Сылескі этналект: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма апісаньня зьменаў
д стыль
Радок 16: Радок 16:
| Код па SIL = szl
| Код па SIL = szl
}}
}}
'''Сылескі этналект''' ({{мова-szl|Ślůnsko godka}}, {{мова-pl|Etnolekt śląski}}) разглядаецца як [[дыялект]] [[Польская мова|польскай мовы]] альбо як асобная [[Заходне-славянскія мовы|заходне-славянская мова]], блізкая да польскай і, ў мянейшай ступені, [[Чэская мова|чэскай]] моваў. Як можна даведацца з каталёгу [[Ethnologue]], гэта верхне-сылескі дыялект польскай мовы, на якім размаўляюць [[Сылезцы|польскія сылезцы]] з [[Верхняя Сылезія|Верхняй Сылезіі]].
'''Сылескі этналект''' ({{мова-szl|Ślůnsko godka}}, {{мова-pl|Etnolekt śląski}}) разглядаецца як [[дыялект]] [[Польская мова|польскай мовы]] альбо як асобная [[Заходне-славянскія мовы|заходне-славянская мова]], блізкая да польскай і, у меншай ступені, [[Чэская мова|чэскай]] моваў. Паводле інфармацыі каталёгу [[Ethnologue]], сылеская ëсьць верхне-сылескім дыялектам польскай мовы, на якім размаўляюць [[Сылезцы|польскія сылезцы]] зь [[Верхняя Сылезія|Верхняй Сылезіі]].


== Распаўсюджаньне ==
== Распаўсюджаньне ==
Большасьць карыстальнікаў гэтага этналекту насяляюць Верхнюю Сылезію, падзеленую на дзьве часткі - паўднёва-заходнюю частку [[Польшча|Польшчы]] і паўночна-ўсходнюю частку [[Чэхія|Чэхіі]]. У цяперашні час па-сылеску размаўляюць на тэрыторыі паміж гістарычнай мяжою Сылезіі на ўсходзе і лініяй, праведзенай праз Сыцаў і Пруднік на захадзе, а таксама і ў іншых месцах.
Большасьць карыстальнікаў гэтага этналекту насяляюць Верхнюю Сылезію, падзеленую на дзьве часткі - паўднёва-заходнюю частку [[Польшча|Польшчы]] і паўночна-ўсходнюю частку [[Чэхія|Чэхіі]]. У цяперашні час па-сылеску размаўляюць на тэрыторыі паміж гістарычнай мяжою Сылезіі на ўсходзе і лініяй, праведзенай праз Сыцаў і Пруднік на захадзе, а таксама і ў іншых месцах.


Па выніках апошняга перапісу насельніцтва, праведзенага ў Польшчы ([[2011]]), прыблізна 509 000<ref>[http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_raport_z_wynikow_NSP2011.pdf Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Raport z wyników] - Central Statistical Office of Poland</ref> чалавек назвалі сылескую мову роднай, а таксама прыблізна 173000 чалавек назваліся [[Сылезцы|сылезцамі]] па нацыянальнасьці <ref> [http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_PUBL_Rocznik_Demograficzny_2007.pdf Rocznik Demograficzny 2007, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, ISSN:1505-6716, с. 182] </ref>. Наогул, агульная колькасьць носьбітаў гэтага этналекту (большасьць з каторых не вызнае яго за асобную мову) перавышае мільён чалавек. Таксама налічваецца каля 100000 сылескамоўных ([[Цешынскі сылескі дыялект|цешынска-сылескамоўных]]), якія жывуць у Чэхіі; Цешынска-сылескі дыялект шырока распаўсюджаны і на тэрыторыі Польшчы, у [[Цешынская Сылезія|Цешынскай Сылезіі]]. 10878 чалавек з Чэхіі лічаць сябе сылезцамі па нацыянальнасьці. Акрамя Польшчы і Чэхіі, на сылескім этналекце размаўляюць і ў іншых частках сьвету.
Па выніках апошняга перапісу насельніцтва, праведзенага ў Польшчы ([[2011]]), прыблізна 509 000<ref>[http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_raport_z_wynikow_NSP2011.pdf Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Raport z wyników] - Central Statistical Office of Poland</ref> чалавек назвалі сылескую мову роднай, а таксама прыблізна 173000 чалавек назваліся [[Сылезцы|сылезцамі]] паводле нацыянальнасьці<ref> [http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_PUBL_Rocznik_Demograficzny_2007.pdf Rocznik Demograficzny 2007, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, ISSN:1505-6716, с. 182] </ref>. Наогул, агульная колькасьць носьбітаў гэтага этналекту (большасьць зь якіх не вызнае яго за асобную мову) перавышае мільён чалавек. Таксама налічваецца каля 100000 сылескамоўных ([[цешынскі сылескі дыялект|цешынска-сылескамоўных]]), якія жывуць у Чэхіі; цешынска-сылескі дыялект шырока распаўсюджаны і на тэрыторыі Польшчы, у [[Цешынская Сылезія|Цешынскай Сылезіі]]. 10878 грамадзянаў Чэхіі лічаць сябе сылезцамі па нацыянальнасьці. Акрамя Польшчы і Чэхіі, на сылескім этналекце размаўляюць і ў іншых частках сьвету.


