Самагубства: розьніца паміж вэрсіямі

Правіць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
д {{Забойства}}
W (гутаркі | унёсак)
27 270 правак
д +Беларусь
Радок 3: Радок 3:
'''Самазабо́йства''', '''суіцы́д''' (ад {{мова-la|sui caedere|скарочана}} — забіваць сябе) — мэтанакіраванае пазбаўленьне сябе жыцьця, прычыненьне сваёй уласнай сьмерці. Самагубства часта зьдзяйсьняецца ад адчаю, ці растлумачваецца наяўнасьцю некаторых асноўных [[псыхічны разлад|псыхічных разладаў]], як то [[дэпрэсія]], [[біпалярны разлад]], [[шызафрэнія]], [[алькагалізм]] і [[наркаманія]]<ref>Hawton K, van Heeringen K (April 2009). «Suicide». Lancet 373 (9672): 1372–81.</ref>. Таксама чыньнікамі самагубства могуць быць ціск альбо няшчасьці, як то фінансавыя цяжкасьці ці праблемы ў міжасабовых адносінах, якія таксама могуць гуляць значную ролю<ref>[http://www.uvm.edu/~fmagdoff/PrecariousExistence.pdf www.uvm.edu]</ref>.
'''Самазабо́йства''', '''суіцы́д''' (ад {{мова-la|sui caedere|скарочана}} — забіваць сябе) — мэтанакіраванае пазбаўленьне сябе жыцьця, прычыненьне сваёй уласнай сьмерці. Самагубства часта зьдзяйсьняецца ад адчаю, ці растлумачваецца наяўнасьцю некаторых асноўных [[псыхічны разлад|псыхічных разладаў]], як то [[дэпрэсія]], [[біпалярны разлад]], [[шызафрэнія]], [[алькагалізм]] і [[наркаманія]]<ref>Hawton K, van Heeringen K (April 2009). «Suicide». Lancet 373 (9672): 1372–81.</ref>. Таксама чыньнікамі самагубства могуць быць ціск альбо няшчасьці, як то фінансавыя цяжкасьці ці праблемы ў міжасабовых адносінах, якія таксама могуць гуляць значную ролю<ref>[http://www.uvm.edu/~fmagdoff/PrecariousExistence.pdf www.uvm.edu]</ref>.


Больш за мільён чалавек сканчаюць жыцьцё самагубствам кожны год. [[Сусьветная арганізацыя здароўя|Сусьветная арганізацыя аховы здароўя]] лічыць, што гэта трынаццатая па значнасьці прычына сьмерці ўва ўсім сьвеце<ref>Bruce Gross, Forrensic Examiner, Summer, 2006</ref>. Гэта асноўная прычына сьмерці сярод падлеткаў і дарослых да 35 гадоў<ref>[http://www.rferl.org/content/article/1071203.html "CIS: UN Body Takes On Rising Suicide Rates – Radio Free Europe / Radio Liberty 2006"]</ref>. Узровень самагубстваў вышэй сярод мужчынаў, чым сярод жанчынаў<ref>Gelder et al, 2005 p169. Psychiatry 3rd Ed. Oxford: New York</ref>. Паводле некаторых ацэнак ад 10 да 20 млн не сьмяротных спробаў самагубства робіцца кожны год ува ўсім сьвеце<ref>Bertolote JM, Fleischmann A (October 2002). "Suicide and psychiatric diagnosis: a worldwide perspective". World Psychiatry 1 (3): 181–5. ISSN 1723-8617</ref>. Да краінаў з высокім узроўнем суіцыдаў належаць тыя, дзе паказчык самагубстваў складае вышэй за 20 выпадкаў на 100 тысячаў жыхароў. [[Беларусь]] знаходзіцца сярод сусьветных лідэраў па колькасьці самагубстваў<ref>{{Навіна|аўтар=[[БелаПАН]]|загаловак=Беларусі неабходная праграма прафіляктыкі суіцыдаў|спасылка=http://www.dzedzich.org/wp/2011/05/08/belarusi-neabhodnaya-pragrama-prafilaktyki-suicydau/|выдавец=[[Грамадзкае аб’яднаньне]] «[[Дзедзіч]]»|дата публікацыі=8 траўня 2011|дата доступу=29 сакавіка 2013}}</ref>. За [[2012]] год у краіне адбылося 1949 самагубстваў<ref>{{Навіна|аўтар=[[Алесь Пілецкі]]|загаловак=Летась амаль 2 тысячы беларусаў скончылі жыцьцё самагубствам|спасылка=http://m.euroradio.by/report/letas-amal-2-tysyachy-belarusau-skonchyli-zhyccyo-samagubstvam|выдавец=[[Эўрарадыё]]|дата публікацыі=28 сакавіка 2013|дата доступу=29 сакавіка 2013}}</ref>.
Больш за мільён чалавек сканчаюць жыцьцё самагубствам кожны год. [[Сусьветная арганізацыя здароўя|Сусьветная арганізацыя аховы здароўя]] лічыць, што гэта трынаццатая па значнасьці прычына сьмерці ўва ўсім сьвеце<ref>Bruce Gross, Forrensic Examiner, Summer, 2006</ref>. Гэта асноўная прычына сьмерці сярод падлеткаў і дарослых да 35 гадоў<ref>[http://www.rferl.org/content/article/1071203.html "CIS: UN Body Takes On Rising Suicide Rates – Radio Free Europe / Radio Liberty 2006"]</ref>. Узровень самагубстваў вышэй сярод мужчынаў, чым сярод жанчынаў<ref>Gelder et al, 2005 p169. Psychiatry 3rd Ed. Oxford: New York</ref>. Паводле некаторых ацэнак ад 10 да 20 млн не сьмяротных спробаў самагубства робіцца кожны год ува ўсім сьвеце<ref>Bertolote JM, Fleischmann A (October 2002). "Suicide and psychiatric diagnosis: a worldwide perspective". World Psychiatry 1 (3): 181–5. ISSN 1723-8617</ref>. Да краінаў з высокім узроўнем суіцыдаў належаць тыя, дзе паказчык самагубстваў складае вышэй за 20 выпадкаў на 100 тысячаў жыхароў.


