Воўчын: розьніца паміж вэрсіямі
д (GR) File renamed: File:Voŭčyn. Воўчын (1908).jpg → File:Voŭčyn, Čartaryjski. Воўчын, Чартарыйскі (1908).jpg name unification by uploader |
д (GR) File renamed: File:Voŭčyn. Воўчын (1761).jpg → File:Voŭčyn, Čartaryjski. Воўчын, Чартарыйскі (1761).jpg name unification by uploader |
||
Радок 41: | Радок 41: | ||
Упершыню Воўчын упамінаецца ў [[16 стагодзьдзе|XVI ст.]] як мястэчка [[Берасьцейскі павет|Берасьцейскага павету]], уладаньне [[Солтаны|Солтанаў]]. Першым вядомым гаспадаром Воўчынскага ключа быў [[Аляксандар Солтан]], па сьмерці якога ў [[1554]] мястэчка паводле спадчыны перайшло да ягонага сына [[Іван Солтан|Івана]]. У [[1586]] Яраслаў Солтан, імаверна, сын Івана, разам з жонкай Марыяй збудавалі тут царкву ў гонар Сьвятога Мікалая. |
Упершыню Воўчын упамінаецца ў [[16 стагодзьдзе|XVI ст.]] як мястэчка [[Берасьцейскі павет|Берасьцейскага павету]], уладаньне [[Солтаны|Солтанаў]]. Першым вядомым гаспадаром Воўчынскага ключа быў [[Аляксандар Солтан]], па сьмерці якога ў [[1554]] мястэчка паводле спадчыны перайшло да ягонага сына [[Іван Солтан|Івана]]. У [[1586]] Яраслаў Солтан, імаверна, сын Івана, разам з жонкай Марыяй збудавалі тут царкву ў гонар Сьвятога Мікалая. |
||
[[Файл:Voŭčyn. Воўчын (1761).jpg|міні|Фаервэрк у Воўчыне у гонар зашлюбін Адама Чартарыйскага і Ізабэлы з Флемінгаў, [[1761]]]] |
[[Файл:Voŭčyn, Čartaryjski. Воўчын, Чартарыйскі (1761).jpg|міні|Фаервэрк у Воўчыне у гонар зашлюбін Адама Чартарыйскага і Ізабэлы з Флемінгаў, [[1761]]]] |
||
У пачатку [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]] Воўчынскі ключ перайшоў да роду [[Гасеўскія|Гасеўскіх]]. Паводле фундацыі [[Аляксандар Гасеўскі|Аляксандра Гасеўскага]] ў мястэчку ў [[1639]] узьвялі першы драўляны касьцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з [[Пацы|Пацаў]] падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, [[Вінцэнт Корвін-Гасеўскі|Вінцэнт]] — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках. |
У пачатку [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]] Воўчынскі ключ перайшоў да роду [[Гасеўскія|Гасеўскіх]]. Паводле фундацыі [[Аляксандар Гасеўскі|Аляксандра Гасеўскага]] ў мястэчку ў [[1639]] узьвялі першы драўляны касьцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з [[Пацы|Пацаў]] падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, [[Вінцэнт Корвін-Гасеўскі|Вінцэнт]] — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках. |
Вэрсія ад 22:53, 12 сакавіка 2017
Воўчын | |
Вуліца да касьцёла | |
Вобласьць: | Берасьцейская |
Раён: | Камянецкі |
Сельсавет: | Воўчынскі |
Вышыня: | 137 м н. у. м. |
Насельніцтва: | 502 (1992) |
Колькасьць двароў: | 193 |
Тэлефонны код: | +375 1631 |
Паштовы індэкс: | 225083 |
Геаграфічныя каардынаты: | 52°17′8″ пн. ш. 23°18′37″ у. д. / 52.28556° пн. ш. 23.31028° у. д.Каардынаты: 52°17′8″ пн. ш. 23°18′37″ у. д. / 52.28556° пн. ш. 23.31028° у. д. |
Воўчын на мапе Беларусі Воўчын | |
Галерэя здымкаў у Wikimedia Commons |
Во́ўчын — вёска ў Беларусі, на рацэ Пульве. Цэнтар сельсавету Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва 502 чал. (1992). Знаходзіцца за 55 км на паўднёвы захад ад Камянца, за 10 км ад чыгуначнай станцыі Высока-Літоўск.
Воўчын — даўняе мястэчка гістарычнай Берасьцейшчыны. Да нашага часу тут захаваўся барокавы касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы, часовая пахавальня апошняга караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста Панятоўскага, а таксама царква Сьвятога Мікалая. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся палац Чартарыйскіх, зруйнаваны расейскімі ўладамі.
Гісторыя
Вялікае Княства Літоўскае
Упершыню Воўчын упамінаецца ў XVI ст. як мястэчка Берасьцейскага павету, уладаньне Солтанаў. Першым вядомым гаспадаром Воўчынскага ключа быў Аляксандар Солтан, па сьмерці якога ў 1554 мястэчка паводле спадчыны перайшло да ягонага сына Івана. У 1586 Яраслаў Солтан, імаверна, сын Івана, разам з жонкай Марыяй збудавалі тут царкву ў гонар Сьвятога Мікалая.
