Руанда: розьніца паміж вэрсіямі
д →Дэмаграфія: +Зьвязнасьць |
афармленьне |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Краіна |
{{Краіна |
||
Назва = Руанда |
|Назва = Руанда |
||
НазваЎРоднымСклоне = Руанды |
|НазваЎРоднымСклоне = Руанды |
||
НазваНаДзяржаўнайМове = Repubulika y'u Rwanda<br />République du Rwanda<br />Republic of Rwanda |
|НазваНаДзяржаўнайМове = Repubulika y'u Rwanda<br />République du Rwanda<br />Republic of Rwanda |
||
Сьцяг = Flag of Rwanda.svg |
|Сьцяг = Flag of Rwanda.svg |
||
Герб = Coat of arms of Rwanda.svg |
|Герб = Coat of arms of Rwanda.svg |
||
НацыянальныДэвіз = «Ubumwe, Umurimo, Gukunda Igihugu» («Адзінства, праца, патрыятызм») |
|НацыянальныДэвіз = «Ubumwe, Umurimo, Gukunda Igihugu» («Адзінства, праца, патрыятызм») |
||
Месцазнаходжаньне = LocationRwanda.svg |
|Месцазнаходжаньне = LocationRwanda.svg |
||
АфіцыйнаяМова = [[Мова руанда|руанда]], [[Француская мова|француская]], [[Ангельская мова|ангельская]] |
|АфіцыйнаяМова = [[Мова руанда|руанда]], [[Француская мова|француская]], [[Ангельская мова|ангельская]] |
||
Сталіца = [[Кігалі]] |
|Сталіца = [[Кігалі]] |
||
НайбуйнейшыГорад = Кігалі |
|НайбуйнейшыГорад = Кігалі |
||
ТыпУраду = [[рэспубліка]] |
|ТыпУраду = [[рэспубліка]] |
||
ПасадыКіраўнікоў = [[прэзыдэнт]]<br />[[ |
|ПасадыКіраўнікоў = [[прэзыдэнт]]<br />[[прэм’ер-міністар]] |
||
ІмёныКіраўнікоў = [[Поль Кагамэ]]<br />[[ |
|ІмёныКіраўнікоў = [[Поль Кагамэ]]<br />[[Анастасэ Марэкезі]] |
||
Плошча = 26 338 |
|Плошча = 26 338 |
||
МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 147-е |
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 147-е |
||
АдсотакВады = 5,3 |
|АдсотакВады = 5,3 |
||
ГодАцэнкіНасельніцтва = 2009 |
|ГодАцэнкіНасельніцтва = 2009 |
||
МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 80-е |
|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 80-е |
||
Насельніцтва = 10 473 282 |
|Насельніцтва = 10 473 282 |
||
ШчыльнасьцьНасельніцтва = 397,6 |
|ШчыльнасьцьНасельніцтва = 397,6 |
||
ГодАцэнкіСУП = 2008 |
|ГодАцэнкіСУП = 2008 |
||
МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = 130 |
|МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = 130 |
||
СУП = $10,004 млрд |
|СУП = $10,004 млрд |
||
СУПНаДушуНасельніцтва = $1043 |
|СУПНаДушуНасельніцтва = $1043 |
||
Валюта = [[Руандыйскі франк]] |
|Валюта = [[Руандыйскі франк]] |
||
КодВалюты = RWF |
|КодВалюты = RWF |
||
ЧасавыПас = CAT |
|ЧасавыПас = CAT |
||
ЧасРозьніцаUTC = +2 |
|ЧасРозьніцаUTC = +2 |
||
ЧасавыПасУлетку = |
|ЧасавыПасУлетку = |
||
ЧасРозьніцаUTCУлетку = +2 |
|ЧасРозьніцаUTCУлетку = +2 |
||
НезалежнасьцьПадзеі= — ад [[Бэльгія|Бэльгіі]] |
|НезалежнасьцьПадзеі= — ад [[Бэльгія|Бэльгіі]] |
||
НезалежнасьцьДаты = <br />[[1 ліпеня]] [[1962]] |
|НезалежнасьцьДаты = <br />[[1 ліпеня]] [[1962]] |
||
ДзяржаўныГімн = Rwanda nziza |
|ДзяржаўныГімн = Rwanda nziza |
||
АўтамабільныЗнак = RWA |
|АўтамабільныЗнак = RWA |
||
ДамэнВерхнягаЎзроўню = rw |
|ДамэнВерхнягаЎзроўню = rw |
||
ТэлефонныКод = 250 |
|ТэлефонныКод = 250 |
||
Дадаткі = [[Файл:Rw-map.png|цэнтар|250пкс|Мапа Руанды]] |
|Дадаткі = [[Файл:Rw-map.png|цэнтар|250пкс|Мапа Руанды]] |
||
}} |
}} |
||
'''Руа́нда, Рэспубліка Руанда''' — невялікая краіна ў [[Цэнтральная Афрыка|Цэнтральнай Афрыцы]]. Мяжуе з [[Дэмакратычная Рэспубліка Конга|Дэмакратычнай Рэспублікай Конга]], [[Танзанія]]й, [[Уганда]]й і [[Бурундзі]]. Паверхня краіны мае складаны, узвышаны характар. «''Руанда''» на мясцовых мовах азначае «''краіна тысячы гор''». Шчыльнасьць насельніцтва Руанды адна з самых вялікіх у [[Афрыка|Афрыцы]]. |
