XVIII ст.), [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|зруйнаваны расейскімі ўладамі]].
 == Гісторыя ==

Воўчын
трансьліт. Voŭčyn
Вуліца да касьцёла
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Берасьцейская
Раён:	Камянецкі
Сельсавет:	Воўчынскі
Вышыня:	137 м н. у. м.
Насельніцтва:	547 чал. (1996)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1631
Паштовы індэкс:	225083
СААТА:	1240817016
Нумарны знак:	1
Геаграфічныя каардынаты:	52°17′6″ пн. ш. 23°18′39″ у. д. / 52.285° пн. ш. 23.31083° у. д. / 52.285; 23.31083Каардынаты: 52°17′6″ пн. ш. 23°18′39″ у. д. / 52.285° пн. ш. 23.31083° у. д. / 52.285; 23.31083
Воўчын на мапе Беларусі ± Воўчын Воўчын
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы