Юзэф Панятоўскі: розьніца паміж вэрсіямі
д Выява Image:Cannaletto_Vienna_Spanish_Riding_School_1773.PNG замененая на Image:Bellotto_Colonel_Piotr_Koenigsfels.png карыстальнікам Steinsplitter. Прычына: [[commons:COM:FR|F... |
д артаграфія, вікіфікацыя using AWB |
||
Радок 32: | Радок 32: | ||
'''Юзэф Панятоўскі''' ({{мова-pl|Józef Antoni Poniatowski}}; [[7 траўня]] [[1763]], [[Вена]] — [[19 кастрычніка]] [[1813]], [[Ляйпцыг]]) — князь і генэрал Рэчы Паспалітай, [[маршал Францыі]], пляменьнік караля [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]]. |
'''Юзэф Панятоўскі''' ({{мова-pl|Józef Antoni Poniatowski}}; [[7 траўня]] [[1763]], [[Вена]] — [[19 кастрычніка]] [[1813]], [[Ляйпцыг]]) — князь і генэрал Рэчы Паспалітай, [[маршал Францыі]], пляменьнік караля [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]]. |
||
[[Файл: |
[[Файл:Bellotto Colonel Piotr Koenigsfels.png|міні|Палкоўнік Пётар Кёнігсфэл дае ўрокі вярхавой язды Юзэфу Панятоўскаму]] |
||
[[Файл:Woodville Richard Caton - Poniatowski's Last Charge at Leipzig 1912.jpg|міні|зьлева|[[Рычард Кэйтан Вудзьвіль]]. «Апошні напад Панятоўскага» ([[1812]])]] |
[[Файл:Woodville Richard Caton - Poniatowski's Last Charge at Leipzig 1912.jpg|міні|зьлева|[[Рычард Кэйтан Вудзьвіль]]. «Апошні напад Панятоўскага» ([[1812]])]] |
||
== Біяграфія == |
== Біяграфія == |
||
Першапачаткова служыў у аўстрыйскай арміі. З [[1789]] займаўся арганізацыяй войска Рэчы Паспалітай, а падчас [[Вайна Расеі з Рэччу Паспалітай 1792 году|вайны Расеі з Рэччу Паспалітай 1792 году]] быў камандуючым корпусам польскай арміі, дзеючым на |
Першапачаткова служыў у аўстрыйскай арміі. З [[1789]] займаўся арганізацыяй войска Рэчы Паспалітай, а падчас [[Вайна Расеі з Рэччу Паспалітай 1792 году|вайны Расеі з Рэччу Паспалітай 1792 году]] быў камандуючым корпусам польскай арміі, дзеючым на Ўкраіне. Вызначыўся ў [[Бітва пад Зяленцамі|бітве пад Зяленцамі]] — першай пераможнай бітве войска Рэчы Паспалітай з часоў [[Ян III Сабескі|Яна Сабескага]]. Перамога дала падставу для зацьвярджэньня ордэна [[Virtuti Militari]]. Першымі ўзнагароджанымі былі Юзэф Панятоўскі і [[Тадэвуш Касьцюшка]]. |
||
[[Файл:Napoleon i Poniatowski Lipsk.jpg|міні|Напалеон і Панятоўскі ў бітве пад [[Лейпцыг |
[[Файл:Napoleon i Poniatowski Lipsk.jpg|міні|Напалеон і Панятоўскі ў бітве пад [[Лейпцыг]]ам]] |
||
Пасьля паразы Рэчы Паспалітай |
Пасьля паразы Рэчы Паспалітай у вайне з Расеяй эміграваў, затым вярнуўся зноў на радзіму й служыў пад начальствам [[Тадэвуш Касьцюшка|Касьцюшкі]] ў час [[Паўстаньне 1794 году|Паўстаньня 1794 году]]. Пасьля падаўленьня паўстаньня заставаўся некаторы час у [[Варшава|Варшаве]]. Яго маёнткі былі канфіскаваныя. Адмовіўшыся ўступіць ў расейскую армію, атрымаў прадпісаньне пакінуць Польшчу й выехаў у [[Вена|Вену]]. |
||
[[Павал I]] вярнуў маёнткі Панятоўскім і спрабаваў прыцягнуць яго на расейскую службу. У [[1798]] годзе Панятоўскі прыяжджаў у [[Санкт-Пецярбург]] на пахаваньне дзядзькі й застаўся на некалькі месяцаў для ўладжваньня маёмасных і спадчынных справаў. Зь Пецярбургу паехаў у Варшаву, да таго часу занятую Прусіяй. |
[[Павал I]] вярнуў маёнткі Панятоўскім і спрабаваў прыцягнуць яго на расейскую службу. У [[1798]] годзе Панятоўскі прыяжджаў у [[Санкт-Пецярбург]] на пахаваньне дзядзькі й застаўся на некалькі месяцаў для ўладжваньня маёмасных і спадчынных справаў. Зь Пецярбургу паехаў у Варшаву, да таго часу занятую Прусіяй. |
||
Радок 51: | Радок 51: | ||
На [[Востраў Сьвятая Гэлена|востраве Сьвятая Гэлена]] Напалеон казаў, што лічыў Панятоўскага народжаным для трону: «Сапраўдным каралём Польшчы быў Панятоўскі, ён валодаў для гэтага усімі тытуламі й ўсімі талентамі… Гэта быў высакародны ды адважны чалавек, чалавек гонару. Калі б у імяне атрымалася расейская кампанія, я зрабіў бы яго каралём палякаў». |
На [[Востраў Сьвятая Гэлена|востраве Сьвятая Гэлена]] Напалеон казаў, што лічыў Панятоўскага народжаным для трону: «Сапраўдным каралём Польшчы быў Панятоўскі, ён валодаў для гэтага усімі тытуламі й ўсімі талентамі… Гэта быў высакародны ды адважны чалавек, чалавек гонару. Калі б у імяне атрымалася расейская кампанія, я зрабіў бы яго каралём палякаў». |
||
Мэмарыяльная пліта ў памяць аб Панятоўскім ўсталяваная на [[Помнік Бітве народаў|помніку Бітве народаў]]. У Варшаве |
Мэмарыяльная пліта ў памяць аб Панятоўскім ўсталяваная на [[Помнік Бітве народаў|помніку Бітве народаў]]. У Варшаве ўсталяваны конны помнік князю Юзэфу Панятоўскаму(скульптар Бэртэль Торвальдсэн). Сярод скульптурных малюнкаў, якія ўпрыгожваюць фасад [[Люўр]]у, знаходзіцца статуя Панятоўскага. |
||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
Вэрсія ад 13:27, 18 лістапада 2014
Юзэф Панятоўскі па-польску: Józef Antoni Poniatowski | |||||||
7 траўня 1763 — 19 кастрычніка 1813 | |||||||
Месца нараджэньня | Вена | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Месца сьмерці | Ляйпцыг | ||||||
Прыналежнасьць | Рэч Паспалітая Герцагства Варшаўскае | ||||||
Гады службы | 1789—1813 | ||||||
Званьне | Вярхоўны галоўнакамандуючы польскай арміі герцагства Варшаўскага, маршал Францыі | ||||||
Камандаваў | V-ы корпус «Вялікай арміі» | ||||||
Бітвы/войны | вайна Расеі з Рэччу Паспалітай 1792 году
Паўстаньне 1794 году | ||||||
Узнагароды | | ||||||
Юзэф Панятоўскі (па-польску: Józef Antoni Poniatowski; 7 траўня 1763, Вена — 19 кастрычніка 1813, Ляйпцыг) — князь і генэрал Рэчы Паспалітай, маршал Францыі, пляменьнік караля Рэчы Паспалітай Станіслава Аўгуста Панятоўскага.
