Мікола Гусоўскі: розьніца паміж вэрсіямі
д →Біяграфія: разьдзел наркамаўкай знаходзіцца ня тут, пагатоў неяк не пасьлядоўна выпраўляеце |
|||
| Радок 44: | Радок 44: | ||
[[Файл:Mikalojus Husovianas (Nicolaus Hussovianus).De statura feritate ac venatione bisontis carmen.jpg|міні|150пкс|Песьня пра зубра]] |
[[Файл:Mikalojus Husovianas (Nicolaus Hussovianus).De statura feritate ac venatione bisontis carmen.jpg|міні|150пкс|Песьня пра зубра]] |
||
Быў у складзе пасольства [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Каралеўства Польскага]] на чале з [[Эразм Вітэліюс|Эразмам Вітэліюсам]] у [[Рым]]. На замову [[Папа Рымскі|Папы Рымскага]] [[Леў X|Льва Х]] напісаў паэму: «[[ |
Быў у складзе пасольства [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Польскае Каралеўства (1385—1569)|Каралеўства Польскага]] на чале з [[Эразм Вітэліюс|Эразмам Вітэліюсам]] у [[Рым]]. На замову [[Папа Рымскі|Папы Рымскага]] [[Леў X|Льва Х]] напісаў паэму: «[[Песьня пра зубра]]». Арыгінальная назва: «''Carmen de statura feritate ac venatione Bisontis''» («Песьня пра аблічча, дзікасьць зубра і паляваньне на яго»). Калі паэт заканчваў пісаць паэму, [[чума]] прыйшла на [[Апэнінская паўвостраў|Апэнінскі паўвостраў]]. Уражаны трагічнымі падзеямі, Гусоўскі стварае верш-малітву «Да сьвятога Сэбастыяна». Памерлі і папа Леў X і біскуп Вітэліюс. Без апекуноў ён ня змог надрукаваць свой твор у Рыме, але толькі ў [[1523]] годзе ў [[Кракаў|Кракаве]], пры дапамозе вялікай княгіні літоўскай і каралевы польскай [[Бона Сфорца|Боны Сфорца]], ён змог надрукаваць свой верш-малiтву. |
||
=== Верагодна аўтэнтычны партрэт === |
=== Верагодна аўтэнтычны партрэт === |
||
Вэрсія ад 19:02, 23 лістапада 2014
| Мікола Гусоўскі | |
| Nicolaus Hussovianus | |
 | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | каля 1470 |
| Памёр | каля 1533 |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | паэзія |
| Кірунак | новалацінізм |
| Жанр | паэма, верш |
| Мова | лацінская мова[1] |
| Значныя творы | «Песьня пра зубра» |
Міко́ла Гусо́ўскі (па-лацінску: Nicolaus Hussovianus, па-польску: Mikołaj Hussowczyk; прыкладна 1470 — прыкладна пасьля 1533) — паэт Вялікага Княства Літоўскага; у сучасным літаратуразнаўстве — беларускі[2][3] і польскі паэт-гуманіст і асьветнік эпохі Адраджэньня, прадстаўнік новалацінскай усходнеэўрапейскай школы паэзіі.
Біяграфія
Нараджэньне
Нарадзіўся верагодна ў вёсцы Уса (Усава) цэнтральнай Беларусі[3], дакладнае месцазнаходжаньне якой дагэтуль нявысьветленае за нястачаю дакумэнтальных крыніцаў. Паходзіў зь сям’і паляўнічага.
Адукацыя
Авалодаў пісьмом у катэдральнай або царкоўна-прыходзкай школе. Працягваў навучаньне ва ўнівэрсытэтах Балёньні, Вільні, Кракава.
Місія ў Рым (1518—1522)
.De_statura_feritate_ac_venatione_bisontis_carmen.jpg)
Быў у складзе пасольства Вялікага Княства Літоўскага і Каралеўства Польскага на чале з Эразмам Вітэліюсам у Рым. На замову Папы Рымскага Льва Х напісаў паэму: «Песьня пра зубра». Арыгінальная назва: «Carmen de statura feritate ac venatione Bisontis» («Песьня пра аблічча, дзікасьць зубра і паляваньне на яго»). Калі паэт заканчваў пісаць паэму, чума прыйшла на Апэнінскі паўвостраў. Уражаны трагічнымі падзеямі, Гусоўскі стварае верш-малітву «Да сьвятога Сэбастыяна». Памерлі і папа Леў X і біскуп Вітэліюс. Без апекуноў ён ня змог надрукаваць свой твор у Рыме, але толькі ў 1523 годзе ў Кракаве, пры дапамозе вялікай княгіні літоўскай і каралевы польскай Боны Сфорца, ён змог надрукаваць свой верш-малiтву.
Верагодна аўтэнтычны партрэт
Беларуская дасьледніца Жанна Вацлаваўна Некрашэвіч-Кароткая лічыць, што адшукала аўтэнтычную выяву, на якой адлюстраваны Мікола Гусоўскі. Выява зьмешчана ў першым выданьні паэмы, якое доўгі час не было даступна беларускім дасьледнікам.
Творы
- паэма «Песьня пра зубра». «Carmen de statura feritate ac venatione Bisontis» («Песьня пра аблічча, дзікасьць зубра і паляваньне на яго») 1523;
- верш «Суцяшэньне» 1523;
- верш-малітва «Да сьвятога Себасьцяна» 1523;
- паэма «Новая і славутая перамога над туркамі…» 1524;
- паэма «Жыцьцё і подзьвігі сьвятога Гіяцынта» 1525.
Пераклады
На беларускай мове існуе тры пераклады «Песьні пра зубра», якія належаць пяру Язэпа Семяжона, Уладзімера Шатона і Натальлі Арсеньневай. Акрамя беларускай яна перакладзеная на польскую, летувіскую, расейскую і ўкраінскую мовы.
У 1980 годзе ЮНЭСКО з нагоды 500-годзьдзя паэта ўключыла імя Міколы Гусоўскага ў каляндар міжнародных датаў выдатных дзеячоў сусьветнае культуры.
Крыніцы
- ^ Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
- ^ Гусоўскі Мікола // Беларусь: энцыкл. даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш. — Мінск: БелЭн, 1995. С. 256
- ^ а б Вячаслаў Чамярыцкі. Гусоўскі Мікола // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 562
Літаратура
- Гусоўскі Мікола // Чалавек і грамадства: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: БелЭн, 1998. ISBN 985-11-0108-7.
- Гусоўскі Мікола // Культуралогія: Энцыклапедычны даведнік / Уклад. Дубянецкі Э. — Менск: БелЭн, 2003. ISBN 985-11-0277-6.
- 1523. Выйшла ў свет паэма Міколы Гусоўскага «Песня пра зубра» // Арлоў У., Сагановіч Г. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі. — Менск, 1997.
- 42. Хто такі Мікола Гусоўскі? // 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
- Гусоўскі Мікола // Беларусь: энцыкл. даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш. — Мінск: БелЭн, 1995.— 799 с. ISBN 985-11-0026-9.
- Гусоўскі Мікола // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4
- Husoŭski, Mikoła // Zaprudnik J. Historical dictionary of Belarus. — Lamham. — London: Scarecrow Press, 1998. — 338 p. ISBN 0-8108-3449-9.
Вонкавыя спасылкі
Мікола Гусоўскі — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- Творы на «Беларускай Палічцы»
- Біяграфія на старонцы «Гісторыя Беларусі. Асобы.» Таварыства Беларускай Мовы
- Виктор Корбут. Песнь о зубре // Советская Белоруссия, 19.03.2004