У пачатку XVII ст. Воўчынскі ключ перайшоў да роду Гасеўскіх. Паводле фундацыі Аляксандра Гасеўскага ў мястэчку ў 1639 узьвялі першы драўляны касьцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з Пацаў падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, Вінцэнт — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках.
У 1708 Тэрэза Гасеўская выйшла замуж за Казімера Сапегу і тэстамэнтам запісала Воўчын разам з фальваркамі Шчытнікі, Грымяча, Люта і інш. на мужа. У 1710 К. Сапега прадаў Воўчын і Радванічы Якубу Генрыку Флемінгу і яго першай жонцы Францішцы Ізабэле з Сапегаў. 3 атрыманых сродкаў Казімер Сапега фундаваў узьвядзеньне ў Воўчыне палаца і адбудову зьнішчаных швэдамі фальваркаў, сядзібаў і гаспадарак для мясцовых сялянаў. Наступным гаспадаром Воўчынскіх маёнткаў быў князь Казімер Чартарыйскі. Ягоная дачка Канстанцыя выйшла замуж за Станіслава Панятоўскага, які збудаваў тут палац і касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1733). Каля 1738 ад С. Панятоўскага маёнтак выкупіў Фрыдэрык Міхал Чартарыйскі. Чартарыйскія ўзьвялі пышны 36-пакаёвы палац, пры ім тэатар і аранжарэю. У 1769 годзе барскія канфэдэраты забралі зь мястэчка 7 гарматаў і шмат амуніцыі[1].
Пад уладай Расейскай імпэрыі
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Воўчын апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці Берасьцейскага павету Гарадзенскай губэрні. У 1828 мястэчка перайшло да Пуслоўскіх, пазьней Марчэўскіх.
У 1880-я ў Воўчыне было 102 двары, касьцёл, царква, юдэйскі малітоўны дом, народная школа, 24 крамы, вадзяны млын, штогод праводзіліся 3 кірмашы.
Найноўшы час
25 сакавіка 1918 згодна з Трэцяй Устаўной граматай Воўчын абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 у адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, у Берасьцейскі павет («падраён») Баранавіцкага раёну[2].
Згодна з Рыскай мірнай дамовай (1921) Воўчын апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі. У 1938 у касьцёле адбылося пахаваньне парэшткаў Станіслава Аўгуста Панятоўскага, перавезеных сюды з Санкт-Пецярбургу (у 1995 перададзеныя да Варшаўскай катэдры)[3].
У 1939 Воўчын увайшоў у БССР, дзе стаў цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1970 тут было 162 двары, на 1992 — 193.
-
Рэшткі палаца Чартарыйскіх
-
Будынак бібліятэкі (архіву)
-
Касьцёл, галоўная брама
-
Касьцёл, брама
-
Касьцёл, труна С. А. Панятоўскага
-
Плябанія
-
Адміністрацыя гміны
Насельніцтва
Дэмаграфія
- XIX стагодзьдзе: 1830 — 539 муж., зь іх духоўнага стану 2, мяшчанаў-юдэяў 463, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 72, жабракоў 2[4]; 1885 — 804 чал.
- XX стагодзьдзе: 1970 — 460 чал.; 1992 — 502 чал.[5]
Інфраструктура
У Воўчыне працуюць сярэдняя школа, лякарня, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.
Турыстычная інфармацыя
Выдатныя мясьціны
- Капліца Сьвятога Ўладзімера (XIX ст.)
- Каплічка прыдарожная (1-я пал. XX ст.)
- Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1729—1733)
- Могілкі: старыя хрысьціянскія; юдэйскія
- Сынагога (XIX ст.)
- Царква Сьвятога Мікалая (XVIII ст.; колішняя грэцка-каталіцкая, цяпер у валоданьні БЭМП)
- Млын (XIX ст.)
Страчаная спадчына
- Палацава-паркавы комплекс Чартарыйскіх (1750-я)
Галерэя
-
Касьцёл
-
Касьцёл, скульптура
-
Касьцёл, інтэр’ер да рэстаўрацыі
-
Плябанія
-
Царква
-
Адміністрацыя гміны
-
Даўняя камяніца
-
Старая гаспадарчая пабудова
Вядомыя асобы
- Вінцэнт Корвін-Гасеўскі (каля 1620—1662) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага
- Станіслаў Аўгуст Панятоўскі (1732—1798) — апошні кароль і вялікі князь
- Зыгмунд Фогель (1764—1826) — мастак часоў падзелаў Рэчы Паспалітай
Крыніцы
- ^ Szpilewski G. Wołczyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 867.
- ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
- ^ Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN (пол.)
- ^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 412.
- ^ Міронаў В., Шаблюк В. Воўчын // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 364.
Літаратура
- Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — Т. 2: Беліцк — Гімн. — 537 с. — ISBN 5-85700-142-0
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887.
Вонкавыя спасылкі
Воўчын — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
|