Біяграфія
Першапачаткова служыў у аўстрыйскай арміі. З 1789 займаўся арганізацыяй войска Рэчы Паспалітай, а падчас вайны Расеі з Рэччу Паспалітай 1792 году быў камандуючым корпусам польскай арміі, дзеючым на Ўкраіне. Вызначыўся ў бітве пад Зяленцамі — першай пераможнай бітве войска Рэчы Паспалітай з часоў Яна Сабескага. Перамога дала падставу для зацьвярджэньня ордэна Virtuti Militari. Першымі ўзнагароджанымі былі Юзэф Панятоўскі і Тадэвуш Касьцюшка.
Пасьля паразы Рэчы Паспалітай у вайне з Расеяй эміграваў, затым вярнуўся зноў на радзіму й служыў пад начальствам Касьцюшкі ў час Паўстаньня 1794 году. Пасьля падаўленьня паўстаньня заставаўся некаторы час у Варшаве. Яго маёнткі былі канфіскаваныя. Адмовіўшыся ўступіць ў расейскую армію, атрымаў прадпісаньне пакінуць Польшчу й выехаў у Вену.
Павал I вярнуў маёнткі Панятоўскім і спрабаваў прыцягнуць яго на расейскую службу. У 1798 годзе Панятоўскі прыяжджаў у Санкт-Пецярбург на пахаваньне дзядзькі й застаўся на некалькі месяцаў для ўладжваньня маёмасных і спадчынных справаў. Зь Пецярбургу паехаў у Варшаву, да таго часу занятую Прусіяй.
Увосень 1806 году, калі прускія войскі рыхтаваліся пакінуць Варшаву, Панятоўскі прыняў прапанову караля Фрыдрыха Вільгельма III ўзначаліць гарадскую міліцыю. З прыходам войскаў Мюрату, пасьля перамоў зь ім Панятоўскі перайшоў на службу да Напалеону. У 1807 годзе ўдзельнічаў у арганізацыі часовага ўраду й стаў ваенным міністрам вялікага герцагства Варшаўскага. Удзельнічаў у паходзе Напалеона на Расею ў 1812, камандуючы польскім корпусам.
У 1813 годзе вызначыўся ў бітве пры Ляйпцыгу й атрымаў тытул маршалу. Прыкрываючы адступленьне францускага войска ад Ляйпцыгу, патануў у рацэ Эльстэр.
Прах ягоны ў 1814 годзе перанесены ў Варшаву, а ў 1819 ў Кракаў.
На востраве Сьвятая Гэлена Напалеон казаў, што лічыў Панятоўскага народжаным для трону: «Сапраўдным каралём Польшчы быў Панятоўскі, ён валодаў для гэтага усімі тытуламі й ўсімі талентамі… Гэта быў высакародны ды адважны чалавек, чалавек гонару. Калі б у імяне атрымалася расейская кампанія, я зрабіў бы яго каралём палякаў».
Мэмарыяльная пліта ў памяць аб Панятоўскім ўсталяваная на помніку Бітве народаў. У Варшаве ўсталяваны конны помнік князю Юзэфу Панятоўскаму(скульптар Бэртэль Торвальдсэн). Сярод скульптурных малюнкаў, якія ўпрыгожваюць фасад Люўру, знаходзіцца статуя Панятоўскага.
Літаратура
- Szymanowski «Poniatowscy», Жэнева, 1880.
Вонкавыя спасылкі
Гэта — накід артыкула. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |
- Нарадзіліся 7 траўня
- Нарадзіліся ў 1763 годзе
- Памерлі 19 кастрычніка
- Памерлі ў 1813 годзе
- Узнагароджаныя ордэнам Белага арла
- Узнагароджаныя ордэнам Віртуці Мілітары
- Кавалеры Вялікага Крыжа ордэна Ганаровага легіёну
- Афіцэры ордэна Ганаровага легіёну
- Панятоўскія
- Удзельнікі вайны Расеі з Рэччу Паспалітай 1792 году
- Удзельнікі паўстаньня 1794 году
- Генэралы Рэчы Паспалітай
- Маршалы Напалеона I
- Пахаваныя ў Кракаве