Валенці Швыкоўскі: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→‎Вонкавыя спасылкі: выпраўленьне спасылкі
Радок 3: Радок 3:
| Поўнае імя = Валенці Пятровіч Швыкоўскі
| Поўнае імя = Валенці Пятровіч Швыкоўскі
| Арыгінальнае імя =
| Арыгінальнае імя =
| Жанчына =
| Партрэт =
| Партрэт =
| Шырыня партрэту =
| Шырыня партрэту =
Радок 10: Радок 9:
| Шырыня гербу =
| Шырыня гербу =
| Подпіс гербу = Герб «[[Агеньчык]]»
| Подпіс гербу = Герб «[[Агеньчык]]»
| Пасады = {{Шляхціч/Пасада
| Пасады = [[Маршалак павятовы|маршалак]] [[Пружанскі павет (Расейская імпэрыя)|пружанскі]]
| Пасада = [[Маршалак пружанскі]]
| Сьцяг =
| Герб =
| Пасьлядоўнасьць пасады =
| Рымскі лік пасьлядоўнасьці =
| Пачатак пэрыяду = 1854
| Заканчэньне пэрыяду = 1863
| Папярэднік =
| Наступнік =
}}
| Пачатак пэрыяду = 1854
| Пачатак пэрыяду = 1854
| Заканчэньне пэрыяду = 1863
| Заканчэньне пэрыяду = 1863
Радок 16: Радок 25:
| Наступнік =
| Наступнік =
| Імя пры нараджэньні =
| Імя пры нараджэньні =
| Нарадзіўся = каля [[1817]]
| Нарадзіўся = {{Каля}} 1817
| Месца нараджэньня =
| Месца нараджэньня =
| Памёр = {{Памёр|3|3|1900}}
| Памёр = {{Памёр|3|3|1900}}
Радок 31: Радок 40:
| Колер загалоўку =
| Колер загалоўку =
}}
}}
'''Вале́нці Пятро́віч Швыко́ўскі''' [[герб]]у «[[Агеньчык]]» (каля [[1817]] — [[3 сакавіка]] [[1900]], [[Варшава]]) — [[Маршалак павятовы|маршалак]] пружанскі, удзельнік [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|паўстаньня 1863 году]], мэцэнат.
'''Вале́нці Пятро́віч Швыко́ўскі''' [[герб]]у «[[Агеньчык]]» ({{Каля}} 1817 — 3 сакавіка 1900, [[Варшава]]) — [[Маршалак павятовы|маршалак]] пружанскі, удзельнік [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|паўстаньня 1863 году]], мэцэнат.


== Біяграфія ==
== Біяграфія ==
Бацька накіраваў Валенція разам зь [[Люцыян Крашэўскі|Люцыянам Крашэўскім]] ехаць за адукацыяй у [[Дэрпцкі ўнівэрсытэт]] (зараз горад [[Тарту]], [[Эстонія]]), але правучыўшыся там каля году, Валенці «ня вытрымаў разгул і нягоды студэнцкага жыцьця і кінуў вучобу» (па ўспамінах [[Каятан Крашэўскі|Каятана Крашэўскага]]), але хутчэй за ўсё ў сям’і не ставала сродкаў для працягу навучаньня.
Бацька накіраваў Валенція разам зь [[Люцыян Крашэўскі|Люцыянам Крашэўскім]] ехаць за адукацыяй у [[Дэрпцкі ўнівэрсытэт]] (зараз горад [[Тарту]], [[Эстонія]]), але правучыўшыся там каля году, Валенці «ня вытрымаў разгул і нягоды студэнцкага жыцьця і кінуў вучобу» (па ўспамінах [[Каятан Крашэўскі|Каятана Крашэўскага]]), але хутчэй за ўсё ў сям’і не ставала сродкаў для працягу навучаньня.


У [[1841]] ажаніўся з шляхцянкай [[Ашмянскі павет|Ашмянскага павету]] Гермініяй Парфір’еўнай Важынскай. Бацька яе, [[Парфірый Важынскі]], быў адным з кіраўнікоў [[Паўстаньне 1830-1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня 1830—1831 гадоў]] у [[Польшча|Польшчы]], [[Летува|Летуве]] і [[Беларусь|Беларусі]]. Шлюб быў бязьдзетны.
У 1841 ажаніўся з шляхцянкай [[Ашмянскі павет|Ашмянскага павету]] Гермініяй Парфір’еўнай Важынскай. Бацька яе, [[Парфірый Важынскі]], быў адным з кіраўнікоў [[Паўстаньне 1830-1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня 1830—1831 гадоў]] у [[Польшча|Польшчы]], [[Летува|Летуве]] і [[Беларусь|Беларусі]]. Шлюб быў бязьдзетны.
[[Файл:Pružany. Пружаны (XIX).jpg|міні|[[Пружанскі палацык|Сядзіба Швыкоўскіх]] у Пружане. XIX стагодзьдзе]]
[[Файл:Pružany. Пружаны (XIX).jpg|міні|[[Пружанскі палацык|Сядзіба Швыкоўскіх]] у Пружане. XIX стагодзьдзе]]
У [[1843]] па сьмерці бацькі Пятра Бэрнардавіча атрымаў ва ўласнасьць [[пружанскі ключ]]; ягоны брат Міхаіл атрымаў новаўтвораны маёнтак [[Белавусаўшчына]]<ref>{{Спасылка | аўтар = admin.| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 8 студзеня 2014| url = http://museum.pruzhany.by/?p=30| загаловак = Валенці Швыкоўскі| фармат = | назва праекту = | выдавец = Музэй-сядзіба «[[Пружанскі палацык]]»| дата = 27 чэрвеня 2014| мова = | камэнтар = }}</ref>. У [[1854]] Валенці быў абраны [[Маршалак павятовы|маршалкам]] [[Пружанскі павет (Расейская імпэрыя)|Пружанскага павету]].
У 1843 па сьмерці бацькі Пятра Бэрнардавіча атрымаў ва ўласнасьць [[пружанскі ключ]]; ягоны брат Міхаіл атрымаў новаўтвораны маёнтак [[Белавусаўшчына]]<ref>{{Спасылка | аўтар = admin.| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 8 студзеня 2014| url = http://museum.pruzhany.by/?p=30| загаловак = Валенці Швыкоўскі| фармат = | назва праекту = | выдавец = Музэй-сядзіба «[[Пружанскі палацык]]»| дата = 27 чэрвеня 2014| мова = | камэнтар = }}</ref>. У 1854 Валенці быў абраны [[Маршалак павятовы|маршалкам]] [[Пружанскі павет (Расейская імпэрыя)|Пружанскага павету]].


Ёсьць зьвесткі пра тое, што Швыкоўскі падтрымаў паўстанцаў [[Кастусь Каліноўскі|Кастуся Каліноўскага]], дапамагаючы ім лекамі, грашыма і зброяй (у 2003 годзе ў гарадзкім парку Пружаны ля [[Пружанскі палацык|палацыку]] было знойдзена сховішча зброі тых часоў). Сам пружанскі маршалак ня быў заўважаны ў баявых дзеяньнях супраць царскіх войскаў. Тым ня менш, ягоную сядзібу сканфіскавалі, а самому яму давялося шукаць прытулку ў [[Бэльгія|Бэльгіі]], [[Францыя|Францыі]], [[Італія|Італіі]].
Ёсьць зьвесткі пра тое, што Швыкоўскі падтрымаў паўстанцаў [[Кастусь Каліноўскі|Кастуся Каліноўскага]], дапамагаючы ім лекамі, грашыма і зброяй (у 2003 годзе ў гарадзкім парку Пружаны ля [[Пружанскі палацык|палацыку]] было знойдзена сховішча зброі тых часоў). Сам пружанскі маршалак ня быў заўважаны ў баявых дзеяньнях супраць царскіх войскаў. Тым ня менш, ягоную сядзібу сканфіскавалі, а самому яму давялося шукаць прытулку ў [[Бэльгія|Бэльгіі]], [[Францыя|Францыі]], [[Італія|Італіі]].


Чатыры гады, з [[1863]] па [[1867]], правёў пружанскі маршалак у выгнаньні. Увесь гэты час яго жонка Гермінія Парфір’еўна дабівалася праўды. Яна пісала да расейскага імпэратара [[Аляксандар II (расейскі імпэратар)|Аляксандра ІІ]], і ў рэшце рэшт ён сваім асабістым загадам зьняў арышт на маёмасьць [[Швыкоўскія|Швыкоўскіх]] і вярнуў усё, што належала ім да 1863 году. У [[1867]] Швыкоўскаму пашчасьціла вярнуцца ў свой маёнтак, дзе ўвесь час жыла Гермінія. Пахаваўшы ў [[1888]] жонку, Валенці яшчэ сем гадоў жыў у сядзібе, займаўся гаспадарчай дзейнасьцю. У [[1895]] састарэлы памешчык прадаў маёнтак графу Ўладзімеру Пятровічу [[Кляйнміхелі|Кляйнміхелю]].
Чатыры гады, з 1863 па 1867, правёў пружанскі маршалак у выгнаньні. Увесь гэты час яго жонка Гермінія Парфір’еўна дабівалася праўды. Яна пісала да расейскага імпэратара [[Аляксандар II (расейскі імпэратар)|Аляксандра ІІ]], і ў рэшце рэшт ён сваім асабістым загадам зьняў арышт на маёмасьць [[Швыкоўскія|Швыкоўскіх]] і вярнуў усё, што належала ім да 1863 году. У 1867 Швыкоўскаму пашчасьціла вярнуцца ў свой маёнтак, дзе ўвесь час жыла Гермінія. Пахаваўшы ў 1888 жонку, Валенці яшчэ сем гадоў жыў у сядзібе, займаўся гаспадарчай дзейнасьцю. У 1895 састарэлы памешчык прадаў маёнтак графу Ўладзімеру Пятровічу [[Кляйнміхелі|Кляйнміхелю]].


Апошні пэрыяд свайго жыцьця В. Швыкоўскі бавіў час у [[Варшава|Варшаве]], дзе і памёр [[3 сакавіка]] [[1900]] году, пражыўшы 83 гады. Пахаваны ён побач з жонкай на каталіцкіх могілках у Пружане. Магіла Швыкоўскіх зьбераглася да нашага часу.
Апошні пэрыяд свайго жыцьця В. Швыкоўскі бавіў час у [[Варшава|Варшаве]], дзе і памёр 3 сакавіка 1900 году, пражыўшы 83 гады. Пахаваны ён побач з жонкай на каталіцкіх могілках у Пружане. Магіла Швыкоўскіх зьбераглася да нашага часу.


== Дзейнасьць ==
== Дзейнасьць ==


Валенці Швыкоўскі вызначаўся руплівай грамадзкай і гаспадарчай дзейнасьцю. Свой талент і веды пружанскі маршалак скіраваў на ўласную гаспадарку. Гэтымі справамі Валенці займаўся сам, ужываючы перадавыя мэтады і тэхналёгію, і дасягнуў значных посьпехаў. Вось як вызначалі стан гаспадаркі В. Швыкоўскага ацэншчыкі зь Віленскага аддзяленьня Дзяржаўнага банка, якія склалі ў [[1895]] г. апісаньне маёнтка з нагоды пераходу яго да В. П. Кляйнміхеля: «За усе 52 гады (валоданьня маёнткам В. Швыкоўскім. — У. П.)… утрымлівалася ў дастатковай колькасьці жывёла і ўсе ворныя землі, а асабліва тыя, якія ляжаць пры галоўнай сядзібе, настолькі палепшыліся, што ў дадзены момант рэзка адрозьніваюцца ад усіх суседніх».
Валенці Швыкоўскі вызначаўся руплівай грамадзкай і гаспадарчай дзейнасьцю. Свой талент і веды пружанскі маршалак скіраваў на ўласную гаспадарку. Гэтымі справамі Валенці займаўся сам, ужываючы перадавыя мэтады і тэхналёгію, і дасягнуў значных посьпехаў. Вось як вызначалі стан гаспадаркі В. Швыкоўскага ацэншчыкі зь Віленскага аддзяленьня Дзяржаўнага банка, якія склалі ў 1895 г. апісаньне маёнтка з нагоды пераходу яго да В. П. Кляйнміхеля: «За усе 52 гады (валоданьня маёнткам В. Швыкоўскім. — У. П.)… утрымлівалася ў дастатковай колькасьці жывёла і ўсе ворныя землі, а асабліва тыя, якія ляжаць пры галоўнай сядзібе, настолькі палепшыліся, што ў дадзены момант рэзка адрозьніваюцца ад усіх суседніх».


За гады свайго знаходжаньня ў маёнтку В. Швыкоўскі правёў тут вялікія пераўтварэньні: рэканструяваў тэрыторыю сядзібы, узьвёў «[[Пружанскі палацык|палацык]]», бровар, цагельню, шмат іншых жылых і гаспадарчых пабудоваў. У вёсцы [[Дабучын]] існавала створаная ўладальнікам школа для навучаньня сялянскіх дзетак.
За гады свайго знаходжаньня ў маёнтку В. Швыкоўскі правёў тут вялікія пераўтварэньні: рэканструяваў тэрыторыю сядзібы, узьвёў «[[Пружанскі палацык|палацык]]», бровар, цагельню, шмат іншых жылых і гаспадарчых пабудоваў. У вёсцы [[Дабучын]] існавала створаная ўладальнікам школа для навучаньня сялянскіх дзетак.
Радок 56: Радок 65:
Гаспадары «палацыку» былі вядомы сваёй гасьціннасьцю. Іх дом наведвалі славуты [[Язэп Крашэўскі|Я. Крашэўскі]] і мастак [[Напалеон Орда|Н. Орда]]. Тут бываў нястомны дасьледчык этнаграфіі і фальклёру Беларусі [[Міхал Федароўскі]]. У адным з нумароў часопісу «Ziemia» за 1911 г. ён надрукаваў краязнаўчы артыкул «Пружана і яе ваколіцы», дзе ёсьць нямала пахвальных словаў пра Швыкоўскіх і іхнюю сядзібу. Валенці названы там «сапраўдным увасабленьнем нашай культуры».
Гаспадары «палацыку» былі вядомы сваёй гасьціннасьцю. Іх дом наведвалі славуты [[Язэп Крашэўскі|Я. Крашэўскі]] і мастак [[Напалеон Орда|Н. Орда]]. Тут бываў нястомны дасьледчык этнаграфіі і фальклёру Беларусі [[Міхал Федароўскі]]. У адным з нумароў часопісу «Ziemia» за 1911 г. ён надрукаваў краязнаўчы артыкул «Пружана і яе ваколіцы», дзе ёсьць нямала пахвальных словаў пра Швыкоўскіх і іхнюю сядзібу. Валенці названы там «сапраўдным увасабленьнем нашай культуры».


У часы свайго маршалкоўства В. Швыкоўскі прыклаў шмат намаганьняў да паскарэньня культурнага разьвіцьця Пружаны і паляпшэньня дабрабыту жыхароў краю: арганізацыі ў горадзе грамадзкай бібліятэкі, коннай пошты і правядзеньня праз Пружану паштовага тракту. Трэба адзначыць ягоны чынны ўдзел у будаўніцтве новага каталіцкага храма ў горадзе. Праект быў складзены выдатным архітэктарам [[Генрык Марконі|Г. Марконі]], да якога зьвярнуўся, відаць, сам маршалак. Месца было выбрана каля старога драўлянага касьцёлу. Будаўніцтва касьцёлу пачалося ў [[1857]] г., але з-за недахопу сродкаў неўзабаве замарудзілася. Дзеля пакрыцьця выдаткаў В. Швыкоўскім ладзіліся ў горадзе тэатральныя пастаноўкі, музычныя вечарыны, пашыраліся лятарэі, прыбытак ад якіх ішоў на пабудову храма. Да гэтага мерапрыемства далучылі і Я. Крашэўскага. У траўні — чэрвені [[1861]] у лісьце да пісьменьніка Швыкоўскі прасіў таго скласьці рэкамэндацыю і запрасіць якога-небудзь «будаўнічага» кіраўніка работ па ўзьвядзеньні касьцёлу.
У часы свайго маршалкоўства В. Швыкоўскі прыклаў шмат намаганьняў да паскарэньня культурнага разьвіцьця Пружаны і паляпшэньня дабрабыту жыхароў краю: арганізацыі ў горадзе грамадзкай бібліятэкі, коннай пошты і правядзеньня праз Пружану паштовага тракту. Трэба адзначыць ягоны чынны ўдзел у будаўніцтве новага каталіцкага храма ў горадзе. Праект быў складзены выдатным архітэктарам [[Генрык Марконі|Г. Марконі]], да якога зьвярнуўся, відаць, сам маршалак. Месца было выбрана каля старога драўлянага касьцёлу. Будаўніцтва касьцёлу пачалося ў 1857 г., але з-за недахопу сродкаў неўзабаве замарудзілася. Дзеля пакрыцьця выдаткаў В. Швыкоўскім ладзіліся ў горадзе тэатральныя пастаноўкі, музычныя вечарыны, пашыраліся лятарэі, прыбытак ад якіх ішоў на пабудову храма. Да гэтага мерапрыемства далучылі і Я. Крашэўскага. У траўні — чэрвені 1861 у лісьце да пісьменьніка Швыкоўскі прасіў таго скласьці рэкамэндацыю і запрасіць якога-небудзь «будаўнічага» кіраўніка работ па ўзьвядзеньні касьцёлу.


Але ўсё зьмянілася пасьля [[Паўстаньне 1863 году на Пружаншчыне|падзеяў 1863 г.]] [[Прачысьценская царква (Пружаны)|Няскончаны храм]] аддалі ў праваслаўнае ведамства, якое дабудавала яго. А новага касьцёлу ў Пружане каталікі ўсё ж дачакаліся, дзякуючы няспынным намаганьням таго ж В. Швыкоўскага, які выступаў даверанай асобай вернікаў гораду. У [[1877]] г. гарадзенскі губэрнатар даў згоду на пабудову храма. Праект быў зацьверджаны напрыканцы [[1878]] г. У [[1884]] г. [[Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьв. Панны Марыі (Пружаны)|касьцёл]] асьвяцілі. Ен разьмяшчаўся на той самай вуліцы, дзе стаяў праваслаўны храм, але на поўнач ад цэнтру.
Але ўсё зьмянілася пасьля [[Паўстаньне 1863 году на Пружаншчыне|падзеяў 1863 г.]] [[Прачысьценская царква (Пружаны)|Няскончаны храм]] аддалі ў праваслаўнае ведамства, якое дабудавала яго. А новага касьцёлу ў Пружане каталікі ўсё ж дачакаліся, дзякуючы няспынным намаганьням таго ж В. Швыкоўскага, які выступаў даверанай асобай вернікаў гораду. У 1877 г. гарадзенскі губэрнатар даў згоду на пабудову храма. Праект быў зацьверджаны напрыканцы 1878 г. У 1884 г. [[Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьв. Панны Марыі (Пружаны)|касьцёл]] асьвяцілі. Ен разьмяшчаўся на той самай вуліцы, дзе стаяў праваслаўны храм, але на поўнач ад цэнтру.


== Глядзіце таксама ==
== Глядзіце таксама ==
Радок 67: Радок 76:


== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Спасылка | аўтар = admin.| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 8 студзеня 2014| url = museum.pruzhany.by/?p=30| загаловак = Валенці Швыкоўскі | фармат = | назва праекту = | выдавец = Музэй-сядзіба «Пружанскі палацык»| дата = 27 чэрвеня 2014| мова = | камэнтар = }}
* {{Спасылка | аўтар = admin.| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 8 студзеня 2014| url = http://museum.pruzhany.by/?p=30| загаловак = Валенці Швыкоўскі | фармат = | назва праекту = | выдавец = Музэй-сядзіба «Пружанскі палацык»| дата = 27 чэрвеня 2014| мова = | камэнтар = }}


{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Швыкоўскі, Валенці}}
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Швыкоўскі, Валенці}}

Вэрсія ад 09:55, 24 чэрвеня 2016

Валенці Швыкоўскі

Герб «Агеньчык»
Маршалак пружанскі
1854 — 1863
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся к. 1817
Памёр 3 сакавіка 1900
Варшава
Пахаваны
Род Швыкоўскія
Бацькі Пётар Швыкоўскі
Караліна з Навамейскіх[d]
Жонка Гермінія Важынская
Дзеці няма
Дзейнасьць фальклярыст

Вале́нці Пятро́віч Швыко́ўскі гербу «Агеньчык» (к. 1817 — 3 сакавіка 1900, Варшава) — маршалак пружанскі, удзельнік паўстаньня 1863 году, мэцэнат.

