Вінцас Кудзірка: розьніца паміж вэрсіямі
д Bot: Migrating 18 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q342580 (translate me) |
дапаўненьне |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Пісьменьнік |
|||
{{Асоба |
|||
|імя |
|Арыгінал імя = Vincas Kudirka |
||
⚫ | |||
|арыгінал імя = Vincas Kudirka |
|||
|Псэўданімы =V.Kapsas, Vincas Kapsas, Paežerių Vincas, Perkūnas, P.Vincas, Varpas, Q.D., K., V.K. |
|||
|партрэт = Kudirka3.jpg |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
|дата нараджэньня = [[31 сьнежня]] [[1858]] |
|||
|месца нараджэньня = ''Паэжэрай'', цяпер [[Вылковыскі раён]] |
|||
|дата сьмерці = [[16 лістапада]] [[1899]] |
|||
|месца сьмерці = [[Уладыславаў]] |
|||
}} |
}} |
||
'''Вінцас Кудзірка''' ({{мова-lt|Vincas Kudirka}}; {{Нарадзіўся|31|12|1858}}, ''Паэжэрай'', цяпер [[Вылковыскі раён]] — [[16 лістапада]] [[1899]], [[Уладыславаў]]) — летувіскі ўрач, кампазытар, празаік, крытык, публіцыст, перакладчык, паэт, аўтар летувіскага дзяржаўнага гімну «[[Гімн Летувы|Нацыянальная песьня]]» ({{мова-lt|«Tautiška giesmė»}}), лекар па адукацыі. Нарадзіўся ў вёсцы Паэжэрай на беразе возера. Ягоны бацька быў заможным селянінам. У 1871 г. скончыў пачатковую школу ў роднай вёсцы. Працягваў адукацыю ў гімназіі ў [[Мар’ямпаль|Мар’ямпалі]]. Вялікае ўражаньне на яго зрабілі творы [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]], [[Юзэф Ігнацы Крашэўскі|Юзэфа Ігнацы Крашэўскага]], [[Уладзіслаў Сыракомля|Уладзіслава Сыракомлі]], [[Юльюш Славацкі|Юльюша Славацкага]] і іншых польскіх аўтараў. Першыя свае паэмы Вінцас Кудзірка пісаў па-польску. Пасьля сканчэньня шасьці клясаў бацька прымусіў Вінцаса паступіць у сэмінарыю ў [[Сейны|Сейнах]] (Польшча). Там ён правучыўся два гады, але быў выключаны празь недастатковую старанасьць. У 1879 годзе бацька пазбавіў яго матэрыяльнай дапамогі. Таму ён вярнуўся вучыцца ў гімназіі ў Мар’ямпалі. Там ён прымяніў свой літаратурны талент для выданьня сатырычнай і гумарыстычнай газэты «Хлусьня» ({{мова-pl|Kłamstwo}}). У 1881 годзе скончыў школу са срэбным мэдалём, што дало яму магчымасьць атрымаць стыпэндыю для навучаньня ў Маскоўскім унівэрсытэце, але з-за адсутнасьці грошай ён вымушаны быў паступаць у [[Варшаўскі ўнівэрсытэт]]. Адзін год ён правучыўся на факультэце гісторыі і філялёгіі, а потым перавёўся на мэдычны факультэт. Зарабляў на жыцьцё прыватнымі ўрокамі і перапісваньнем рукапісаў. Калі Вінцас жыў у Варшаве, на яго быў зроблены моцны польскі культурны ўплыў, але гэта не зьмяніла ягоных патрыятычных перакананьняў. У 1883 г. зьявіўся часопіс «Сьвітанак» ({{мова-lt|Aušra}}), які не проста спрыяў захаваньню Вінцасам этнічнай і культурнай ідэнтычнасьці, але прымусіў яго стаць у першыя шэрагі, кіраваць летувіскім нацыянальным адраджэньнем. У 1885 годзе на старонках часопіса «Сьвітанак» зьявілася казка «Чаму габрэі не ядуць сьвініну» ({{мова-lt|Dėl ko žydai nevalgo kiaulienos}}). У гэтым самым годзе ў Вінцаса знайшлі кнігу «Капітал» К. Маркса, з-за чаго яго арыштавалі, пасадзілі ў турму і выключылі з унівэрсытэту. У 1887 годзе ён аднавіўся ва ўнівэрсытэце і скончыў яго ў 1889 годзе. У 1888 годзе ён заснаваў нелегальнае таварыства студэнтаў Варшавы «Летува». У 1889 годзе пачаў выдаваць у Тыльзіце (Прусыя) падпольны часопіс «Звон» ({{мова-lt|Varpas}}, працягваў выходзіць да 1905 году). Гэта быў літаратурна-палітычны часопіс, які [[кантрабанда]]й правозілі на тэрыторыю Расейскай імпэрыі. У ёй публікаваліся паэмы і сатырычныя апавяданьні Кудзіркі і іншых аўтараў. Перакладаў на летувіскую творы паэтаў рамантызму 19 стагодзьдзя — [[Джордж Байран|Джорджа Байрана]], [[Фрыдрых Шылер|Фрыдрыха Шылера]], Адама Міцкевіча. Ягоныя ўласныя сатырычныя апавяданьні былі створаныя пад уплывам расейскіх пісьменьнікаў [[Мікалай Гогаль|Мікалая Гогаля]], [[Мікалай Някрасаў|Мікалая Някрасава]], [[Міхаіл Салтыкоў-Шчадрын|Міхаіла Салтыкова-Шчадрына]]. Зьбіраў народныя летувіскія песьні. Горад [[Уладыславаў]], у якім Кудзірка пражыў апошнія пяць гадоў свайго жыцьця, пазьней быў перайменаваны ў ягоны гонар. Творы Вінцаса Кудзіркі перакладзеныя на расейскую мову [[Яўген Шкляр|Яўгенам Шклярам]], Георгіем Яфрэмавым. |
|||
== Вонкавыя спасылкі == |
|||
'''Вінцас Кудзірка''' ({{мова-lt|Vincas Kudirka}}; [[31 сьнежня]] [[1858]], ''Паэжэрай'', цяпер [[Вылковыскі раён]] — [[16 лістапада]] [[1899]], [[Уладыславаў]]) — летувіскі ўрач, кампазытар, празаік, крытык, публіцыст, перакладчык, паэт, аўтар летувіскага дзяржаўнага гімну «Нацыянальная песьня» ({{мова-lt|«Tautiška giesmė»}}), лекар па адукацыі. |
|||
{{Commons}} |
|||
* [http://www.britannica.com/biography/Vincas-Kudirka Vincas Kudirka]{{ref-en}} Britannica.com |
|||
* [http://antologija.lt/author/vincas-kudirka Vincas Kudirka]{{ref-lt}} Antologija.lt |
|||
{{Накід}} |
{{Накід:Асоба}} |
||
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Кудзірка, Вінцас}} |
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Кудзірка, Вінцас}} |
||
[[Катэгорыя: |
[[Катэгорыя:Выпускнікі Варшаўскага ўнівэрсытэту]] |
||
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1858 годзе]] |
|||
[[Катэгорыя:Летувіскія літаратары]] |
[[Катэгорыя:Летувіскія літаратары]] |
||
[[Катэгорыя:Летувіскія паэты]] |
[[Катэгорыя:Летувіскія паэты]] |
||
Радок 23: | Радок 21: | ||
[[Катэгорыя:Памерлі 16 лістапада]] |
[[Катэгорыя:Памерлі 16 лістапада]] |
||
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1899 годзе]] |
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1899 годзе]] |
||
[[Катэгорыя:Асобы на банкнотах]] |
Вэрсія ад 17:24, 13 красавіка 2016
Вінцас Кудзірка | |
Vincas Kudirka | |
Выява Кудзіркі на банкноце ў 500 літаў | |
Асабістыя зьвесткі | |
---|---|
Псэўданімы | V.Kapsas, Vincas Kapsas, Paežerių Vincas, Perkūnas, P.Vincas, Varpas, Q.D., K., V.K. |
Нарадзіўся | 31 сьнежня 1858[1] |
Памёр | 16 лістапада 1899[1] (40 гадоў) |
Пахаваны | |
Літаратурная дзейнасьць | |
Род дзейнасьці | летувіскі культурны дзеяч, паэт, перакладчык |
Мова | летувіская мова[3] |
Вінцас Кудзірка (па-летувіску: Vincas Kudirka; 31 сьнежня 1858, Паэжэрай, цяпер Вылковыскі раён — 16 лістапада 1899, Уладыславаў) — летувіскі ўрач, кампазытар, празаік, крытык, публіцыст, перакладчык, паэт, аўтар летувіскага дзяржаўнага гімну «Нацыянальная песьня» (па-летувіску: «Tautiška giesmė»), лекар па адукацыі. Нарадзіўся ў вёсцы Паэжэрай на беразе возера. Ягоны бацька быў заможным селянінам. У 1871 г. скончыў пачатковую школу ў роднай вёсцы. Працягваў адукацыю ў гімназіі ў Мар’ямпалі. Вялікае ўражаньне на яго зрабілі творы Адама Міцкевіча, Юзэфа Ігнацы Крашэўскага, Уладзіслава Сыракомлі, Юльюша Славацкага і іншых польскіх аўтараў. Першыя свае паэмы Вінцас Кудзірка пісаў па-польску. Пасьля сканчэньня шасьці клясаў бацька прымусіў Вінцаса паступіць у сэмінарыю ў Сейнах (Польшча). Там ён правучыўся два гады, але быў выключаны празь недастатковую старанасьць. У 1879 годзе бацька пазбавіў яго матэрыяльнай дапамогі. Таму ён вярнуўся вучыцца ў гімназіі ў Мар’ямпалі. Там ён прымяніў свой літаратурны талент для выданьня сатырычнай і гумарыстычнай газэты «Хлусьня» (па-польску: Kłamstwo). У 1881 годзе скончыў школу са срэбным мэдалём, што дало яму магчымасьць атрымаць стыпэндыю для навучаньня ў Маскоўскім унівэрсытэце, але з-за адсутнасьці грошай ён вымушаны быў паступаць у Варшаўскі ўнівэрсытэт. Адзін год ён правучыўся на факультэце гісторыі і філялёгіі, а потым перавёўся на мэдычны факультэт. Зарабляў на жыцьцё прыватнымі ўрокамі і перапісваньнем рукапісаў. Калі Вінцас жыў у Варшаве, на яго быў зроблены моцны польскі культурны ўплыў, але гэта не зьмяніла ягоных патрыятычных перакананьняў. У 1883 г. зьявіўся часопіс «Сьвітанак» (па-летувіску: Aušra), які не проста спрыяў захаваньню Вінцасам этнічнай і культурнай ідэнтычнасьці, але прымусіў яго стаць у першыя шэрагі, кіраваць летувіскім нацыянальным адраджэньнем. У 1885 годзе на старонках часопіса «Сьвітанак» зьявілася казка «Чаму габрэі не ядуць сьвініну» (па-летувіску: Dėl ko žydai nevalgo kiaulienos). У гэтым самым годзе ў Вінцаса знайшлі кнігу «Капітал» К. Маркса, з-за чаго яго арыштавалі, пасадзілі ў турму і выключылі з унівэрсытэту. У 1887 годзе ён аднавіўся ва ўнівэрсытэце і скончыў яго ў 1889 годзе. У 1888 годзе ён заснаваў нелегальнае таварыства студэнтаў Варшавы «Летува». У 1889 годзе пачаў выдаваць у Тыльзіце (Прусыя) падпольны часопіс «Звон» (па-летувіску: Varpas, працягваў выходзіць да 1905 году). Гэта быў літаратурна-палітычны часопіс, які кантрабандай правозілі на тэрыторыю Расейскай імпэрыі. У ёй публікаваліся паэмы і сатырычныя апавяданьні Кудзіркі і іншых аўтараў. Перакладаў на летувіскую творы паэтаў рамантызму 19 стагодзьдзя — Джорджа Байрана, Фрыдрыха Шылера, Адама Міцкевіча. Ягоныя ўласныя сатырычныя апавяданьні былі створаныя пад уплывам расейскіх пісьменьнікаў Мікалая Гогаля, Мікалая Някрасава, Міхаіла Салтыкова-Шчадрына. Зьбіраў народныя летувіскія песьні. Горад Уладыславаў, у якім Кудзірка пражыў апошнія пяць гадоў свайго жыцьця, пазьней быў перайменаваны ў ягоны гонар. Творы Вінцаса Кудзіркі перакладзеныя на расейскую мову Яўгенам Шклярам, Георгіем Яфрэмавым.
Вонкавыя спасылкі
Вінцас Кудзірка — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- Vincas Kudirka (анг.) Britannica.com
- Vincas Kudirka (лет.) Antologija.lt
Гэта — накід артыкула пра біяграфію асобы. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |
- ^ а б Vincas Kudirka // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
- ^ Кудирка Винцас // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ^ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.