'''Руа́нда, Рэспубліка Руанда''' — невялікая краіна ў [[Цэнтральная Афрыка|Цэнтральнай Афрыцы]]. Мяжуе з [[Дэмакратычная Рэспубліка Конга|Дэмакратычнай Рэспублікай Конга]], [[Танзанія]]й, [[Уганда]]й і [[Бурундзі]]. Паверхня краіны мае складаны, узвышаны характар. «''Руанда''» на мясцовых мовах азначае «''краіна тысячы гор''». Шчыльнасьць насельніцтва Руанды адна з самых вялікіх у [[Афрыка|Афрыцы]]. |
||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
* |
* 1890 год — згодна з [[Брусэльская канфэрэнцыя|Брусэльскай канфэрэнцыяй]] Руанда перайшла пад пратэктарат [[Нямеччына|Нямеччыны]]. |
||
* |
* 1899 год — уладары [[тутсі]] прызналі нямецкую ўладу, захаваўшы мясцовую аўтаномію. |
||
* |
* 1915 год — пад час [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] тэрыторыя Руанды захоплена [[Бэльгія|бэльгійскімі]] войскамі, якія ўварваліся з тэрыторыі Конга. |
||
* |
* 1918 год — згодна з рашэньнем [[Ліга Нацыяў|Лігі Нацыяў]] Руанда стала пратэктаратам Бэльгіі. Тутсі захавалі свае прывілеі. Актывізавалася каталіцкая царква. |
||
* |
* 1959 год — паўстаньне [[хуту]] супраць караля тутсі. Вайсковыя дзеяньні прывялі да забойстваў дзясяткаў тысяч тутсі. |
||
* |
* 1960 год — скасаваньне манархіі ў Руандзе. Большасьць месцаў у парлямэнце заняла каталіцка-нацыяналістычная партыя Пармэхуту. |
||
* |
* 1 ліпеня 1962 году — атрыманьне незалежнасьці. |
||
* |
* 1973 год — пераварот, у выніку якога да ўлады прыйшоў міністар абароны [[Жувеналя Хаб’ярымана]]. |
||
* |
* 1988—1990 — скасаваньне аднапартыйнай сыстэмы. |
||
* |
* 1990 год — эмігранты тутсі на тэрыторыі Ўганды аб’ядналіся ў вайсковую групоўку «Руандыйскі патрыятычны фронт». У зьнешняй палітыцы яна кіравалася на [[ЗША]] і [[Вялікабрытанія|Вялікабрытанію]]. 1 кастрычніка адбылася ўварваньне з тэрыторыі Ўганды. Вайсковыя дзеяньні млява вяліся на працягу трох гадоў, скончыліся падпісаньнем мірнага пагадненьня (якое часта ігнаравалася). |
||
* |
* 1994—1997 — генацыд у Руандзе. Вайсковыя дзеяньні паміж урадавымі войскамі і эктрэмістамі хуту. |
||
* |
* 2005 год — вайсковыя групоўкі абвясьцілі аб спыненьні ўзброенай барацьбы. |
||
== Палітыка == |
|||
== Адміністрацыйны падзел == |
== Адміністрацыйны падзел == |
||
Радок 61: | Радок 59: | ||
== Геаграфія == |
== Геаграфія == |
||
[[Файл:Karisimbi2.jpg|значак|зьлева|Гара Карысімбі]] |
[[Файл:Karisimbi2.jpg|значак|зьлева|Гара Карысімбі]] |
||
Паверхня краіны ў асноўным гэта горы. |
Паверхня краіны ў асноўным гэта горы. Самы высокі пункт краіны — гара [[Карысімбі]] (4507 м). |
||
== Эканоміка == |
== Эканоміка == |
||
Радок 73: | Радок 71: | ||
Сярэдняя [[працягласьць жыцьця]] мужчынаў — 41 год, жанчынаў — 43 гады. Нараджальнасьць на 1000 чалавек — 34,8 немаўлятаў, сьмяротнасьць на 1000 чалавек — 21 сьмерць. |
Сярэдняя [[працягласьць жыцьця]] мужчынаў — 41 год, жанчынаў — 43 гады. Нараджальнасьць на 1000 чалавек — 34,8 немаўлятаў, сьмяротнасьць на 1000 чалавек — 21 сьмерць. |
||
== Культура == |
|||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
||
{{Commons}} |
|||
{{Партал|Афрыка}} |
|||
{{Commons|Category:Rwanda|выгляд=міні}} |
|||
{{Краіны Афрыкі}} |
{{Краіны Афрыкі}} |
||
{{Накід:Афрыка}} |
Вэрсія ад 12:19, 9 сакавіка 2017
Руанда Repubulika y'u Rwanda République du Rwanda Republic of Rwanda | |||||
| |||||