Біяграфія

Бацька накіраваў Валенція разам зь Люцыянам Крашэўскім ехаць за адукацыяй у Дэрпцкі ўнівэрсытэт (зараз горад Тарту, Эстонія), але правучыўшыся там каля году, Валенці «ня вытрымаў разгул і нягоды студэнцкага жыцьця і кінуў вучобу» (па ўспамінах Каятана Крашэўскага), але хутчэй за ўсё ў сям’і не ставала сродкаў для працягу навучаньня.

У 1841 ажаніўся з шляхцянкай Ашмянскага павету Гермініяй Парфір’еўнай Важынскай. Бацька яе, Парфірый Важынскі, быў адным з кіраўнікоў вызвольнага паўстаньня 1830—1831 гадоў у Польшчы, Летуве і Беларусі. Шлюб быў бязьдзетны.

Сядзіба Швыкоўскіх у Пружане. XIX стагодзьдзе

У 1843 па сьмерці бацькі Пятра Бэрнардавіча атрымаў ва ўласнасьць пружанскі ключ; ягоны брат Міхаіл атрымаў новаўтвораны маёнтак Белавусаўшчына[1]. У 1854 Валенці быў абраны маршалкам Пружанскага павету.

Ёсьць зьвесткі пра тое, што Швыкоўскі падтрымаў паўстанцаў Кастуся Каліноўскага, дапамагаючы ім лекамі, грашыма і зброяй (у 2003 годзе ў гарадзкім парку Пружаны ля палацыку было знойдзена сховішча зброі тых часоў). Сам пружанскі маршалак ня быў заўважаны ў баявых дзеяньнях супраць царскіх войскаў. Тым ня менш, ягоную сядзібу сканфіскавалі, а самому яму давялося шукаць прытулку ў Бэльгіі, Францыі, Італіі.

Чатыры гады, з 1863 па 1867, правёў пружанскі маршалак у выгнаньні. Увесь гэты час яго жонка Гермінія Парфір’еўна дабівалася праўды. Яна пісала да расейскага імпэратара Аляксандра ІІ, і ў рэшце рэшт ён сваім асабістым загадам зьняў арышт на маёмасьць Швыкоўскіх і вярнуў усё, што належала ім да 1863 году. У 1867 Швыкоўскаму пашчасьціла вярнуцца ў свой маёнтак, дзе ўвесь час жыла Гермінія. Пахаваўшы ў 1888 жонку, Валенці яшчэ сем гадоў жыў у сядзібе, займаўся гаспадарчай дзейнасьцю. У 1895 састарэлы памешчык прадаў маёнтак графу Ўладзімеру Пятровічу Кляйнміхелю.

Апошні пэрыяд свайго жыцьця В. Швыкоўскі бавіў час у Варшаве, дзе і памёр 3 сакавіка 1900 году, пражыўшы 83 гады. Пахаваны ён побач з жонкай на каталіцкіх могілках у Пружане. Магіла Швыкоўскіх зьбераглася да нашага часу.

Дзейнасьць

Валенці Швыкоўскі вызначаўся руплівай грамадзкай і гаспадарчай дзейнасьцю. Свой талент і веды пружанскі маршалак скіраваў на ўласную гаспадарку. Гэтымі справамі Валенці займаўся сам, ужываючы перадавыя мэтады і тэхналёгію, і дасягнуў значных посьпехаў. Вось як вызначалі стан гаспадаркі В. Швыкоўскага ацэншчыкі зь Віленскага аддзяленьня Дзяржаўнага банка, якія склалі ў 1895 г. апісаньне маёнтка з нагоды пераходу яго да В. П. Кляйнміхеля: «За усе 52 гады (валоданьня маёнткам В. Швыкоўскім. — У. П.)… утрымлівалася ў дастатковай колькасьці жывёла і ўсе ворныя землі, а асабліва тыя, якія ляжаць пры галоўнай сядзібе, настолькі палепшыліся, што ў дадзены момант рэзка адрозьніваюцца ад усіх суседніх».