== Лінгвістычны статус ==
== Дыялект альбо мова? ==
Пункты гледжаньня на гэтае пытаньне ў розных дасьледчыкаў кардынальна розьняцца. Гэтае пытаньне стаіць і перад шэраговымі карыстальнікамі этналекту, бо частка яго носьбітаў не прызнае яго за мову, а лічыць дыялектам польскай мовы, але частка носьбітаў вызнаюць сябе сылезцамі і прызнаюць існаваньне «сылескай мовы» адрознай ад польскай.
Пункты гледжаньня на пытаньне самастойнасьці гэтага ідыëму ў розных дасьледчыкаў кардынальна розьняцца. Гэтае пытаньне стаіць і перад шэраговымі карыстальнікамі этналекту, бо частка яго носьбітаў не прызнае яго за мову, а лічыць дыялектам польскай мовы, але частка носьбітаў вызнаюць сябе сылезцамі і прызнаюць існаваньне «сылескай мовы», адрознай ад польскай.


Калі лічыць сылескі энталект асобнай мовай, то трэба прызнаць яго блізкую сувязь з польскай мовай і, у мянейшай ступені, чэскай, з уплывам [[Нямецкая мова|нямецкай мовы]].
Калі лічыць сылескі энталект асобнай мовай, то трэба прызнаць яго блізкую сувязь з польскай мовай і, у меншай ступені, чэскай, з уплывам [[нямецкая мова|нямецкай мовы]].


== Прыклад тэксту ==
== Прыклад тэксту ==
Вось прыклад вершаванкі на сылескім этналекце:
Прыклад вершаванкі на сылескім этналекце:


'''Pjerůn'''
'''Pjerůn'''
Радок 36: Радок 36:


Zaroz śe přežegnać čeba.
Zaroz śe přežegnać čeba.



Пераклад на беларускую мову:
Пераклад на беларускую мову:

Вэрсія ад 18:44, 29 лістапада 2013

Сылескі этналект
Ślůnsko godka
Ужываецца ў Сьцяг Польшчы Польшча
Сьцяг Чэхіі Чэхія
Сьцяг Нямеччыны Нямеччына
Сьцяг ЗША ЗША
Рэгіён Сылезія
Колькасьць карыстальнікаў каля 1 250 000
Клясыфікацыя Індаэўрапейская

 Славянская
  Заходнеславянская
    Сылескі этналект

Афіцыйны статус
Афіцыйная мова ў -
Статус: 5 Разьвіваецца[d][1]
Пісьмо лацінскае пісьмо
Коды мовы
ISO 639-2(Б) sli
ISO 639-2(Т) sli
ISO 639-3 szl
SIL szl

Сылескі этналект (па-сылеску: Ślůnsko godka, па-польску: Etnolekt śląski) разглядаецца як дыялект польскай мовы альбо як асобная заходне-славянская мова, блізкая да польскай і, у меншай ступені, чэскай моваў. Паводле інфармацыі каталёгу Ethnologue, сылеская ëсьць верхне-сылескім дыялектам польскай мовы, на якім размаўляюць польскія сылезцы зь Верхняй Сылезіі.

Распаўсюджаньне

Большасьць карыстальнікаў гэтага этналекту насяляюць Верхнюю Сылезію, падзеленую на дзьве часткі - паўднёва-заходнюю частку Польшчы і паўночна-ўсходнюю частку Чэхіі. У цяперашні час па-сылеску размаўляюць на тэрыторыі паміж гістарычнай мяжою Сылезіі на ўсходзе і лініяй, праведзенай праз Сыцаў і Пруднік на захадзе, а таксама і ў іншых месцах.

Па выніках апошняга перапісу насельніцтва, праведзенага ў Польшчы (2011), прыблізна 509 000[2] чалавек назвалі сылескую мову роднай, а таксама прыблізна 173000 чалавек назваліся сылезцамі паводле нацыянальнасьці[3]. Наогул, агульная колькасьць носьбітаў гэтага этналекту (большасьць зь якіх не вызнае яго за асобную мову) перавышае мільён чалавек. Таксама налічваецца каля 100000 сылескамоўных (цешынска-сылескамоўных), якія жывуць у Чэхіі; цешынска-сылескі дыялект шырока распаўсюджаны і на тэрыторыі Польшчы, у Цешынскай Сылезіі. 10878 грамадзянаў Чэхіі лічаць сябе сылезцамі па нацыянальнасьці. Акрамя Польшчы і Чэхіі, на сылескім этналекце размаўляюць і ў іншых частках сьвету.

Лінгвістычны статус

Пункты гледжаньня на пытаньне самастойнасьці гэтага ідыëму ў розных дасьледчыкаў кардынальна розьняцца. Гэтае пытаньне стаіць і перад шэраговымі карыстальнікамі этналекту, бо частка яго носьбітаў не прызнае яго за мову, а лічыць дыялектам польскай мовы, але частка носьбітаў вызнаюць сябе сылезцамі і прызнаюць існаваньне «сылескай мовы», адрознай ад польскай.

Калі лічыць сылескі энталект асобнай мовай, то трэба прызнаць яго блізкую сувязь з польскай мовай і, у меншай ступені, чэскай, з уплывам нямецкай мовы.

Прыклад тэксту

Прыклад вершаванкі на сылескім этналекце:

Pjerůn

Jasny pjerůn ščilou z ńeba

Zaroz śe přežegnać čeba.

Пераклад на беларускую мову:

Пярун

Яркі пярун стрэльнуў зь неба -

Зараз жа перажагнуцца трэба.

Глядзіце таксама

Крыніцы

Вонкавыя спасылкі