Воўчын: розьніца паміж вэрсіямі

	Воўчын
	; Касьцёл Найсьв. Тройцы, выгляд да рэстаўрацыі
Вобласьць:	Берасьцейская
Раён:	Камянецкі
Сельсавет:	Воўчынскі
Вышыня:	137 м н. у. м.
Насельніцтва:	502 (1992)
Колькасьць двароў:	193
Тэлефонны код:	+375 1631
Паштовы індэкс:	225083
Геаграфічныя каардынаты:	52°17′8″ пн. ш. 23°18′37″ у. д. / 52.28556° пн. ш. 23.31028° у. д.Каардынаты: 52°17′8″ пн. ш. 23°18′37″ у. д. / 52.28556° пн. ш. 23.31028° у. д.
	Воўчын на мапе Беларусі Воўчын
	Галерэя здымкаў у Wikimedia Commons

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 20:28, 8 чэрвеня 2014

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Воўчын (неадназначнасьць).

Во́ўчын — вёска ў Беларусі, на рацэ Пульва. Цэнтар сельсавету Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва 502 чал.(1992). Знаходзіцца за 55 км на паўднёвы захад ад Камянца, за 10 км ад чыгуначнай станцыі Высока-Літоўск.

Воўчын — даўняе мястэчка гістарычнай Берасьцейшчыны. Да нашага часу тут захаваўся касьцёл Найсьв. Тройцы, часовая пахавальня апошняга караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста Панятоўскага.

Гісторыя

Упершыню Воўчын згадваецца ў XVI ст. як мястэчка Берасьцейскага павету, уладаньне Солтанаў. Першым вядомым гаспадаром Воўчынскага ключа быў Аляксандар Солтан, па сьмерці якога ў 1554 мястэчка паводле спадчыны перайшло да ягонага сына Івана. У 1586 Яраслаў Солтан, імаверна, сын Івана, разам з жонкай Марыяй збудавалі тут праваслаўную царкву ў гонар Сьвятога Мікалая.

У пачатку XVII ст. Воўчынскі ключ перайшоў да роду Гасеўскіх. Паводле фундацыі Аляксандра Гасеўскага ў мястэчку ў 1639 узьвялі першы драўляны касьцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з Пацаў падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, Вінцэнт — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках.

У 1708 Тэрэза Гасеўская выйшла замуж за Казімера Сапегу і тэстамэнтам запісала Воўчын разам з фальваркамі Шчытнікі, Грымяча, Люта і інш. на мужа. У 1710 К. Сапега прадаў Воўчын і Радванічы Якубу Генрыку Флемінгу і яго першай жонцы Францішцы Ізабэле з Сапегаў. 3 атрыманых сродкаў Казімер Сапега фундаваў узьвядзеньне ў Воўчыне палаца і адбудову зьнішчаных швэдамі фальваркаў, сядзібаў і гаспадарак для мясцовых сялянаў. Наступным гаспадаром Воўчынскіх маёнткаў быў князь Казімер Чартарыйскі. Ягоная дачка Канстанцыя выйшла замуж за Станіслава Панятоўскага, які збудаваў тут палац і касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1733). Каля 1738 ад С. Панятоўскага маёнтак выкупіў Фрыдэрык Міхал Чартарыйскі. Чартарыйскія ўзьвялі пышны 36-пакаёвы палац, пры ім тэатар і аранжарэю. У 1769 годзе барскія канфэдэраты забралі зь мястэчка 7 гарматаў і шмат амуніцыі^[1].

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Воўчын апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе зрабіўся цэнтрам воласьці Берасьцейскага павету Гарадзенскай губэрні. У 1828 мястэчка перайшло да Пуслоўскіх, пазьней Марчэўскіх. У 1880-я тут было 102 двары, касьцёл, царква, габрэйскі малітоўны дом, народная школа, 24 крамы, вадзяны млын, рэгулярна праводзіліся 3 кірмашы.

Згодна з Рыскай мірнай дамовай (1921) Воўчын апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі. У 1938 у касьцёле адбылося пахаваньне парэшткаў Станіслава Аўгуста Панятоўскага, перавезеных сюды з Санкт-Пецярбургу (у 1995 перададзеныя да Варшаўскай катэдры)^[2].

У 1939 Воўчын увайшоў у БССР, дзе зрабіўся цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на 1970 тут было 162 двары, на 1992 — 193.

Даўнія выявы мястэчка
Рэшткі палаца Чартарыйскіх
Будынак бібліятэкі (архіву)
Касьцёл
Касьцёл, галоўная брама
Касьцёл, брама
Касьцёл, труна С. А. Панятоўскага
Плябанія
Адміністрацыя гміны

Насельніцтва

XIX стагодзьдзе: 1830 — 539 муж., зь іх духоўнага стану 2, мяшчанаў-юдэяў 463, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 72, жабракоў 2^[3]; 1885 — 804 чал.
XX стагодзьдзе: 1970 — 460 чал.; 1992 — 502 чал.^[4]

Інфраструктура

У Воўчыне працуюць сярэдняя школа, лякарня, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Турыстычная інфармацыя

Выдатныя мясьціны

Капліца Сьвятога Ўладзімера (XIX ст.)
Каплічка прыдарожная (1-я пал. XX ст.)
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1729—1733)
Могілкі: габрэйскія; старыя хрысьціянскія
Сынагога (XIX ст.)
Царква Сьвятога Мікалая (XVIII ст.; колішняя грэка-каталіцкая, цяпер у валоданьні БЭМП)
Млын (XIX ст.)

Страчаная спадчына

Палацава-паркавы комплекс Чартарыйскіх (1750-я)

Галерэя

Краявіды Воўчына
Касьцёл
Касьцёл, скульптура
Касьцёл, інтэр’ер
Плябанія
Царква
Адміністрацыя гміны
Даўняя камяніца
Старая гаспадарчая пабудова

Вядомыя ўраджэнцы

Вінцэнт Корвін-Гасеўскі (каля 1620—1662) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага
Станіслаў Аўгуст Панятоўскі (1732—1798) — апошні кароль і вялікі князь
Зыгмунд Фогель (1764—1826) — мастак часоў падзелаў Рэчы Паспалітай

Крыніцы

^ Wołczyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 867.
^ Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN (пол.)
^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 412.
^ В. Міронаў, В. Шаблюк. Воўчын // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 364.

Літаратура

Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — Т. 2: Беліцк — Гімн. — 537 с. — ISBN 5-85700-142-0
Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
Wołczyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 865—867.

Вонкавыя спасылкі

Воўчын — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

[1] Wołczyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 867.

[2] Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN (пол.)

[3] Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 412.

[4] В. Міронаў, В. Шаблюк. Воўчын // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 364.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Радок 42: / Радок 42: @@
 [[Файл:Voŭčyn. Воўчын (1761).jpg|міні|зьлева|180пкс|Фаервэрк у Воўчыне ў гонар зашлюбін Адама Чартарыйскага і Ізабэлы з Флемінгаў, [[1761]]]]
-У пачатку [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]] Воўчынскі ключ перайшоў да роду [[Гасеўскія|Гасеўскіх]]. Паводле фундацыі [[Аляксандар Гасеўскі|Аляксандра Гасеўскага]] ў мястэчку ў [[1639]] узьвялі першы драўляны касцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з [[Пацы|Пацаў]] падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, [[Вінцэнт Корвін-Гасеўскі|Вінцэнт]] — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках.
+У пачатку [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]] Воўчынскі ключ перайшоў да роду [[Гасеўскія|Гасеўскіх]]. Паводле фундацыі [[Аляксандар Гасеўскі|Аляксандра Гасеўскага]] ў мястэчку ў [[1639]] узьвялі першы драўляны касьцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з [[Пацы|Пацаў]] падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, [[Вінцэнт Корвін-Гасеўскі|Вінцэнт]] — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках.
 У [[1708]] Тэрэза Гасеўская выйшла замуж за [[Казімер Сапега|Казімера Сапегу]] і тэстамэнтам запісала Воўчын разам з фальваркамі Шчытнікі, Грымяча, Люта і інш. на мужа. У [[1710]] К. Сапега прадаў Воўчын і Радванічы [[Якуб Генрык Флемінг|Якубу Генрыку Флемінгу]] і яго першай жонцы Францішцы Ізабэле з Сапегаў. 3 атрыманых сродкаў Казімер Сапега фундаваў узьвядзеньне ў Воўчыне палаца і адбудову зьнішчаных швэдамі фальваркаў, сядзібаў і гаспадарак для мясцовых сялянаў. Наступным гаспадаром Воўчынскіх маёнткаў быў князь [[Казімер Чартарыйскі]]. Ягоная дачка Канстанцыя выйшла замуж за [[Станіслаў Панятоўскі (сын Францішка)|Станіслава Панятоўскага]], які збудаваў тут палац і касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы ([[1733]]). Каля [[1738]] ад С. Панятоўскага маёнтак выкупіў [[Фрыдэрык Міхал Чартарыйскі]]. [[Чартарыйскія]] ўзьвялі пышны 36-пакаёвы палац, пры ім тэатар і аранжарэю. У [[1769]] годзе [[Барская канфэдэрацыя|барскія канфэдэраты]] забралі зь мястэчка 7 гарматаў і шмат амуніцыі<ref>Wołczyn // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/867 867].</ref>.
@@ Радок 71: / Радок 71: @@
 == Турыстычная інфармацыя ==
-[[Файл:Voŭčyn,_Eleanora_Čartaryjskaja._Воўчын,_Элеанора_Чартарыйская_(XVIII).jpg|міні|245пкс|Элеанора Чартарыйская на тле палаца]]
+[[Файл:Voŭčyn, Eleanora Čartaryjskaja. Воўчын, Элеанора Чартарыйская (XVIII).jpg|міні|245пкс|Элеанора Чартарыйская на тле палаца]]
 === Выдатныя мясьціны ===
@@ Радок 89: / Радок 89: @@
 Файл:Voŭčyn (2008).jpg|Касьцёл
 Файл:Voŭčyn. Воўчын (4.08.2008).jpg|Касьцёл, скульптура
-Файл:Voŭčyn. Воўчын (2008).jpg|Касьцёл, інтэр'ер
+Файл:Voŭčyn. Воўчын (2008).jpg|Касьцёл, інтэр’ер
 Файл:Voŭčyn, plabanija (4.08.2008).jpg|Плябанія
 Файл:Voŭčyn. Воўчын (08.2008).jpg|Царква
@@ Радок 103: / Радок 103: @@
 == Крыніцы ==
-{{зноскі}}
+{{Крыніцы}}
 == Літаратура ==