За гады свайго знаходжаньня ў маёнтку В. Швыкоўскі правёў тут вялікія пераўтварэньні: рэканструяваў тэрыторыю сядзібы, узьвёў «палацык», бровар, цагельню, шмат іншых жылых і гаспадарчых пабудоваў. У вёсцы Дабучын існавала створаная ўладальнікам школа для навучаньня сялянскіх дзетак.

Пра ўзровень адукаванасьці і культурныя інтарэсы мужа і жонкі Швыкоўскіх сьведчыць сьпіс кнігазбору, які месьціўся ў «палацыку», у кабінэце Валенція. Гэты сьпіс маецца ў інвэнтарным вопісе рухомай і нерухомай маёмасьці пружанскага маршалка, складзеным у 1864—1866 гг. з нагоды канфіскацыі маёнтку. Кнігазбор налічваў 1407 адзінак розных найменьняў на польскай, расейскай, нямецкай і францускай мовах.

Гаспадары «палацыку» былі вядомы сваёй гасьціннасьцю. Іх дом наведвалі славуты Я. Крашэўскі і мастак Н. Орда. Тут бываў нястомны дасьледчык этнаграфіі і фальклёру Беларусі Міхал Федароўскі. У адным з нумароў часопісу «Ziemia» за 1911 г. ён надрукаваў краязнаўчы артыкул «Пружана і яе ваколіцы», дзе ёсьць нямала пахвальных словаў пра Швыкоўскіх і іхнюю сядзібу. Валенці названы там «сапраўдным увасабленьнем нашай культуры».

У часы свайго маршалкоўства В. Швыкоўскі прыклаў шмат намаганьняў да паскарэньня культурнага разьвіцьця Пружаны і паляпшэньня дабрабыту жыхароў краю: арганізацыі ў горадзе грамадзкай бібліятэкі, коннай пошты і правядзеньня праз Пружану паштовага тракту. Трэба адзначыць ягоны чынны ўдзел у будаўніцтве новага каталіцкага храма ў горадзе. Праект быў складзены выдатным архітэктарам Г. Марконі, да якога зьвярнуўся, відаць, сам маршалак. Месца было выбрана каля старога драўлянага касьцёлу. Будаўніцтва касьцёлу пачалося ў 1857 г., але з-за недахопу сродкаў неўзабаве замарудзілася. Дзеля пакрыцьця выдаткаў В. Швыкоўскім ладзіліся ў горадзе тэатральныя пастаноўкі, музычныя вечарыны, пашыраліся лятарэі, прыбытак ад якіх ішоў на пабудову храма. Да гэтага мерапрыемства далучылі і Я. Крашэўскага. У траўні — чэрвені 1861 у лісьце да пісьменьніка Швыкоўскі прасіў таго скласьці рэкамэндацыю і запрасіць якога-небудзь «будаўнічага» кіраўніка работ па ўзьвядзеньні касьцёлу.

Але ўсё зьмянілася пасьля падзеяў 1863 г. Няскончаны храм аддалі ў праваслаўнае ведамства, якое дабудавала яго. А новага касьцёлу ў Пружане каталікі ўсё ж дачакаліся, дзякуючы няспынным намаганьням таго ж В. Швыкоўскага, які выступаў даверанай асобай вернікаў гораду. У 1877 г. гарадзенскі губэрнатар даў згоду на пабудову храма. Праект быў зацьверджаны напрыканцы 1878 г. У 1884 г. касьцёл асьвяцілі. Ен разьмяшчаўся на той самай вуліцы, дзе стаяў праваслаўны храм, але на поўнач ад цэнтру.

Глядзіце таксама

Крыніцы і заўвагі

  1. ^ admin. (8 студзеня 2014) Валенці Швыкоўскі. Музэй-сядзіба «Пружанскі палацык». Праверана 27 чэрвеня 2014 г.

Вонкавыя спасылкі

  • admin. (8 студзеня 2014) Валенці Швыкоўскі. Музэй-сядзіба «Пружанскі палацык». Праверана 27 чэрвеня 2014 г.