Ян Станкевіч: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Lš-k. (гутаркі | унёсак)
13 332 праўкі
крыніца — be:Ян Станкевіч
Радок 12: Радок 12:
|месца сьмерці = [[Хаўторн]], [[Пэнсыльванія]], [[ЗША]]
|месца сьмерці = [[Хаўторн]], [[Пэнсыльванія]], [[ЗША]]
}}
}}
'''Ян (Я́нка) Станке́віч''', псэўданімы ''Брачыслаў Скарынін'', ''Ян Янушонак'' ([[26 лютага]] [[1891]], в. [[Арляняты]], [[Ашмянскі раён|Ашмянскі павет]] — [[16 жніўня]] [[1976]], [[ЗША]]) — [[беларусы|беларускі]] мовазнаўца, гісторык, палітычны дзяяч, брат [[Адам Станкевіч|Адама Станкевіча]]. Доктар філязофіі ([[1926]]).
'''Ян (Я́нка) Станке́віч''', псэўданімы ''Брачыслаў Скарынін'', ''Ян Янушонак'' ([[26 лютага]] [[1891]], в. [[Арляняты]], [[Ашмянскі раён|Ашмянскі павет]] — [[16 жніўня]] [[1976]], [[ЗША]]) — [[беларусы|беларускі]] мовазнаўца, гісторык, палітычны дзяяч, брат [[Адам Станкевіч|Адама Станкевіча]]. Доктар славянскай філялёгіі й гісторыі ([[1926]]).


== Біяграфічны нарыс ==
== Біяграфія ==
У [[Першая сусьветная вайна|Першую сусьветную вайну]] ў дзеючай расейскай арміі. Удзельнік [[Зьезд беларускіх нацыянальных арганізацыяў (1917)|зьезду беларускіх нацыянальных арганізацыяў]] у [[Менск]]у (сакавік [[1917]]), зьезду настаўнікаў Менскай губэрні (травень 1917). Зь сьнежня 1917 у [[Вільня|Вільні]], удзельнік стварэньня [[Беларускае навуковае таварыства (1918)|Беларускага навуковага таварыства]], у студзені 1918 абраны ў склад [[Віленская беларуская рада|Віленскай беларускай рады]], удзельнічаў у сэсіі [[Рада БНР|Рады БНР]] у Менску (24-25 сакавіка 1918). У лістападзе 1918 кааптаваны ў склад [[Летувіская Тарыба|Летувіскай Тарыбы]]. Пасьля прыходу ў Вільню Чырвонай Арміі працаваў у літаратурна-выдавецкім аддзеле Наркамасьветы [[ЛітБел|Літоўска-Беларускай ССР]], загадваў беларускім выдавецтвам «Веда». У час [[Польска-савецкая вайна|польска-савецкай вайны 1919—1920 гадоў]] сябра [[Цэнтральная беларуская рада Віленшчыны і Гарадзеншчыны|Цэнтральнай беларускай рады Віленшчыны й Гарадзеншчыны]], прэзыдыюму [[Цэнтральная беларуская школьная рада|Беларускай цэнтральнай школьнай рады]].
Падчас [[Першая сусьветная вайна|І сусьветнай вайны]] змагаўся ў [[Расея|расейскім]] войску, патрапіў у аўстрыйскую няволю. Ян Станкевіч у [[1917]]—[[1918]] гадах актыўна ўключыўся ў дзейнасьць нацыянальных беларускіх арганізацыяў. Скончыў беларускую гімназію ў [[Вільня|Вільні]] ([[1921]]), [[Карлаў унівэрсытэт]] у [[Прага|Празе]] ([[1926]]). Доктар славянскай філялёгіі і гісторыі (1926). Працаваў выкладчыкам беларускай мовы ў [[Варшаўскі ўнівэрсытэт|Варшаўскім]] ([[1928]]—[[1932]]) і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскім]] ([[1927]]—[[1940]]) унівэрсытэтах.


Скончыў [[Віленская беларуская гімназія|Віленскую беларускую гімназію]] ([[1921]]), [[Карлаў унівэрсытэт]] у [[Прага|Празе]] ([[1926]]). Доктар славянскай філялёгіі й гісторыі (1926). Працаваў выкладчыкам беларускай мовы ў [[Варшаўскі ўнівэрсытэт|Варшаўскім унівэрсытэце]] ([[1928]]—[[1932]]) і [[Унівэрсытэт Стэфана Баторыя|Унівэрсытэце Стэфана Баторыя]] ў Вільні ([[1927]]—[[1940]]). Друкаваўся ў часопісе «[[Крывіч (часопіс)|Крывіч]]», заходнебеларускіх выданьнях.
⚫
Ян Станкевіч быў паслом [[Беларусы ў сойме ІІ РП|сойма ІІ РП]] (1928—1930). Як палітык зьяўляўся прыхільнікам польска-беларускага збліжэньня, за што яго ня раз крытыкавалі беларускія групоўкі.


⚫
Ян Станкевіч быў паслом [[Сейм Польшчы|Сейму Польшчы]] (1928—1930). Як палітык зьяўляўся прыхільнікам польска-беларускага збліжэньня, за што яго ня раз крытыкавалі беларускія групоўкі.
⚫
У [[1940]] годзе Янка Станкевіч выехаў у [[Варшава|Варшаву]], дзе далучыўся да дзейнасьці [[Беларускі камітэт (Польшча)|Беларускага камітэту]]. Я. Станкевіч супрацоўнічаў з [[Вацлаў Іваноўскі|Вацлавам Іваноўскім]], наладзіў кантакты з польскім [[Антыфашызм|антыфашысцкім]] падпольлем, стварыў кансьпірацыйную групу пад назвай Партыя беларускіх нацыяналістаў (ПБН). Стратэгічнай мэтай гэтай дзейнасьці зьяўлялася адбудова беларускай дзяржаўнасьці ў апоры на Польшчу.


⚫
У [[1940]] Янка Станкевіч выехаў у [[Варшава|Варшаву]], дзе далучыўся да дзейнасьці [[Беларускі камітэт, Польшча|Беларускага камітэта]]. Я. Станкевіч супрацоўнічаў з [[В. Іваноўскі]]м, наладзіў кантакты з польскім антыфашысцкім падпольлем, стварыў кансьпірацыйную групу пад назвай [[Партыя беларускіх нацыяналістаў]] (ПБН). Стратэгічнай мэтай гэтай дзейнасьці зьяўлялася адбудова беларускай дзяржаўнасьці ў апоры на Польшчу.
⚫
З восені [[1941]] году Я. Станкевіч жыў у [[Менск]]у, куды перамясьціўся і ЦК ПБН. Станкевіч быў чальцом [[Беларуская народная самапомач|Беларускай народнай самапомачы]], навуковага аддзелу [[Беларуская цэнтральная рада|Беларускай цэнтральнай рады]], адным з заснавальнікаў [[Беларускае навуковае таварыства (1918)|Беларускага навуковага таварыства]].


⚫
З восені [[1941]] Ян Станкевіч жыў у [[Менск]]у, куды перамясьціўся і ЦК [[Партыя беларускіх нацыяналістаў|Партыі беларускіх нацыяналістаў]], нядоўга працаваў у школьным аддзеле Менскай управы. Станкевіч быў сябрам[[Беларуская народная самапомач|Беларускай народнай самапомачы]], [[Беларуская незалежніцкая партыя|Беларускай незалежніцкай партыі]], навуковага аддзелу [[Беларуская цэнтральная рада|Беларускай цэнтральнай рады]], адным з заснавальнікаў [[Беларускае навуковае таварыства (1942)|Беларускага навуковага таварыства]]. Выкладаў [[Гісторыя Беларусі|гісторыю Беларусі]] ў падафіцэрскай школе паліцыі ў Менску.
З [[1944]] году Я. Станкевіч апынуўся на эміграцыі. У [[Нямеччына|Нямеччыне]] ён аднавіў дзейнасьць Беларускага навуковага таварыства. З [[1949]] году Я. Станкевіч жыў у [[ЗША]], займаўся навуковай і грамадзкай дзейнасьцю ў [[беларусы ЗША|беларускай дыяспары]]. Зьяўляўся папулярызатарам г. зв. «крывіччыны».


З [[1944]] у эміграцыі. У [[Нямеччына|Нямеччыне]] ён аднавіў дзейнасьць [[Крывіцкае навуковае таварыства|Беларускага навуковага таварыства]]. З [[1949]] Ян Станкевіч жыў у [[ЗША]], удзельнічаў у працы [[Беларуска-амэрыканскае задзіночаньне|Беларуска-амэрыканскага задзіночаньня]], Беларуска-амэрыканскага зьвязу, выдаваў часопіс «Веда», «Незалежнік», супрацоўнічаў зь [[Беларускі Інстытут Навукі і Мастацтва (выдавецтва)|Беларускім інстытутам навукі і мастацтва]] і ягоным выданьнем «Запісы», часопісам «Сяўбіт», газэтай «[[Бацькаўшчына (газэта)|Бацькаўшчына]]» (Мюнхэн), [[Беларус (1950)|«Беларус»]] (Нью-Ёрк) і інш. Заснавальнік (разам са [[Станіслаў Станкевіч (палітык)|Станіславам Станкевічам]]) [[Вялікалітоўскі фонд імя Льва Сапегі|Вялікалітоўскага фонду імя Л. Сапегі]].
Пахаваны на беларускіх могілках у [[Саўт-Рывэр]]ы, штат [[Нью-Джэрзі]], [[ЗША]].

== Навуковая дзейнасьць ==
Я. Станкевіч аўтар працаў па беларускай гісторыі, гістарыяграфіі, мовазнаўстве («Месца беларускага языка сярод іншых славянскіх языкоў і час яго ўзьнікненьня», 1930; «Час узьнікненьня беларускага і ўкраінскага народаў», 1931; «Крыўя-Беларусь у мінуласьці», 1942; «Этнаграфічная і гістарычная тэрыторыі і граніцы Беларусі», 1953, на беларускай і ангельскай мовах; «3 гісторыі Беларусі»,1958; Mova rukapisu Al Kitab. Kryvickaha muzeju Ivana Łuckieviča u Vilni. Čaść 1. Fonetyka, New York, 1954; «Нарысы з гісторыі Вялікалітвы-Беларусі», 1978). Беларусь называў Крывіяй (зыходзячы з «крывіцкай» канцэпцыі этнагенезу беларусаў) ці Вялікалітвой. Трансьлітарыраваў кітаб 1-й паловы 18 ст.(Кітаб Івана Луцкевіча). Падрыхтаваў «Беларуска-расейскі (Вялікалітоўска-расейскі) слоўнік» (выд. ў 1990).

== Бібліяграфія ==
* Друкары Йван Хведаровіч Рагаза а Пётра Мсьціславец. Нью Ёрк, 1969;
* 3 украінскіх дачыненьняў да Вялікалітвы-Беларусі. Нью Ерк, 1970;
* Беларускія мусульмане і беларуская літаратура арабскім пісьмом. Вільня, 1933 (3-е выд. Мн., 1991);
* Зьмена граматыкі беларускага языка ў БСРР. Вільня, 1936 (рэпр. выд.: Мн., 1991);
* Гісторыя беларускага языка. Вільня, 1939 (рэпр. выд.: Мн., 1992);
* Гісторыя Беларусі і расейская чорная сотня // Спадчына. 1998. № 2.


== Творы ==
== Творы ==
* Др. Я. Станкевіч. Беларуска‑расійскі (Вялікалітоўска‑расійскі) слоўнік. Byelorussian-Russian (Greatlitvan-Russian) Dictionary by Dr. J. Stankevich. — Published by: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation, New York. Library og Congress Catalog Card No. 89-092248. — 1305 старонак.
* Др. Я. Станкевіч. Беларуска‑расейскі (Вялікалітоўска‑расейскі) слоўнік. Byelorussian-Russian (Greatlitvan-Russian) Dictionary by Dr. J. Stankevich. — Published by: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation, New York. Library og Congress Catalog Card No. 89-092248. — 1305 старонак.


== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==

Вэрсія ад 16:22, 7 жніўня 2014

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Станкевіч.
Ян Станкевіч
Род дзейнасьці мовазнаўца, гісторык, палітычны дзяяч
Дата нараджэньня 26 лютага 1891
Месца нараджэньня в. Арляняты, Ашмянскі павет
Дата сьмерці 16 жніўня 1976
Месца сьмерці Хаўторн, Пэнсыльванія, ЗША
Месца пахаваньня
Месца вучобы
Занятак мовазнаўца, гісторык, палітык
Навуковая сфэра гісторыя і мовазнаўства
Месца працы
Псэўданімы Янучонак Я., Янучонак І., Янучонак, Вайцюлевіч П., Скарыніч Б., Скарыніч Бр. і Скарыніч Брачыслаў
Дзеці Вячка Станкевіч

Ян (Я́нка) Станке́віч, псэўданімы Брачыслаў Скарынін, Ян Янушонак (26 лютага 1891, в. Арляняты, Ашмянскі павет — 16 жніўня 1976, ЗША) — беларускі мовазнаўца, гісторык, палітычны дзяяч, брат Адама Станкевіча. Доктар славянскай філялёгіі й гісторыі (1926).

Біяграфічны нарыс

У Першую сусьветную вайну ў дзеючай расейскай арміі. Удзельнік зьезду беларускіх нацыянальных арганізацыяў у Менску (сакавік 1917), зьезду настаўнікаў Менскай губэрні (травень 1917). Зь сьнежня 1917 у Вільні, удзельнік стварэньня Беларускага навуковага таварыства, у студзені 1918 абраны ў склад Віленскай беларускай рады, удзельнічаў у сэсіі Рады БНР у Менску (24-25 сакавіка 1918). У лістападзе 1918 кааптаваны ў склад Летувіскай Тарыбы. Пасьля прыходу ў Вільню Чырвонай Арміі працаваў у літаратурна-выдавецкім аддзеле Наркамасьветы Літоўска-Беларускай ССР, загадваў беларускім выдавецтвам «Веда». У час польска-савецкай вайны 1919—1920 гадоў сябра Цэнтральнай беларускай рады Віленшчыны й Гарадзеншчыны, прэзыдыюму Беларускай цэнтральнай школьнай рады.

Скончыў Віленскую беларускую гімназію (1921), Карлаў унівэрсытэт у Празе (1926). Доктар славянскай філялёгіі й гісторыі (1926). Працаваў выкладчыкам беларускай мовы ў Варшаўскім унівэрсытэце (1928—1932) і Унівэрсытэце Стэфана Баторыя ў Вільні (1927—1940). Друкаваўся ў часопісе «Крывіч», заходнебеларускіх выданьнях.

Ян Станкевіч быў паслом Сейму Польшчы (1928—1930). Як палітык зьяўляўся прыхільнікам польска-беларускага збліжэньня, за што яго ня раз крытыкавалі беларускія групоўкі.

У 1940 Янка Станкевіч выехаў у Варшаву, дзе далучыўся да дзейнасьці Беларускага камітэта. Я. Станкевіч супрацоўнічаў з В. Іваноўскім, наладзіў кантакты з польскім антыфашысцкім падпольлем, стварыў кансьпірацыйную групу пад назвай Партыя беларускіх нацыяналістаў (ПБН). Стратэгічнай мэтай гэтай дзейнасьці зьяўлялася адбудова беларускай дзяржаўнасьці ў апоры на Польшчу.

З восені 1941 Ян Станкевіч жыў у Менску, куды перамясьціўся і ЦК Партыі беларускіх нацыяналістаў, нядоўга працаваў у школьным аддзеле Менскай управы. Станкевіч быў сябрамБеларускай народнай самапомачы, Беларускай незалежніцкай партыі, навуковага аддзелу Беларускай цэнтральнай рады, адным з заснавальнікаў Беларускага навуковага таварыства. Выкладаў гісторыю Беларусі ў падафіцэрскай школе паліцыі ў Менску.

З 1944 у эміграцыі. У Нямеччыне ён аднавіў дзейнасьць Беларускага навуковага таварыства. З 1949 Ян Станкевіч жыў у ЗША, удзельнічаў у працы Беларуска-амэрыканскага задзіночаньня, Беларуска-амэрыканскага зьвязу, выдаваў часопіс «Веда», «Незалежнік», супрацоўнічаў зь Беларускім інстытутам навукі і мастацтва і ягоным выданьнем «Запісы», часопісам «Сяўбіт», газэтай «Бацькаўшчына» (Мюнхэн), «Беларус» (Нью-Ёрк) і інш. Заснавальнік (разам са Станіславам Станкевічам) Вялікалітоўскага фонду імя Л. Сапегі.

Навуковая дзейнасьць

Я. Станкевіч аўтар працаў па беларускай гісторыі, гістарыяграфіі, мовазнаўстве («Месца беларускага языка сярод іншых славянскіх языкоў і час яго ўзьнікненьня», 1930; «Час узьнікненьня беларускага і ўкраінскага народаў», 1931; «Крыўя-Беларусь у мінуласьці», 1942; «Этнаграфічная і гістарычная тэрыторыі і граніцы Беларусі», 1953, на беларускай і ангельскай мовах; «3 гісторыі Беларусі»,1958; Mova rukapisu Al Kitab. Kryvickaha muzeju Ivana Łuckieviča u Vilni. Čaść 1. Fonetyka, New York, 1954; «Нарысы з гісторыі Вялікалітвы-Беларусі», 1978). Беларусь называў Крывіяй (зыходзячы з «крывіцкай» канцэпцыі этнагенезу беларусаў) ці Вялікалітвой. Трансьлітарыраваў кітаб 1-й паловы 18 ст.(Кітаб Івана Луцкевіча). Падрыхтаваў «Беларуска-расейскі (Вялікалітоўска-расейскі) слоўнік» (выд. ў 1990).

Бібліяграфія

  • Друкары Йван Хведаровіч Рагаза а Пётра Мсьціславец. Нью Ёрк, 1969;
  • 3 украінскіх дачыненьняў да Вялікалітвы-Беларусі. Нью Ерк, 1970;
  • Беларускія мусульмане і беларуская літаратура арабскім пісьмом. Вільня, 1933 (3-е выд. Мн., 1991);
  • Зьмена граматыкі беларускага языка ў БСРР. Вільня, 1936 (рэпр. выд.: Мн., 1991);
  • Гісторыя беларускага языка. Вільня, 1939 (рэпр. выд.: Мн., 1992);
  • Гісторыя Беларусі і расейская чорная сотня // Спадчына. 1998. № 2.

Творы

  • Др. Я. Станкевіч. Беларуска‑расейскі (Вялікалітоўска‑расейскі) слоўнік. Byelorussian-Russian (Greatlitvan-Russian) Dictionary by Dr. J. Stankevich. — Published by: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation, New York. Library og Congress Catalog Card No. 89-092248. — 1305 старонак.

Вонкавыя спасылкі

  1. ^ Studenti pražských univerzit 1882–1945
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Ян_Станкевіч&oldid=1732197»