Ян Станкевіч: розьніца паміж вэрсіямі
выдаленая Катэгорыя:Пахаваныя ў ЗША, дададзеная Катэгорыя:Пахаваныя на Беларускіх могілках у Саўт-Рывэры |
крыніца — be:Ян Станкевіч |
||
Радок 12: | Радок 12: | ||
|месца сьмерці = [[Хаўторн]], [[Пэнсыльванія]], [[ЗША]] |
|месца сьмерці = [[Хаўторн]], [[Пэнсыльванія]], [[ЗША]] |
||
}} |
}} |
||
'''Ян (Я́нка) Станке́віч''', псэўданімы ''Брачыслаў Скарынін'', ''Ян Янушонак'' ([[26 лютага]] [[1891]], в. [[Арляняты]], [[Ашмянскі раён|Ашмянскі павет]] — [[16 жніўня]] [[1976]], [[ЗША]]) — [[беларусы|беларускі]] мовазнаўца, гісторык, палітычны дзяяч, брат [[Адам Станкевіч|Адама Станкевіча]]. Доктар |
'''Ян (Я́нка) Станке́віч''', псэўданімы ''Брачыслаў Скарынін'', ''Ян Янушонак'' ([[26 лютага]] [[1891]], в. [[Арляняты]], [[Ашмянскі раён|Ашмянскі павет]] — [[16 жніўня]] [[1976]], [[ЗША]]) — [[беларусы|беларускі]] мовазнаўца, гісторык, палітычны дзяяч, брат [[Адам Станкевіч|Адама Станкевіча]]. Доктар славянскай філялёгіі й гісторыі ([[1926]]). |
||
== Біяграфічны нарыс == |
|||
== Біяграфія == |
|||
У [[Першая сусьветная вайна|Першую сусьветную вайну]] ў дзеючай расейскай арміі. Удзельнік [[Зьезд беларускіх нацыянальных арганізацыяў (1917)|зьезду беларускіх нацыянальных арганізацыяў]] у [[Менск]]у (сакавік [[1917]]), зьезду настаўнікаў Менскай губэрні (травень 1917). Зь сьнежня 1917 у [[Вільня|Вільні]], удзельнік стварэньня [[Беларускае навуковае таварыства (1918)|Беларускага навуковага таварыства]], у студзені 1918 абраны ў склад [[Віленская беларуская рада|Віленскай беларускай рады]], удзельнічаў у сэсіі [[Рада БНР|Рады БНР]] у Менску (24-25 сакавіка 1918). У лістападзе 1918 кааптаваны ў склад [[Летувіская Тарыба|Летувіскай Тарыбы]]. Пасьля прыходу ў Вільню Чырвонай Арміі працаваў у літаратурна-выдавецкім аддзеле Наркамасьветы [[ЛітБел|Літоўска-Беларускай ССР]], загадваў беларускім выдавецтвам «Веда». У час [[Польска-савецкая вайна|польска-савецкай вайны 1919—1920 гадоў]] сябра [[Цэнтральная беларуская рада Віленшчыны і Гарадзеншчыны|Цэнтральнай беларускай рады Віленшчыны й Гарадзеншчыны]], прэзыдыюму [[Цэнтральная беларуская школьная рада|Беларускай цэнтральнай школьнай рады]]. |
|||
Падчас [[Першая сусьветная вайна|І сусьветнай вайны]] змагаўся ў [[Расея|расейскім]] войску, патрапіў у аўстрыйскую няволю. Ян Станкевіч у [[1917]]—[[1918]] гадах актыўна ўключыўся ў дзейнасьць нацыянальных беларускіх арганізацыяў. Скончыў беларускую гімназію ў [[Вільня|Вільні]] ([[1921]]), [[Карлаў унівэрсытэт]] у [[Прага|Празе]] ([[1926]]). Доктар славянскай філялёгіі і гісторыі (1926). Працаваў выкладчыкам беларускай мовы ў [[Варшаўскі ўнівэрсытэт|Варшаўскім]] ([[1928]]—[[1932]]) і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскім]] ([[1927]]—[[1940]]) унівэрсытэтах. |
|||
Скончыў [[Віленская беларуская гімназія|Віленскую беларускую гімназію]] ([[1921]]), [[Карлаў унівэрсытэт]] у [[Прага|Празе]] ([[1926]]). Доктар славянскай філялёгіі й гісторыі (1926). Працаваў выкладчыкам беларускай мовы ў [[Варшаўскі ўнівэрсытэт|Варшаўскім унівэрсытэце]] ([[1928]]—[[1932]]) і [[Унівэрсытэт Стэфана Баторыя|Унівэрсытэце Стэфана Баторыя]] ў Вільні ([[1927]]—[[1940]]). Друкаваўся ў часопісе «[[Крывіч (часопіс)|Крывіч]]», заходнебеларускіх выданьнях. |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | У [[1940]] |
||
⚫ | У [[1940]] Янка Станкевіч выехаў у [[Варшава|Варшаву]], дзе далучыўся да дзейнасьці [[Беларускі камітэт, Польшча|Беларускага камітэта]]. Я. Станкевіч супрацоўнічаў з [[В. Іваноўскі]]м, наладзіў кантакты з польскім антыфашысцкім падпольлем, стварыў кансьпірацыйную групу пад назвай [[Партыя беларускіх нацыяналістаў]] (ПБН). Стратэгічнай мэтай гэтай дзейнасьці зьяўлялася адбудова беларускай дзяржаўнасьці ў апоры на Польшчу. |
||
⚫ | З восені [[1941]] |
||
⚫ | З восені [[1941]] Ян Станкевіч жыў у [[Менск]]у, куды перамясьціўся і ЦК [[Партыя беларускіх нацыяналістаў|Партыі беларускіх нацыяналістаў]], нядоўга працаваў у школьным аддзеле Менскай управы. Станкевіч быў сябрам[[Беларуская народная самапомач|Беларускай народнай самапомачы]], [[Беларуская незалежніцкая партыя|Беларускай незалежніцкай партыі]], навуковага аддзелу [[Беларуская цэнтральная рада|Беларускай цэнтральнай рады]], адным з заснавальнікаў [[Беларускае навуковае таварыства (1942)|Беларускага навуковага таварыства]]. Выкладаў [[Гісторыя Беларусі|гісторыю Беларусі]] ў падафіцэрскай школе паліцыі ў Менску. |
||
З [[1944]] году Я. Станкевіч апынуўся на эміграцыі. У [[Нямеччына|Нямеччыне]] ён аднавіў дзейнасьць Беларускага навуковага таварыства. З [[1949]] году Я. Станкевіч жыў у [[ЗША]], займаўся навуковай і грамадзкай дзейнасьцю ў [[беларусы ЗША|беларускай дыяспары]]. Зьяўляўся папулярызатарам г. зв. «крывіччыны». |
|||
З [[1944]] у эміграцыі. У [[Нямеччына|Нямеччыне]] ён аднавіў дзейнасьць [[Крывіцкае навуковае таварыства|Беларускага навуковага таварыства]]. З [[1949]] Ян Станкевіч жыў у [[ЗША]], удзельнічаў у працы [[Беларуска-амэрыканскае задзіночаньне|Беларуска-амэрыканскага задзіночаньня]], Беларуска-амэрыканскага зьвязу, выдаваў часопіс «Веда», «Незалежнік», супрацоўнічаў зь [[Беларускі Інстытут Навукі і Мастацтва (выдавецтва)|Беларускім інстытутам навукі і мастацтва]] і ягоным выданьнем «Запісы», часопісам «Сяўбіт», газэтай «[[Бацькаўшчына (газэта)|Бацькаўшчына]]» (Мюнхэн), [[Беларус (1950)|«Беларус»]] (Нью-Ёрк) і інш. Заснавальнік (разам са [[Станіслаў Станкевіч (палітык)|Станіславам Станкевічам]]) [[Вялікалітоўскі фонд імя Льва Сапегі|Вялікалітоўскага фонду імя Л. Сапегі]]. |
|||
Пахаваны на беларускіх могілках у [[Саўт-Рывэр]]ы, штат [[Нью-Джэрзі]], [[ЗША]]. |
|||
== Навуковая дзейнасьць == |
|||
Я. Станкевіч аўтар працаў па беларускай гісторыі, гістарыяграфіі, мовазнаўстве («Месца беларускага языка сярод іншых славянскіх языкоў і час яго ўзьнікненьня», 1930; «Час узьнікненьня беларускага і ўкраінскага народаў», 1931; «Крыўя-Беларусь у мінуласьці», 1942; «Этнаграфічная і гістарычная тэрыторыі і граніцы Беларусі», 1953, на беларускай і ангельскай мовах; «3 гісторыі Беларусі»,1958; Mova rukapisu Al Kitab. Kryvickaha muzeju Ivana Łuckieviča u Vilni. Čaść 1. Fonetyka, New York, 1954; «Нарысы з гісторыі Вялікалітвы-Беларусі», 1978). Беларусь называў Крывіяй (зыходзячы з «крывіцкай» канцэпцыі этнагенезу беларусаў) ці Вялікалітвой. Трансьлітарыраваў кітаб 1-й паловы 18 ст.(Кітаб Івана Луцкевіча). Падрыхтаваў «Беларуска-расейскі (Вялікалітоўска-расейскі) слоўнік» (выд. ў 1990). |
|||
== Бібліяграфія == |
|||
* Друкары Йван Хведаровіч Рагаза а Пётра Мсьціславец. Нью Ёрк, 1969; |
|||
* 3 украінскіх дачыненьняў да Вялікалітвы-Беларусі. Нью Ерк, 1970; |
|||
* Беларускія мусульмане і беларуская літаратура арабскім пісьмом. Вільня, 1933 (3-е выд. Мн., 1991); |
|||
* Зьмена граматыкі беларускага языка ў БСРР. Вільня, 1936 (рэпр. выд.: Мн., 1991); |
|||
* Гісторыя беларускага языка. Вільня, 1939 (рэпр. выд.: Мн., 1992); |
|||
* Гісторыя Беларусі і расейская чорная сотня // Спадчына. 1998. № 2. |
|||
== Творы == |
== Творы == |
||
* Др. Я. Станкевіч. |
* Др. Я. Станкевіч. Беларуска‑расейскі (Вялікалітоўска‑расейскі) слоўнік. Byelorussian-Russian (Greatlitvan-Russian) Dictionary by Dr. J. Stankevich. — Published by: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation, New York. Library og Congress Catalog Card No. 89-092248. — 1305 старонак. |
||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
Вэрсія ад 16:22, 7 жніўня 2014
- Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Станкевіч.
Ян Станкевіч | |
Род дзейнасьці | мовазнаўца, гісторык, палітычны дзяяч |
---|---|
Дата нараджэньня | 26 лютага 1891 |
Месца нараджэньня | в. Арляняты, Ашмянскі павет |
Дата сьмерці | 16 жніўня 1976 |
Месца сьмерці | Хаўторн, Пэнсыльванія, ЗША |
Месца пахаваньня | |
Месца вучобы | |
Занятак | мовазнаўца, гісторык, палітык |
Навуковая сфэра | гісторыя і мовазнаўства |
Месца працы |
|
Псэўданімы | Янучонак Я., Янучонак І., Янучонак, Вайцюлевіч П., Скарыніч Б., Скарыніч Бр. і Скарыніч Брачыслаў |
Дзеці | Вячка Станкевіч |
Ян (Я́нка) Станке́віч, псэўданімы Брачыслаў Скарынін, Ян Янушонак (26 лютага 1891, в. Арляняты, Ашмянскі павет — 16 жніўня 1976, ЗША) — беларускі мовазнаўца, гісторык, палітычны дзяяч, брат Адама Станкевіча. Доктар славянскай філялёгіі й гісторыі (1926).
Біяграфічны нарыс
У Першую сусьветную вайну ў дзеючай расейскай арміі. Удзельнік зьезду беларускіх нацыянальных арганізацыяў у Менску (сакавік 1917), зьезду настаўнікаў Менскай губэрні (травень 1917). Зь сьнежня 1917 у Вільні, удзельнік стварэньня Беларускага навуковага таварыства, у студзені 1918 абраны ў склад Віленскай беларускай рады, удзельнічаў у сэсіі Рады БНР у Менску (24-25 сакавіка 1918). У лістападзе 1918 кааптаваны ў склад Летувіскай Тарыбы. Пасьля прыходу ў Вільню Чырвонай Арміі працаваў у літаратурна-выдавецкім аддзеле Наркамасьветы Літоўска-Беларускай ССР, загадваў беларускім выдавецтвам «Веда». У час польска-савецкай вайны 1919—1920 гадоў сябра Цэнтральнай беларускай рады Віленшчыны й Гарадзеншчыны, прэзыдыюму Беларускай цэнтральнай школьнай рады.
Скончыў Віленскую беларускую гімназію (1921), Карлаў унівэрсытэт у Празе (1926). Доктар славянскай філялёгіі й гісторыі (1926). Працаваў выкладчыкам беларускай мовы ў Варшаўскім унівэрсытэце (1928—1932) і Унівэрсытэце Стэфана Баторыя ў Вільні (1927—1940). Друкаваўся ў часопісе «Крывіч», заходнебеларускіх выданьнях.
Ян Станкевіч быў паслом Сейму Польшчы (1928—1930). Як палітык зьяўляўся прыхільнікам польска-беларускага збліжэньня, за што яго ня раз крытыкавалі беларускія групоўкі.
У 1940 Янка Станкевіч выехаў у Варшаву, дзе далучыўся да дзейнасьці Беларускага камітэта. Я. Станкевіч супрацоўнічаў з В. Іваноўскім, наладзіў кантакты з польскім антыфашысцкім падпольлем, стварыў кансьпірацыйную групу пад назвай Партыя беларускіх нацыяналістаў (ПБН). Стратэгічнай мэтай гэтай дзейнасьці зьяўлялася адбудова беларускай дзяржаўнасьці ў апоры на Польшчу.
З восені 1941 Ян Станкевіч жыў у Менску, куды перамясьціўся і ЦК Партыі беларускіх нацыяналістаў, нядоўга працаваў у школьным аддзеле Менскай управы. Станкевіч быў сябрамБеларускай народнай самапомачы, Беларускай незалежніцкай партыі, навуковага аддзелу Беларускай цэнтральнай рады, адным з заснавальнікаў Беларускага навуковага таварыства. Выкладаў гісторыю Беларусі ў падафіцэрскай школе паліцыі ў Менску.
З 1944 у эміграцыі. У Нямеччыне ён аднавіў дзейнасьць Беларускага навуковага таварыства. З 1949 Ян Станкевіч жыў у ЗША, удзельнічаў у працы Беларуска-амэрыканскага задзіночаньня, Беларуска-амэрыканскага зьвязу, выдаваў часопіс «Веда», «Незалежнік», супрацоўнічаў зь Беларускім інстытутам навукі і мастацтва і ягоным выданьнем «Запісы», часопісам «Сяўбіт», газэтай «Бацькаўшчына» (Мюнхэн), «Беларус» (Нью-Ёрк) і інш. Заснавальнік (разам са Станіславам Станкевічам) Вялікалітоўскага фонду імя Л. Сапегі.
Навуковая дзейнасьць
Я. Станкевіч аўтар працаў па беларускай гісторыі, гістарыяграфіі, мовазнаўстве («Месца беларускага языка сярод іншых славянскіх языкоў і час яго ўзьнікненьня», 1930; «Час узьнікненьня беларускага і ўкраінскага народаў», 1931; «Крыўя-Беларусь у мінуласьці», 1942; «Этнаграфічная і гістарычная тэрыторыі і граніцы Беларусі», 1953, на беларускай і ангельскай мовах; «3 гісторыі Беларусі»,1958; Mova rukapisu Al Kitab. Kryvickaha muzeju Ivana Łuckieviča u Vilni. Čaść 1. Fonetyka, New York, 1954; «Нарысы з гісторыі Вялікалітвы-Беларусі», 1978). Беларусь называў Крывіяй (зыходзячы з «крывіцкай» канцэпцыі этнагенезу беларусаў) ці Вялікалітвой. Трансьлітарыраваў кітаб 1-й паловы 18 ст.(Кітаб Івана Луцкевіча). Падрыхтаваў «Беларуска-расейскі (Вялікалітоўска-расейскі) слоўнік» (выд. ў 1990).
Бібліяграфія
- Друкары Йван Хведаровіч Рагаза а Пётра Мсьціславец. Нью Ёрк, 1969;
- 3 украінскіх дачыненьняў да Вялікалітвы-Беларусі. Нью Ерк, 1970;
- Беларускія мусульмане і беларуская літаратура арабскім пісьмом. Вільня, 1933 (3-е выд. Мн., 1991);
- Зьмена граматыкі беларускага языка ў БСРР. Вільня, 1936 (рэпр. выд.: Мн., 1991);
- Гісторыя беларускага языка. Вільня, 1939 (рэпр. выд.: Мн., 1992);
- Гісторыя Беларусі і расейская чорная сотня // Спадчына. 1998. № 2.
Творы
- Др. Я. Станкевіч. Беларуска‑расейскі (Вялікалітоўска‑расейскі) слоўнік. Byelorussian-Russian (Greatlitvan-Russian) Dictionary by Dr. J. Stankevich. — Published by: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation, New York. Library og Congress Catalog Card No. 89-092248. — 1305 старонак.
Вонкавыя спасылкі
- Нарадзіліся 26 лютага
- Нарадзіліся ў 1891 годзе
- Памерлі 16 жніўня
- Памерлі ў 1976 годзе
- Пахаваныя на Беларускіх могілках у Саўт-Рывэры
- Навучаліся ў Віленскай беларускай гімназіі
- Выпускнікі Карлавага ўнівэрсытэту
- Выкладчыкі Варшаўскага ўнівэрсытэту
- Выкладчыкі Віленскага ўнівэрсытэту
- Нарадзіліся ў Арлянятах
- Беларускія палітыкі
- Беларускія мовазнаўцы
- Беларускія гісторыкі
- Беларускія парлямэнтарыі Польскай Рэспублікі (1918—1939)
- Скаўцкі рух на Беларусі
- Амэрыканцы беларускага паходжаньня
- Памерлі ў Пэнсыльваніі
- Дактары філялягічных навук
- Перакладчыкі Бібліі на беларускую мову