Нацыянальны дэвіз: «Ubumwe, Umurimo, Gukunda Igihugu» («Адзінства, праца, патрыятызм») | |||||
Дзяржаўны гімн: «Rwanda nziza» | |||||
Афіцыйная мова | руанда, француская, ангельская | ||||
Сталіца | Кігалі | ||||
Найбуйнейшы горад | Кігалі | ||||
Форма кіраваньня | рэспубліка Поль Кагамэ Анастасэ Марэкезі | ||||
Плошча • агульная • адсотак вады |
147-е месца ў сьвеце 26 338 км² 5,3 | ||||
Насельніцтва • агульнае (2009) • шчыльнасьць |
80-е месца ў сьвеце 10 473 282 397,6/км² | ||||
СУП • агульны (2008) • на душу насельніцтва |
130 месца ў сьвеце $10,004 млрд $1043 | ||||
Валюта | Руандыйскі франк (RWF) | ||||
Часавы пас | CAT (UTC+2) | ||||
Незалежнасьць — ад Бэльгіі |
1 ліпеня 1962 | ||||
Аўтамабільны знак | RWA | ||||
Дамэн верхняга ўзроўню | .rw | ||||
Тэлефонны код | +250 | ||||
Руа́нда, Рэспубліка Руанда — невялікая краіна ў Цэнтральнай Афрыцы. Мяжуе з Дэмакратычнай Рэспублікай Конга, Танзаніяй, Угандай і Бурундзі. Паверхня краіны мае складаны, узвышаны характар. «Руанда» на мясцовых мовах азначае «краіна тысячы гор». Шчыльнасьць насельніцтва Руанды адна з самых вялікіх у Афрыцы.
Гісторыя
- 1890 год — згодна з Брусэльскай канфэрэнцыяй Руанда перайшла пад пратэктарат Нямеччыны.
- 1899 год — уладары тутсі прызналі нямецкую ўладу, захаваўшы мясцовую аўтаномію.
- 1915 год — пад час Першай сусьветнай вайны тэрыторыя Руанды захоплена бэльгійскімі войскамі, якія ўварваліся з тэрыторыі Конга.
- 1918 год — згодна з рашэньнем Лігі Нацыяў Руанда стала пратэктаратам Бэльгіі. Тутсі захавалі свае прывілеі. Актывізавалася каталіцкая царква.
- 1959 год — паўстаньне хуту супраць караля тутсі. Вайсковыя дзеяньні прывялі да забойстваў дзясяткаў тысяч тутсі.
- 1960 год — скасаваньне манархіі ў Руандзе. Большасьць месцаў у парлямэнце заняла каталіцка-нацыяналістычная партыя Пармэхуту.
- 1 ліпеня 1962 году — атрыманьне незалежнасьці.
- 1973 год — пераварот, у выніку якога да ўлады прыйшоў міністар абароны Жувеналя Хаб’ярымана.
- 1988—1990 — скасаваньне аднапартыйнай сыстэмы.
- 1990 год — эмігранты тутсі на тэрыторыі Ўганды аб’ядналіся ў вайсковую групоўку «Руандыйскі патрыятычны фронт». У зьнешняй палітыцы яна кіравалася на ЗША і Вялікабрытанію. 1 кастрычніка адбылася ўварваньне з тэрыторыі Ўганды. Вайсковыя дзеяньні млява вяліся на працягу трох гадоў, скончыліся падпісаньнем мірнага пагадненьня (якое часта ігнаравалася).
- 1994—1997 — генацыд у Руандзе. Вайсковыя дзеяньні паміж урадавымі войскамі і эктрэмістамі хуту.
- 2005 год — вайсковыя групоўкі абвясьцілі аб спыненьні ўзброенай барацьбы.
Адміністрацыйны падзел
Руанда падзелена на 5 прэфэктураў, якія ў сваю чаргу дзеляцца на акругі.
Геаграфія
Паверхня краіны ў асноўным гэта горы. Самы высокі пункт краіны — гара Карысімбі (4507 м).
Эканоміка
Руанда адна з самых бедных краінаў сьвету. Эканоміка зруйнаваная этнічнымі войнамі. Асноўнымі гандлёвымі партнэрамі краіны зьяўляецца Бэльгія, Нямеччына, ЗША. Зьнешняя запазычанасьць складае 1,03 млрд даляраў ЗША.
Экспарт Руанды складаецца з экспарту кавы, гарбаты. Даўжыня аўтамабільных дарогаў складае 8,1 тыс. км. Чыгунка адсутнічае.
Дэмаграфія
88% насельніцтва складаецца з прадстаўнікоў хуту, астатнія тутсі (11%), і пігмеі (1%). Большасьць вернікаў хрысьціяне (86%), мусульмане (14%).
Сярэдняя працягласьць жыцьця мужчынаў — 41 год, жанчынаў — 43 гады. Нараджальнасьць на 1000 чалавек — 34,8 немаўлятаў, сьмяротнасьць на 1000 чалавек — 21 сьмерць.
Вонкавыя спасылкі
Руанда — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў