Аруба: розьніца паміж вэрсіямі
д →Індзейцы: артаграфія |
→Гісторыя: калянізацыя |
||
Радок 41: | Радок 41: | ||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
=== Паходжаньне назвы === |
=== Паходжаньне назвы === |
||
Наконт паходжаньня назвы Арубы існуе некалькі гіпотэзаў. Паводле першае, назва ''Aruba'' паходзіць ад двух [[індзейцы|індзейскіх]] словаў: ''ora'' ({{мова-be|ракушка}}) і ''oubao'' ({{мова-be|востраў, выспа}}), г. зн. «востраў ракушкаў». Паводле іншае гіпотэзы, назва вострава паходзіць ад індзейскага ''uru'' ({{мова-be|[[каноэ]]}}) і ''oubao'' ({{мова-be|востраў, выспа}}), гэтае сьведчыць аб тым, што індзейцы ўжывалі каноэ ў часе калянізацыі Арубы. |
Наконт паходжаньня назвы Арубы існуе некалькі гіпотэзаў. Паводле першае, назва ''Aruba'' паходзіць ад двух [[індзейцы|індзейскіх]] словаў: ''ora'' ({{мова-be|ракушка}}) і ''oubao'' ({{мова-be|востраў, выспа}}), г. зн. «востраў ракушкаў». Паводле іншае гіпотэзы, назва вострава паходзіць ад індзейскага ''uru'' ({{мова-be|[[каноэ]]}}) і ''oubao'' ({{мова-be|востраў, выспа}}), гэтае сьведчыць аб тым, што індзейцы ўжывалі каноэ ў часе калянізацыі Арубы. |
||
Радок 47: | Радок 48: | ||
Аруба упершыню згаданая на мапе ў 1562 годзе, тады яна была пазначаная як ''Orua''. На іншых мапах [[XVI стагодзьдзе|XVI]]—[[XVII стагодзьдзе|XVII стагодзьдзяў]] сустракаюцца такія назвы вострава як «Oruba», «Ouraba», «Uruba» й «Arouba»<ref name="indi">{{Спасылка|выдавец=Historia di Aruba|url=http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=13&Itemid=27|загаловак=De Indianen|accessdate=2008-07-06|мова=nl}}</ref>. |
Аруба упершыню згаданая на мапе ў 1562 годзе, тады яна была пазначаная як ''Orua''. На іншых мапах [[XVI стагодзьдзе|XVI]]—[[XVII стагодзьдзе|XVII стагодзьдзяў]] сустракаюцца такія назвы вострава як «Oruba», «Ouraba», «Uruba» й «Arouba»<ref name="indi">{{Спасылка|выдавец=Historia di Aruba|url=http://www.historiadiaruba.aw/index.php?option=com_content&task=view&id=13&Itemid=27|загаловак=De Indianen|accessdate=2008-07-06|мова=nl}}</ref>. |
||
=== Індзейцы === |
=== Індзейцы === |
||
Паводле археалягічных дадзеных, востраў Аруба быў насэлены задоўга да яго адкрыцьця гішпанскімі мараплаўцамі, найранейшыя яго жыхары насялялі востраў каля 2500-га году да н.э., гэта былі індзейцы зь племя [[аравакі|аравакаў]]. Яны былі рыбакамі, паляўнічымі і зьбіральнікамі, выкарыстоўвалі прымітыўныя інструмэнты, зробленыя з каменя і ракушкаў. Паводле дадзеных археалягічных дасьледаваньняў (перадусім наскальных малюнкаў ды пахаваньняў), культура індзейцаў Арубы вельмі падобная да культуры [[Паўночная Амэрыка|паўночнаамэрыканскіх]] індзейцаў<ref name="indi" />. |
Паводле археалягічных дадзеных, востраў Аруба быў насэлены задоўга да яго адкрыцьця гішпанскімі мараплаўцамі, найранейшыя яго жыхары насялялі востраў каля 2500-га году да н. э., гэта былі індзейцы зь племя [[аравакі|аравакаў]]. Яны былі рыбакамі, паляўнічымі і зьбіральнікамі, выкарыстоўвалі прымітыўныя інструмэнты, зробленыя з каменя і ракушкаў. Паводле дадзеных археалягічных дасьледаваньняў (перадусім наскальных малюнкаў ды пахаваньняў), культура індзейцаў Арубы вельмі падобная да культуры [[Паўночная Амэрыка|паўночнаамэрыканскіх]] індзейцаў<ref name="indi" />. |
||
Знаходкі, якія адносяцца прыблізна да 900 году да н. |
Знаходкі, якія адносяцца прыблізна да 900 году да н. э., паказваюць, што індзейцы Арубы ўжо тады выраблялі ўручную гліняныя гаршкі і таўклі ў іх соль. Апроч таго, ўжо ў той час яны мелі сямейныя паселішчы, выкарыстоўвалі каменныя інструменты й ужывалі ўпрыгажэньні, якія рабілі з кавалкаў ракавінак. Наскальныя малюнкі арубанскіх індзейцаў знаходзяцца ў асноўным у [[пячора]]х ([[Фантэйн]], [[Гвадарыкіры]] ды інш.), яны маюць выгляд [[геамэтрычная фігура|геамэтрычных фігураў]], пасярэдзіне якіх намаляваныя людзі ці жывёлы. Верагодна, пячоры зьяўляліся культавымі месцамі індзейцаў Арубы, бо вядома, што яны ў іх ня жылі<ref name="indi" />. |
||
У [[XIV стагодзьдзе|XIV стагодзьдзі]] Аруба была захопленая [[карыбы|карыбамі]]. |
У [[XIV стагодзьдзе|XIV стагодзьдзі]] Аруба была захопленая [[карыбы|карыбамі]]. |
||
=== Калянізацыя вострава === |
|||
[[Файл:AlonsoDeOjeda.jpg|150пікс|міні|[[Алёнса дэ Ахэда]]]] |
|||
[[Наветраныя астравы]] адкрытыя гішпанцамі ([[Алёнса дэ Ахэда]] ці [[Амэрыга Вэспучы]] — на гэты конт у сучасных гісторыкаў няма адзінага меркаваньня). Ахэда, як відаць зь ягоных малюнкаў і мапаў, наведваў астравы [[Банэйр]] ды [[Кюрасао]], але не Арубу. Існуе меркаваньне, што Аруба была адкрытая колькі гадоў пазьней, падчас адной зь ягоных экспэдыцыяў. |
|||
Пачаткова, гішпанцы назвалі [[Наветраныя астравы]] «астравамі гігантаў» ({{мова-es|Islas de los Gigantes}}), бо мясцовае насельніцтва было значна вышэй за іх. Іншая гішпанская назва гэтых выспаў гэта ''islas inutiles'' ({{мова-be|бескарысныя, непатрэбныя астравы}}) таму што на іх не было знойдзена золата і срэбра, таксама яны апынуліся непрыдатнымі для сельскай гаспадаркі. Магчыма, сучасная назва «Антылы» паходзіць менавіта ад слова ''inutiles'' |
|||
== Геаграфія == |
== Геаграфія == |
Вэрсія ад 18:46, 10 траўня 2013
Аруба Aruba | |||||
| |||||
Нацыянальны дэвіз: One Happy Island | |||||
Дзяржаўны гімн: «Aruba Dushi Tera» | |||||
Афіцыйная мова | нідэрляндзкая, папіямэнта | ||||
Сталіца | Араньестад | ||||
Найбуйнейшы горад | Араньестад | ||||
Форма кіраваньня | Канстытуцыйная манархія Вілем Аляксандар Фрэдыс Рэфуньёл Міхель Годфрыд Эман | ||||
Плошча • агульная • адсотак вады |
178,91 км² нязначны | ||||
Насельніцтва • агульнае (2010) • шчыльнасьць |
195-е месца ў сьвеце 101 484 567/км² | ||||
СУП • агульны (2007) • на душу насельніцтва |
182 месца ў сьвеце $2,4 млрд $23 831 | ||||
Валюта | Арубскі флёрын (AWG) | ||||
Часавы пас | AST (UTC-4) | ||||
Дамэн верхняга ўзроўню | .aw | ||||
Тэлефонны код | +297 |
Аруба (па-нідэрляндзку і на мове папіямэнта: Aruba) — востраў ў Карыбскім моры ля Вэнэсуэлы. У цяперашні час Аруба — суб’ект фэдэрацыі ў складзе Каралеўства Нідэрляндаў, сталіцай якога зьяўляецца горад Араньестад.
Гісторыя
Паходжаньне назвы
Наконт паходжаньня назвы Арубы існуе некалькі гіпотэзаў. Паводле першае, назва Aruba паходзіць ад двух індзейскіх словаў: ora (па-беларуску: ракушка) і oubao (па-беларуску: востраў, выспа), г. зн. «востраў ракушкаў». Паводле іншае гіпотэзы, назва вострава паходзіць ад індзейскага uru (па-беларуску: каноэ) і oubao (па-беларуску: востраў, выспа), гэтае сьведчыць аб тым, што індзейцы ўжывалі каноэ ў часе калянізацыі Арубы.
Існуе таксама іншая вэрсія паходжаньня назвы Арубы, паводле якой назва паходзіць ад гішпанскіх словаў oro hubo (па-беларуску: тут было золата). Гэтая вэрсія зьвязаная з тым, што гішпанскія мараплаўцы шукалі гэты мэтал у карыбскім рэгіёне.
Аруба упершыню згаданая на мапе ў 1562 годзе, тады яна была пазначаная як Orua. На іншых мапах XVI—XVII стагодзьдзяў сустракаюцца такія назвы вострава як «Oruba», «Ouraba», «Uruba» й «Arouba»[1].
Індзейцы
Паводле археалягічных дадзеных, востраў Аруба быў насэлены задоўга да яго адкрыцьця гішпанскімі мараплаўцамі, найранейшыя яго жыхары насялялі востраў каля 2500-га году да н. э., гэта былі індзейцы зь племя аравакаў. Яны былі рыбакамі, паляўнічымі і зьбіральнікамі, выкарыстоўвалі прымітыўныя інструмэнты, зробленыя з каменя і ракушкаў. Паводле дадзеных археалягічных дасьледаваньняў (перадусім наскальных малюнкаў ды пахаваньняў), культура індзейцаў Арубы вельмі падобная да культуры паўночнаамэрыканскіх індзейцаў[1].
Знаходкі, якія адносяцца прыблізна да 900 году да н. э., паказваюць, што індзейцы Арубы ўжо тады выраблялі ўручную гліняныя гаршкі і таўклі ў іх соль. Апроч таго, ўжо ў той час яны мелі сямейныя паселішчы, выкарыстоўвалі каменныя інструменты й ужывалі ўпрыгажэньні, якія рабілі з кавалкаў ракавінак. Наскальныя малюнкі арубанскіх індзейцаў знаходзяцца ў асноўным у пячорах (Фантэйн, Гвадарыкіры ды інш.), яны маюць выгляд геамэтрычных фігураў, пасярэдзіне якіх намаляваныя людзі ці жывёлы. Верагодна, пячоры зьяўляліся культавымі месцамі індзейцаў Арубы, бо вядома, што яны ў іх ня жылі[1].
У XIV стагодзьдзі Аруба была захопленая карыбамі.
Калянізацыя вострава
Наветраныя астравы адкрытыя гішпанцамі (Алёнса дэ Ахэда ці Амэрыга Вэспучы — на гэты конт у сучасных гісторыкаў няма адзінага меркаваньня). Ахэда, як відаць зь ягоных малюнкаў і мапаў, наведваў астравы Банэйр ды Кюрасао, але не Арубу. Існуе меркаваньне, што Аруба была адкрытая колькі гадоў пазьней, падчас адной зь ягоных экспэдыцыяў.
Пачаткова, гішпанцы назвалі Наветраныя астравы «астравамі гігантаў» (па-гішпанску: Islas de los Gigantes), бо мясцовае насельніцтва было значна вышэй за іх. Іншая гішпанская назва гэтых выспаў гэта islas inutiles (па-беларуску: бескарысныя, непатрэбныя астравы) таму што на іх не было знойдзена золата і срэбра, таксама яны апынуліся непрыдатнымі для сельскай гаспадаркі. Магчыма, сучасная назва «Антылы» паходзіць менавіта ад слова inutiles
Геаграфія
Аруба зьяўляецца найзахаднейшым з Малых Антыльскіх астравоў. Востраў знаходзіцца за 29 км ад паўвострава Парагўана ў Вэнэсуэле і за 68 км заходней вострава Кюрасао. Плошча Арубы — 193 квадратныя кілямэтры. Уладаньне мяжуе зь Нідэрляндзкімі Антыльскімі астравамі на ўсходзе й з Вэнэсуэлай на поўначы. Найвышэйшымі гарамі на востраве зьяўляюцца Яманота й Ойбэрг.
Крыніцы
- ^ а б в De Indianen (нід.). Historia di Aruba. Праверана 2008-07-06 г.
Вонкавыя спасылкі
Аруба — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Гэта — накід артыкула па геаграфіі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |