Падляшша: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Радок 4: Радок 4:


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
Абшар Падляшша ў раньнім сярэднявеччы быў вельмі сьціпла заселяны. Ад 10 стагодзьдзя пачаўся працэс сьціплага засяленьня гэтых зямель усходнаславянскімі плямёнамі, галоўным чынам уздоўж рэкаў [[Заходні Буг|Буг]], [[Рака Нурэц|Нурэц]] ды [[Нараў]]. Заходняславянскія пасяленьні сталі зьяўляцца тут ўпершыню ад 11 ст., калі [[Мазовія|мазавецкія]] князі празь нейкі час займалі [[Дарагічын]]. Праз усё 13 і пачатак 14 стагодзьдзя Падляшша было месцам тэрытарыяльнага спору паміж Польшчай, [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]] і [[Галіцка-Валынскае княства|Галіцка-Валынскім княствам]]. У выніку шматлікіх збройных паходаў ранейшыя пасяленьні былі зьнішчаныя. Толькі ў 14 ст. пачаліся новыя хвалі асадніцтва. Ад захаду паміж Нарвай ды Бугам пасяляліся тут прадстаўнікі дробнай мазавецкай шляхты, даходзячы да лініі [[Вялікія Самулкі|Самулкі]] — [[Боцькі]] — [[Дарагічын]]. На ўсход ад гэтае лініі разьмяшчаліся буйныя маёнткі значнай шляхты, якія былі засяляныя пераважна русінамі, якія паходзілі з ваколіцаў Дарагічына і [[Берасьце|Берасьця]]. Такі працэс засяляньня земляў над Бугам і Нарвай працягваўся да 17-18 ст.. На поўначы Падляшша была каланізаване значна пазьней — ваколіцы [[Райгарад]]у і [[Гонядзь|Гонядзя]] сталі засяляцца толькі на пачатку 16 ст., калі гэтыя маёмасьці былі адданыя вялікім князям [[Міхал Глінскі|Міхалу Глінскаму]], а ў 1509 г. [[Мікалай Радзівіл «Стары»|Мікалаю Радзівілу]]<ref name="AL">Anna Laszuk, ''Zaścianki i królewszczyzny. Struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku'', Warszawa: Instytut Historii PAN, 1998, s. 181</ref>.
Абшар Падляшша ў раньнім сярэднявеччы быў вельмі сьціпла заселяны. Ад 10 стагодзьдзя пачаўся працэс сьціплага засяленьня гэтых зямель усходнаславянскімі плямёнамі, галоўным чынам уздоўж рэк [[Заходні Буг|Буг]], [[Рака Нурэц|Нурэц]] ды [[Нараў]]. Заходняславянскія пасяленьні сталі зьяўляцца тут ўпершыню ад 11 ст., калі [[Мазовія|мазавецкія]] князі празь нейкі час займалі [[Дарагічын]]. Праз усё 13 і пачатак 14 стагодзьдзя Падляшша было месцам тэрытарыяльнага спору паміж Польшчай, [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]] і [[Галіцка-Валынскае княства|Галіцка-Валынскім княствам]]. У выніку шматлікіх збройных паходаў ранейшыя пасяленьні былі зьнішчаныя. Толькі ў 14 ст. пачаліся новыя хвалі асадніцтва. Ад захаду паміж Нарвай ды Бугам пасяляліся тут прадстаўнікі дробнай мазавецкай шляхты, даходзячы да лініі [[Вялікія Самулкі|Самулкі]] — [[Боцькі]] — [[Дарагічын]]. На ўсход ад гэтае лініі разьмяшчаліся буйныя маёнткі значнай шляхты, якія былі засяляныя пераважна русінамі, якія паходзілі з ваколіцаў Дарагічына і [[Берасьце|Берасьця]]. Такі працэс засяляньня земляў над Бугам і Нарвай працягваўся да 17-18 ст.. На поўначы Падляшша была каланізаване значна пазьней — ваколіцы [[Райгарад]]у і [[Гонядзь|Гонядзя]] сталі засяляцца толькі на пачатку 16 ст., калі гэтыя маёмасьці былі адданыя вялікім князям [[Міхал Глінскі|Міхалу Глінскаму]], а ў 1509 г. [[Мікалай Радзівіл «Стары»|Мікалаю Радзівілу]]<ref name="AL">Anna Laszuk, ''Zaścianki i królewszczyzny. Struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku'', Warszawa: Instytut Historii PAN, 1998, s. 181</ref>.


У 20-30 гады 14 ст. Падляшша разам з Берасьцейшчынай было канчаткова ўключанае ў склад БКЛ [[Гедымін]]ам<ref>[[Анатоль Грыцкевіч]] Вялікае Княства Літоўскае // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 387.</ref>. У 1413 г. усё Падляшша ўвайшло ў склад новастворанага [[Троцкае ваяводзтва|Троцкага ваяводзтва]] і знаходзілася ў яго складзе да 1513 г., калі было створанае асобнае [[Падляскае ваяводзтва (1513—1795)|Падляска-Берасьцейскае ваяводзтва]] са сталіцай у [[Дарагічын]]е. Пасьля адмністрацыйна-терытарыяльнай рэформы ВКЛ 1566 г. ад ваяводзтва адлучылося [[Берасьцейскае ваяводзтва]] і Падляшша стало сабой абхопліваць тры паветы з цэнтрамі ў [[Дарагічын]]е, [[Мельнік]]у і [[Бельск-Падляскі|Бельску]]. З [[Люблінская вунія|Люблінскай вуніяй]] Падляшша адлучалася ад ВКЛ і пераходзіла ў склад [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Каралеўства Польскага]].
У 20-30 гады 14 ст. Падляшша разам зь Берасьцейшчынай было канчаткова ўключанае ў склад БКЛ [[Гедымін]]ам<ref>[[Анатоль Грыцкевіч]] Вялікае Княства Літоўскае // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 387.</ref>. У 1413 г. усё Падляшша ўвайшло ў склад навастворанага [[Троцкае ваяводзтва|Троцкага ваяводзтва]] і знаходзілася ў яго складзе да 1513 г., калі было створанае асобнае [[Падляскае ваяводзтва (1513—1795)|Падляска-Берасьцейскае ваяводзтва]] са сталіцай у [[Дарагічын]]е. Пасьля адмністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформы ВКЛ 1566 г. ад ваяводзтва адлучылося [[Берасьцейскае ваяводзтва]] і Падляшша стало сабой абхопліваць тры паветы з цэнтрамі ў [[Дарагічын]]е, [[Мельнік]]у і [[Бельск-Падляскі|Бельску]]. З [[Люблінская вунія|Люблінскай вуніяй]] Падляшша адлучалася ад ВКЛ і пераходзіла ў склад [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Каралеўства Польскага]].


<center><gallery caption="">
<center><gallery caption="">
Image:Mielnik widok na Bug 10.07.2009 p.jpg |[[Заходні Буг]]
Файл:Mielnik widok na Bug 10.07.2009 p.jpg |[[Заходні Буг]]
Image:Podlaskie - Suraż - Doktorce - S - Droga - Most - Narew.JPG |[[Нараў]]
Файл:Podlaskie - Suraż - Doktorce - S - Droga - Most - Narew.JPG |[[Нараў]]
Image:Brosen bielsk podlaski ratusz.jpg |[[Бельск-Падляскі]]
Image:Brosen bielsk podlaski ratusz.jpg |[[Бельск-Падляскі]]
Image:Podlaskie - Brańsk - Brańsk - Cerkiew św. Symeona Słupnika 20110903 06.JPG |[[Бранск-Падляскі]]
Image:Podlaskie - Brańsk - Brańsk - Cerkiew św. Symeona Słupnika 20110903 06.JPG |[[Бранск-Падляскі]]
Радок 16: Радок 16:


== Крыніцы ==
== Крыніцы ==
{{зноскі}}
{{Крыніцы}}


== Літаратура ==
== Літаратура ==

Вэрсія ад 22:15, 11 лістапада 2016

Падля́шша, Падля́сьсе — гістарычны рэгіён на захадзе Вялікага Княства Літоўскага, які ахопліваў Дарагічынскую, Мельніцкую і Бельскую землі.

Назву рэгіёну (вядомая з XV ст.) выводзяць ад слова «палексяне» (polexiane) — назвы аднаго зь яцьвяскіх плямёнаў, ад выразу «зямля пад ляхамі» (то бок на мяжы з Польшчаю) або «зямля пад лесам» (адсюль лацінская назва Падляшша — Subsilvania).[1]

Гісторыя

Абшар Падляшша ў раньнім сярэднявеччы быў вельмі сьціпла заселяны. Ад 10 стагодзьдзя пачаўся працэс сьціплага засяленьня гэтых зямель усходнаславянскімі плямёнамі, галоўным чынам уздоўж рэк Буг, Нурэц ды Нараў. Заходняславянскія пасяленьні сталі зьяўляцца тут ўпершыню ад 11 ст., калі мазавецкія князі празь нейкі час займалі Дарагічын. Праз усё 13 і пачатак 14 стагодзьдзя Падляшша было месцам тэрытарыяльнага спору паміж Польшчай, ВКЛ і Галіцка-Валынскім княствам. У выніку шматлікіх збройных паходаў ранейшыя пасяленьні былі зьнішчаныя. Толькі ў 14 ст. пачаліся новыя хвалі асадніцтва. Ад захаду паміж Нарвай ды Бугам пасяляліся тут прадстаўнікі дробнай мазавецкай шляхты, даходзячы да лініі Самулкі — Боцькі — Дарагічын. На ўсход ад гэтае лініі разьмяшчаліся буйныя маёнткі значнай шляхты, якія былі засяляныя пераважна русінамі, якія паходзілі з ваколіцаў Дарагічына і Берасьця. Такі працэс засяляньня земляў над Бугам і Нарвай працягваўся да 17-18 ст.. На поўначы Падляшша была каланізаване значна пазьней — ваколіцы Райгараду і Гонядзя сталі засяляцца толькі на пачатку 16 ст., калі гэтыя маёмасьці былі адданыя вялікім князям Міхалу Глінскаму, а ў 1509 г. Мікалаю Радзівілу[2].

У 20-30 гады 14 ст. Падляшша разам зь Берасьцейшчынай было канчаткова ўключанае ў склад БКЛ Гедымінам[3]. У 1413 г. усё Падляшша ўвайшло ў склад навастворанага Троцкага ваяводзтва і знаходзілася ў яго складзе да 1513 г., калі было створанае асобнае Падляска-Берасьцейскае ваяводзтва са сталіцай у Дарагічыне. Пасьля адмністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформы ВКЛ 1566 г. ад ваяводзтва адлучылося Берасьцейскае ваяводзтва і Падляшша стало сабой абхопліваць тры паветы з цэнтрамі ў Дарагічыне, Мельніку і Бельску. З Люблінскай вуніяй Падляшша адлучалася ад ВКЛ і пераходзіла ў склад Кароны Каралеўства Польскага.

Крыніцы

  1. ^ Валерый Пазднякоў. Падляшша // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 385
  2. ^ Anna Laszuk, Zaścianki i królewszczyzny. Struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa: Instytut Historii PAN, 1998, s. 181
  3. ^ Анатоль Грыцкевіч Вялікае Княства Літоўскае // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 387.

Літаратура

Вонкавыя спасылкі