Воўчын: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
стыль
дапаўненьне, выява, стыль
Радок 14: Радок 14:
| Паштовы індэкс = 225083
| Паштовы індэкс = 225083
| Аўтамабільны код =
| Аўтамабільны код =
| Выява = Church of Holy Trinity, Voŭčyn (ruins).jpg
| Выява = Краявіды Воўчына 04.jpg
| Апісаньне выявы = [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|Касьцёл Найсьв. Тройцы]], выгляд да рэстаўрацыі
| Апісаньне выявы = Вуліца да [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|касьцёла]]
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]]
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]]
Радок 33: Радок 33:
| Колер = {{Колер|Беларусь}}
| Колер = {{Колер|Беларусь}}
}}
}}
'''Во́ўчын''' — [[вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Пульва]]. Цэнтар [[Воўчынскі сельсавет|сельсавету]] [[Камянецкі раён|Камянецкага раёну]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Насельніцтва 502 чал.([[1992]]). Знаходзіцца за 55 км на паўднёвы захад ад [[Камянец|Камянца]], за 10 км ад чыгуначнай станцыі [[Высока-Літоўск (станцыя)|Высока-Літоўск]].
'''Во́ўчын''' — [[вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Пульва|Пульве]]. Цэнтар [[Воўчынскі сельсавет|сельсавету]] [[Камянецкі раён|Камянецкага раёну]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Насельніцтва 502 чал. ([[1992]]). Знаходзіцца за 55 км на паўднёвы захад ад [[Камянец|Камянца]], за 10 км ад чыгуначнай станцыі [[Высока-Літоўск (станцыя)|Высока-Літоўск]].


Воўчын — даўняе [[мястэчка]] [[Берасьцейскі павет|гістарычнай Берасьцейшчыны]]. Да нашага часу тут захаваўся [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|касьцёл Найсьв. Тройцы]], часовая пахавальня апошняга [[Сьпіс каралёў польскіх|караля]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]].
Воўчын — даўняе [[мястэчка]] [[Берасьцейскі павет|гістарычнай Берасьцейшчыны]]. Да нашага часу тут захаваўся [[барока|барокавы]] [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|касьцёл Найсьв. Тройцы]], часовая пахавальня апошняга [[Сьпіс каралёў польскіх|караля]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]], а таксама царква Сьвятога Мікалая. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся палац Чартарыйскіх, [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|зруйнаваны расейскімі ўладамі]].


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
=== Вялікае Княства Літоўскае ===
Упершыню Воўчын згадваецца ў [[16 стагодзьдзе|XVI ст.]] як мястэчка [[Берасьцейскі павет|Берасьцейскага павету]], уладаньне [[Солтаны|Солтанаў]]. Першым вядомым гаспадаром Воўчынскага ключа быў [[Аляксандар Солтан]], па сьмерці якога ў [[1554]] мястэчка паводле спадчыны перайшло да ягонага сына [[Іван Солтан|Івана]]. У [[1586]] Яраслаў Солтан, імаверна, сын Івана, разам з жонкай Марыяй збудавалі тут праваслаўную царкву ў гонар Сьвятога Мікалая.
Упершыню Воўчын упамінаецца ў [[16 стагодзьдзе|XVI ст.]] як мястэчка [[Берасьцейскі павет|Берасьцейскага павету]], уладаньне [[Солтаны|Солтанаў]]. Першым вядомым гаспадаром Воўчынскага ключа быў [[Аляксандар Солтан]], па сьмерці якога ў [[1554]] мястэчка паводле спадчыны перайшло да ягонага сына [[Іван Солтан|Івана]]. У [[1586]] Яраслаў Солтан, імаверна, сын Івана, разам з жонкай Марыяй збудавалі тут царкву ў гонар Сьвятога Мікалая.


