Вулькан: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д Removing Link FA template (handled by wikidata)
д да пераносу
Радок 1: Радок 1:
{{Іншыя значэньні|Вулькан}}
{{Іншыя значэньні|Вулькан}}
{{Перанесьці|Вулькан|абмеркаваньне}}
[[Файл:Destructive plate margin.png|міні|200пкс]]
[[Файл:Destructive plate margin.png|значак|]]
'''Вулька́н''' — геалягічная структура, якая ўзьнікае пры выхадзе [[магма|магмы]] (распалены камень) на паверхню [[плянэта|плянэты]] (напрыклад, [[Зямля|Зямлі]]). Усе суправаджальныя працэсы, якія ўзьнікаюць пры выхадзе [[лява|лявы]] на паверхню, называюць [[вульканізм]]ам.
'''Вулька́н''' — геалягічная структура, якая ўзьнікае пры выхадзе [[магма|магмы]] (распалены камень) на паверхню [[плянэта|плянэты]] (напрыклад, [[Зямля|Зямлі]]). Усе суправаджальныя працэсы, якія ўзьнікаюць пры выхадзе [[лява|лявы]] на паверхню, называюць [[вульканізм]]ам.


Радок 8: Радок 9:


== Вульканічная актыўнасьць ==
== Вульканічная актыўнасьць ==
Вульканы дзеляцца ў залежнасьці ад ступені вульканічнай актыўнасьці на дзейсныя, сьпячыя, патухлыя і дрымотныя. Дзейсным вульканам прынята лічыць вулькан, які вывяргаўся ў гістарычны пэрыяд часу або ў [[галяцэн]]е. Паняцьце «актыўны» досыць недакладнае, бо вулькан, які мае дзейсныя [[фумарола|фумаролы]], некаторыя навукоўцы адносяць да актыўных, а некаторыя — да патухлых. Сьпячымі лічацца нядзейсныя вульканы, на якіх магчымыя вывяржэньні, а патухлымі — на якіх яны малаверагодныя.
Вульканы дзеляцца ў залежнасьці ад ступені вульканічнай актыўнасьці на дзейсныя, сьпячыя, патухлыя і дрымотныя. Дзейсным вульканам прынята лічыць вулькан, які вывяргаўся ў гістарычны пэрыяд часу або ў [[галяцэн]]е. Паняцьце «актыўны» досыць недакладнае, бо вулькан, які мае дзейсныя [[фумарола|фумаролы]], некаторыя навукоўцы адносяць да актыўных, а некаторыя — да патухлых. Сьпячымі лічацца нядзейсныя вульканы, на якіх магчымыя вывяржэньні, а патухлымі — на якіх яны малаверагодныя.


Асноўныя рэгіёны вульканічнай актыўнасьці — [[Паўднёвая Амэрыка]], [[Цэнтральная Амэрыка]], [[Ява]], [[Мэланэзія]], [[Японскія астравы]], [[Курыльскія астравы]], [[Камчатка]], [[Аляска]], [[Алеуцкія астравы]], [[Ісьляндыя]], [[Атлянтычны акіян]].
Асноўныя рэгіёны вульканічнай актыўнасьці — [[Паўднёвая Амэрыка]], [[Цэнтральная Амэрыка]], [[Ява]], [[Мэланэзія]], [[Японскія астравы]], [[Курыльскія астравы]], [[Камчатка]], [[Аляска]], [[Алеуцкія астравы]], [[Ісьляндыя]], [[Атлянтычны акіян]].

Вэрсія ад 18:17, 1 верасьня 2015

Вулька́н — геалягічная структура, якая ўзьнікае пры выхадзе магмы (распалены камень) на паверхню плянэты (напрыклад, Зямлі). Усе суправаджальныя працэсы, якія ўзьнікаюць пры выхадзе лявы на паверхню, называюць вульканізмам.

Слова «вулькан» паходзіць ад назвы італьянскага вострава Вулькана. У рымскай міталёгіі гэты востраў лічыўся кузьніцай Вулькана — рымскага бога агню.

На глыбіні звыш 100 кілямэтраў тэмпэратура зямных парод дасягае 1000—1300 градусаў Цэльсія, пры гэтых умовах парода плавіцца да вязкай магмы, якая зьбіраецца вялікімі капляпадобнымі формамі на глыбіні ад 2 да 50 кілямэтраў. Калі ціск дасягае крытычнай велічыні, магма ўздымаецца на паверхню праз шчыліны літасфэры. Магма, якая такім шляхам дасягае паверхні зямлі, называецца лявай.

Вульканічная актыўнасьць

Вульканы дзеляцца ў залежнасьці ад ступені вульканічнай актыўнасьці на дзейсныя, сьпячыя, патухлыя і дрымотныя. Дзейсным вульканам прынята лічыць вулькан, які вывяргаўся ў гістарычны пэрыяд часу або ў галяцэне. Паняцьце «актыўны» досыць недакладнае, бо вулькан, які мае дзейсныя фумаролы, некаторыя навукоўцы адносяць да актыўных, а некаторыя — да патухлых. Сьпячымі лічацца нядзейсныя вульканы, на якіх магчымыя вывяржэньні, а патухлымі — на якіх яны малаверагодныя.

Асноўныя рэгіёны вульканічнай актыўнасьці — Паўднёвая Амэрыка, Цэнтральная Амэрыка, Ява, Мэланэзія, Японскія астравы, Курыльскія астравы, Камчатка, Аляска, Алеуцкія астравы, Ісьляндыя, Атлянтычны акіян.

Поствульканічныя зьявы

Пасьля вывяржэньняў, калі актыўнасьць вулькану альбо спыняецца назаўжды, альбо ён «дрэмле» на працягу тысячаў гадоў, на самім вулькане і яго ваколіцах захоўваюцца працэсы, зьвязаныя з астуджэньнем магматычнага ачагу і званыя поствульканічнымі. Да іх адносяць фумаролы, тэрмы, гейзэры.

Вонкавыя спасылкі

Вулькансховішча мультымэдыйных матэрыялаў