[[Файл:Voŭčyn. Воўчын (1761).jpg|міні|зьлева|180пкс|Фаервэрк у Воўчыне ў гонар зашлюбін Адама Чартарыйскага і Ізабэлы з Флемінгаў, [[1761]]]]
[[Файл:Voŭčyn. Воўчын (1761).jpg|міні|зьлева|180пкс|Фаервэрк у Воўчыне ў гонар зашлюбін Адама Чартарыйскага і Ізабэлы з Флемінгаў, [[1761]]]]


У пачатку [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]] Воўчынскі ключ перайшоў да роду [[Гасеўскія|Гасеўскіх]]. Паводле фундацыі [[Аляксандар Гасеўскі|Аляксандра Гасеўскага]] ў мястэчку ў [[1639]] узьвялі першы драўляны касьцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з [[Пацы|Пацаў]] падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, [[Вінцэнт Корвін-Гасеўскі|Вінцэнт]] — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках.
У пачатку [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]] Воўчынскі ключ перайшоў да роду [[Гасеўскія|Гасеўскіх]]. Паводле фундацыі [[Аляксандар Гасеўскі|Аляксандра Гасеўскага]] ў мястэчку ў [[1639]] узьвялі першы драўляны касьцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з [[Пацы|Пацаў]] падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, [[Вінцэнт Корвін-Гасеўскі|Вінцэнт]] — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках.


⚫
[[Файл:Voŭčyn, Eleanora Čartaryjskaja. Воўчын, Элеанора Чартарыйская (XVIII).jpg|міні|245пкс|Элеанора Чартарыйская і палац]]
⚫
У [[1708]] Тэрэза Гасеўская выйшла замуж за [[Казімер Сапега|Казімера Сапегу]] і тэстамэнтам запісала Воўчын разам з фальваркамі Шчытнікі, Грымяча, Люта і інш. на мужа. У [[1710]] К. Сапега прадаў Воўчын і Радванічы [[Якуб Генрык Флемінг|Якубу Генрыку Флемінгу]] і яго першай жонцы Францішцы Ізабэле з Сапегаў. 3 атрыманых сродкаў Казімер Сапега фундаваў узьвядзеньне ў Воўчыне палаца і адбудову зьнішчаных швэдамі фальваркаў, сядзібаў і гаспадарак для мясцовых сялянаў. Наступным гаспадаром Воўчынскіх маёнткаў быў князь [[Казімер Чартарыйскі]]. Ягоная дачка Канстанцыя выйшла замуж за [[Станіслаў Панятоўскі (сын Францішка)|Станіслава Панятоўскага]], які збудаваў тут палац і касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы ([[1733]]). Каля [[1738]] ад С. Панятоўскага маёнтак выкупіў [[Фрыдэрык Міхал Чартарыйскі]]. [[Чартарыйскія]] ўзьвялі пышны 36-пакаёвы палац, пры ім тэатар і аранжарэю. У [[1769]] годзе [[Барская канфэдэрацыя|барскія канфэдэраты]] забралі зь мястэчка 7 гарматаў і шмат амуніцыі<ref>Wołczyn // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/867 867].</ref>.


⚫
У [[1708]] Тэрэза Гасеўская выйшла замуж за [[Казімер Сапега|Казімера Сапегу]] і тэстамэнтам запісала Воўчын разам з фальваркамі Шчытнікі, Грымяча, Люта і інш. на мужа. У [[1710]] К. Сапега прадаў Воўчын і Радванічы [[Якуб Генрык Флемінг|Якубу Генрыку Флемінгу]] і яго першай жонцы Францішцы Ізабэле з Сапегаў. 3 атрыманых сродкаў Казімер Сапега фундаваў узьвядзеньне ў Воўчыне палаца і адбудову зьнішчаных швэдамі фальваркаў, сядзібаў і гаспадарак для мясцовых сялянаў. Наступным гаспадаром Воўчынскіх маёнткаў быў князь [[Казімер Чартарыйскі]]. Ягоная дачка Канстанцыя выйшла замуж за [[Станіслаў Панятоўскі (сын Францішка)|Станіслава Панятоўскага]], які збудаваў тут палац і касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы ([[1733]]). Каля [[1738]] ад С. Панятоўскага маёнтак выкупіў [[Фрыдэрык Міхал Чартарыйскі]]. [[Чартарыйскія]] ўзьвялі пышны 36-пакаёвы палац, пры ім тэатар і аранжарэю. У [[1769]] годзе [[Барская канфэдэрацыя|барскія канфэдэраты]] забралі зь мястэчка 7 гарматаў і шмат амуніцыі<ref>Szpilewski G. Wołczyn // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/867 867].</ref>.
⚫
У выніку [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1795]]) Воўчын апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], дзе зрабіўся цэнтрам воласьці Берасьцейскага павету Гарадзенскай губэрні. У [[1828]] мястэчка перайшло да [[Пуслоўскія|Пуслоўскіх]], пазьней Марчэўскіх. У [[1880-я]] тут было 102 двары, касьцёл, царква, габрэйскі малітоўны дом, народная школа, 24 крамы, вадзяны млын, [[год|рэгулярна]] праводзіліся 3 кірмашы.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
⚫
У выніку [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1795]]) Воўчын апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], дзе стаў цэнтрам воласьці Берасьцейскага павету Гарадзенскай губэрні. У [[1828]] мястэчка перайшло да [[Пуслоўскія|Пуслоўскіх]], пазьней Марчэўскіх.

У [[1880-я]] ў Воўчыне было 102 двары, касьцёл, царква, юдэйскі малітоўны дом, народная школа, 24 крамы, вадзяны млын, штогод праводзіліся 3 кірмашы.

=== Найноўшы час ===
[[25 сакавіка]] [[1918]] згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Воўчын абвяшчаўся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. [[1 студзеня]] [[1919]] у адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад [[БССР|Беларускай ССР]], у Берасьцейскі павет («падраён») Баранавіцкага раёну<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>.


Згодна з [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовай]] ([[1921]]) Воўчын апынуўся ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]]. У [[1938]] у касьцёле адбылося пахаваньне парэшткаў [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]], перавезеных сюды з [[Санкт-Пецярбург]]у (у [[1995]] перададзеныя да Варшаўскай катэдры)<ref>[http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3997838 Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN]{{ref-pl}}</ref>.
Згодна з [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовай]] ([[1921]]) Воўчын апынуўся ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]]. У [[1938]] у касьцёле адбылося пахаваньне парэшткаў [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]], перавезеных сюды з [[Санкт-Пецярбург]]у (у [[1995]] перададзеныя да Варшаўскай катэдры)<ref>[http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3997838 Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN]{{ref-pl}}</ref>.


У [[1939]] Воўчын увайшоў у [[БССР]], дзе зрабіўся цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на [[1970]] тут было 162 двары, на [[1992]] — 193.
У [[1939]] Воўчын увайшоў у [[БССР]], дзе стаў цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. На [[1970]] тут было 162 двары, на [[1992]] — 193.


<center><gallery caption="Даўнія выявы мястэчка" widths=150 heights=150 perrow="4">
<center><gallery caption="Мястэчка на старых здымках" widths=150 heights=150 perrow="4">
Файл:Voŭčyn. Воўчын (1898).jpg|Рэшткі палаца Чартарыйскіх
Voŭčyn. Воўчын (1898).jpg|Рэшткі палаца Чартарыйскіх
Файл:Voŭčyn. Воўчын (1908).jpg|Будынак бібліятэкі (архіву)
Voŭčyn. Воўчын (1908).jpg|Будынак бібліятэкі (архіву)
Файл:Voŭčyn. Воўчын (1930).jpg|[[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|Касьцёл]]
Voŭčyn. Воўчын (1930).jpg|[[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|Касьцёл]]
Файл:Voŭčyn. Воўчын (1938).jpg|Касьцёл, галоўная брама
Voŭčyn. Воўчын (1938).jpg|Касьцёл, галоўная брама
Файл:Voŭčyn. Воўчын (XX).jpg|Касьцёл, брама
Voŭčyn. Воўчын (XX).jpg|Касьцёл, брама
Файл:Voŭčyn, S. A. Paniatoŭski (XX).jpg|Касьцёл, труна {{nowrap|С. А. Панятоўскага}}
Voŭčyn, S. A. Paniatoŭski (XX).jpg|Касьцёл, труна {{nowrap|С. А. Панятоўскага}}
Файл:Voŭčyn. Воўчын (J. Szapiro, 1938).jpg|Плябанія
Voŭčyn. Воўчын (J. Szapiro, 1938).jpg|Плябанія
Файл:Voŭčyn. Воўчын (J. Szapiro, XX).jpg|Адміністрацыя гміны
Voŭčyn. Воўчын (J. Szapiro, XX).jpg|Адміністрацыя гміны
</gallery></center>
</gallery></center>


== Насельніцтва ==
== Насельніцтва ==
=== Дэмаграфія ===
* '''[[XIX стагодзьдзе]]''': [[1830]] — 539 муж., зь іх духоўнага стану 2, мяшчанаў-юдэяў 463, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 72, жабракоў 2<ref>{{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)|к}} С. 412.</ref>; [[1885]] — 804 чал.
* '''[[XX стагодзьдзе]]''': [[1970]] — 460 чал.; [[1992]] — 502 чал.<ref>В. Міронаў, В. Шаблюк. Воўчын // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 364.</ref>
* '''[[XIX стагодзьдзе]]''': [[1830]] — 539 муж., зь іх духоўнага стану 2, мяшчанаў-юдэяў 463, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 72, жабракоў 2<ref>{{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)|к}} С. 412.</ref>; [[1885]] — 804 чал.
* '''[[XX стагодзьдзе]]''': [[1970]] — 460 чал.; [[1992]] — 502 чал.<ref>Міронаў В., Шаблюк В. Воўчын // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 364.</ref>


=== Інфраструктура ===
=== Інфраструктура ===
Радок 71: Радок 81:


== Турыстычная інфармацыя ==
== Турыстычная інфармацыя ==
⚫
[[Файл:Voŭčyn, Eleanora Čartaryjskaja. Воўчын, Элеанора Чартарыйская (XVIII).jpg|міні|245пкс|Элеанора Чартарыйская на тле палаца]]

=== Выдатныя мясьціны ===
=== Выдатныя мясьціны ===
* Капліца Сьвятога Ўладзімера (XIX ст.)
* Капліца Сьвятога Ўладзімера (XIX ст.)
* Каплічка прыдарожная (1-я пал. XX ст.)
* Каплічка прыдарожная (1-я пал. XX ст.)
* [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы]] ([[1729]]—[[1733]])
* [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы]] ([[1729]]—[[1733]])
* Могілкі: габрэйскія; старыя хрысьціянскія
* Могілкі: старыя хрысьціянскія; юдэйскія
* Сынагога (XIX ст.)
* Сынагога (XIX ст.)
* Царква Сьвятога Мікалая (XVIII ст.; колішняя [[Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква|грэка-каталіцкая]], цяпер у валоданьні [[Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату|БЭМП]])
* Царква Сьвятога Мікалая (XVIII ст.; колішняя [[Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква|грэцка-каталіцкая]], цяпер у валоданьні [[Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату|БЭМП]])
* Млын (XIX ст.)
* Млын (XIX ст.)


Радок 87: Радок 95:
== Галерэя ==
== Галерэя ==
<center><gallery caption="Краявіды Воўчына" widths=150 heights=150 perrow="4">
<center><gallery caption="Краявіды Воўчына" widths=150 heights=150 perrow="4">
Файл:Voŭčyn (2008).jpg|Касьцёл
Краявіды Воўчына 09.jpg|Касьцёл
Файл:Voŭčyn. Воўчын (4.08.2008).jpg|Касьцёл, скульптура
Краявіды Воўчына 10.jpg|Касьцёл, скульптура
Файл:Voŭčyn. Воўчын (2008).jpg|Касьцёл, інтэр’ер
Voŭčyn. Воўчын (2008).jpg|Касьцёл, інтэр’ер да рэстаўрацыі
Файл:Voŭčyn, plabanija (4.08.2008).jpg|Плябанія
Краявіды Воўчына 01.jpg|Плябанія
Файл:Voŭčyn. Воўчын (08.2008).jpg|Царква
Краявіды Воўчына 06.jpg|Царква
Файл:Voŭčyn (08.2008).jpg|Адміністрацыя гміны
Voŭčyn (08.2008).jpg|Адміністрацыя гміны
Файл:Voŭčyn, kamianica (4.08.2008).jpg|Даўняя камяніца
Voŭčyn, kamianica (4.08.2008).jpg|Даўняя камяніца
Файл:Voŭčyn (4.08.2008).jpg|Старая гаспадарчая пабудова
Краявіды Воўчына 07.jpg|Старая гаспадарчая пабудова
</gallery></center>
</gallery></center>


== Вядомыя ўраджэнцы ==
== Вядомыя асобы ==
* [[Вінцэнт Корвін-Гасеўскі]] (каля [[1620]]—[[1662]]) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]
* [[Вінцэнт Корвін-Гасеўскі]] (каля [[1620]]—[[1662]]) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]
* [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]] ([[1732]]—[[1798]]) — апошні [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]]
* [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]] ([[1732]]—[[1798]]) — апошні [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]]
* [[Зыгмунд Фогель]] ([[1764]]—[[1826]]) — мастак часоў падзелаў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]
* [[Зыгмунд Фогель]] ([[1764]]—[[1826]]) — мастак часоў падзелаў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]


== Крыніцы ==
== Крыніцы ==
Радок 106: Радок 114:


== Літаратура ==
== Літаратура ==
⚫
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* {{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)}}
* {{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)}}
⚫
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* Wołczyn // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/865 865]—867.
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}}


== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==

Вэрсія ад 13:13, 13 чэрвеня 2016

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Воўчын (неадназначнасьць).
Воўчын
Вуліца да касьцёла
Вуліца да касьцёла
Вобласьць: Берасьцейская
Раён: Камянецкі
Сельсавет: Воўчынскі
Вышыня: 137 м н. у. м.
Насельніцтва: 502 (1992)
Колькасьць двароў: 193
Тэлефонны код: +375 1631
Паштовы індэкс: 225083
Геаграфічныя каардынаты: 52°17′8″ пн. ш. 23°18′37″ у. д. / 52.28556° пн. ш. 23.31028° у. д. / 52.28556; 23.31028Каардынаты: 52°17′8″ пн. ш. 23°18′37″ у. д. / 52.28556° пн. ш. 23.31028° у. д. / 52.28556; 23.31028
Воўчын на мапе Беларусі
Воўчын
Воўчын
Воўчын
Галерэя здымкаў у Wikimedia Commons

Во́ўчын — вёска ў Беларусі, на рацэ Пульве. Цэнтар сельсавету Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва 502 чал. (1992). Знаходзіцца за 55 км на паўднёвы захад ад Камянца, за 10 км ад чыгуначнай станцыі Высока-Літоўск.

Воўчын — даўняе мястэчка гістарычнай Берасьцейшчыны. Да нашага часу тут захаваўся барокавы касьцёл Найсьв. Тройцы, часовая пахавальня апошняга караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста Панятоўскага, а таксама царква Сьвятога Мікалая. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся палац Чартарыйскіх, зруйнаваны расейскімі ўладамі.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Воўчын упамінаецца ў XVI ст. як мястэчка Берасьцейскага павету, уладаньне Солтанаў. Першым вядомым гаспадаром Воўчынскага ключа быў Аляксандар Солтан, па сьмерці якога ў 1554 мястэчка паводле спадчыны перайшло да ягонага сына Івана. У 1586 Яраслаў Солтан, імаверна, сын Івана, разам з жонкай Марыяй збудавалі тут царкву ў гонар Сьвятога Мікалая.

Фаервэрк у Воўчыне ў гонар зашлюбін Адама Чартарыйскага і Ізабэлы з Флемінгаў, 1761

У пачатку XVII ст. Воўчынскі ключ перайшоў да роду Гасеўскіх. Паводле фундацыі Аляксандра Гасеўскага ў мястэчку ў 1639 узьвялі першы драўляны касьцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з Пацаў падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, Вінцэнт — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках.

Элеанора Чартарыйская і палац

У 1708 Тэрэза Гасеўская выйшла замуж за Казімера Сапегу і тэстамэнтам запісала Воўчын разам з фальваркамі Шчытнікі, Грымяча, Люта і інш. на мужа. У 1710 К. Сапега прадаў Воўчын і Радванічы Якубу Генрыку Флемінгу і яго першай жонцы Францішцы Ізабэле з Сапегаў. 3 атрыманых сродкаў Казімер Сапега фундаваў узьвядзеньне ў Воўчыне палаца і адбудову зьнішчаных швэдамі фальваркаў, сядзібаў і гаспадарак для мясцовых сялянаў. Наступным гаспадаром Воўчынскіх маёнткаў быў князь Казімер Чартарыйскі. Ягоная дачка Канстанцыя выйшла замуж за Станіслава Панятоўскага, які збудаваў тут палац і касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1733). Каля 1738 ад С. Панятоўскага маёнтак выкупіў Фрыдэрык Міхал Чартарыйскі. Чартарыйскія ўзьвялі пышны 36-пакаёвы палац, пры ім тэатар і аранжарэю. У 1769 годзе барскія канфэдэраты забралі зь мястэчка 7 гарматаў і шмат амуніцыі[1].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Воўчын апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці Берасьцейскага павету Гарадзенскай губэрні. У 1828 мястэчка перайшло да Пуслоўскіх, пазьней Марчэўскіх.

У 1880-я ў Воўчыне было 102 двары, касьцёл, царква, юдэйскі малітоўны дом, народная школа, 24 крамы, вадзяны млын, штогод праводзіліся 3 кірмашы.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 згодна з Трэцяй Устаўной граматай Воўчын абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 у адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, у Берасьцейскі павет («падраён») Баранавіцкага раёну[2].

Згодна з Рыскай мірнай дамовай (1921) Воўчын апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі. У 1938 у касьцёле адбылося пахаваньне парэшткаў Станіслава Аўгуста Панятоўскага, перавезеных сюды з Санкт-Пецярбургу (у 1995 перададзеныя да Варшаўскай катэдры)[3].

У 1939 Воўчын увайшоў у БССР, дзе стаў цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1970 тут было 162 двары, на 1992 — 193.

  • Мястэчка на старых здымках
  • Рэшткі палаца Чартарыйскіх
    Рэшткі палаца Чартарыйскіх
  • Будынак бібліятэкі (архіву)
    Будынак бібліятэкі (архіву)
  • Касьцёл
    Касьцёл
  • Касьцёл, галоўная брама
    Касьцёл, галоўная брама
  • Касьцёл, брама
    Касьцёл, брама
  • Касьцёл, труна С. А. Панятоўскага
    Касьцёл, труна С. А. Панятоўскага
  • Плябанія
    Плябанія
  • Адміністрацыя гміны
    Адміністрацыя гміны

Насельніцтва

Дэмаграфія

Інфраструктура

У Воўчыне працуюць сярэдняя школа, лякарня, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Турыстычная інфармацыя

Выдатныя мясьціны

Страчаная спадчына

  • Палацава-паркавы комплекс Чартарыйскіх (1750-я)

Галерэя

  • Краявіды Воўчына
  • Касьцёл
    Касьцёл
  • Касьцёл, скульптура
    Касьцёл, скульптура
  • Касьцёл, інтэр’ер да рэстаўрацыі
    Касьцёл, інтэр’ер да рэстаўрацыі
  • Плябанія
    Плябанія
  • Царква
    Царква
  • Адміністрацыя гміны
    Адміністрацыя гміны
  • Даўняя камяніца
    Даўняя камяніца
  • Старая гаспадарчая пабудова
    Старая гаспадарчая пабудова

Вядомыя асобы

Крыніцы

  1. ^ Szpilewski G. Wołczyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 867.
  2. ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
  3. ^ Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN (пол.)
  4. ^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 412.
  5. ^ Міронаў В., Шаблюк В. Воўчын // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 364.

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Воўчын — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

 — ¹ Вылучаным пазначаюцца ўмацаваныя месты і мястэчкі (гарады / гарадкі); — ² У дужках прыводзіцца час атрыманьня Магдэбурскага (Хэлмінскага) права
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Воўчын&oldid=1852994»