Погляды на самагубства робяцца пад уплывам больш шырокіх культурных поглядаў на экзыстэнцыяльным тэмы, як [[рэлігія]], [[гонар]] і сэнс жыцьця. [[Аўраамічные рэлігіі|Аўраамічныя рэлігіі]] лічаць самагубства злачынствам у адносінах да [[Бог]]а з-за рэлігійнай веры ў сьвятасьць жыцьця. На Захадзе яно часта разглядаецца як сур’ёзнае злачынства. Наадварот, падчас эпохі [[самурай|самураяў]] у [[Японія|Японіі]], рытуал [[сэпуку]] паважалі як сродак адкупленьня ад нявыкананай працы альбо як форма пратэсту. У [[XX стагодзьдзе|XX стагодзьдзі]] самагубства ў форме самаспаленьня выкарыстоўвалася ў якасьці сродку пратэсту, у той час калі дзейнасьць [[камікадзэ]] й выбухі тэрарыстаў-сьмяротнікаў зьяўляліся формай ваеннай альбо [[тэрарызм|тэрарыстычнай]] тактыкі. Практыка [[саці]] падчас [[індуізм|індуісцкага]] пахаваньня, у час якога ўдава прыносіць сябе ў ахвяру на пахавальным вогнішчы мужа, альбо добраахвотна, альбо пад ціскам сям’і й ягоных сваякоў<ref>[http://www.bbc.co.uk/worldservice/learningenglish/news/words/general/020807_witn.shtml "Indian woman commits sati suicide"]. Bbc.co.uk. 2002-08-07</ref>.
Погляды на самагубства робяцца пад уплывам больш шырокіх культурных поглядаў на экзыстэнцыяльным тэмы, як [[рэлігія]], [[гонар]] і сэнс жыцьця. [[Аўраамічные рэлігіі|Аўраамічныя рэлігіі]] лічаць самагубства злачынствам у адносінах да [[Бог]]а з-за рэлігійнай веры ў сьвятасьць жыцьця. На Захадзе яно часта разглядаецца як сур’ёзнае злачынства. Наадварот, падчас эпохі [[самурай|самураяў]] у [[Японія|Японіі]], рытуал [[сэпуку]] паважалі як сродак адкупленьня ад нявыкананай працы альбо як форма пратэсту. У [[XX стагодзьдзе|XX стагодзьдзі]] самагубства ў форме самаспаленьня выкарыстоўвалася ў якасьці сродку пратэсту, у той час калі дзейнасьць [[камікадзэ]] й выбухі тэрарыстаў-сьмяротнікаў зьяўляліся формай ваеннай альбо [[тэрарызм|тэрарыстычнай]] тактыкі. Практыка [[саці]] падчас [[індуізм|індуісцкага]] пахаваньня, у час якога ўдава прыносіць сябе ў ахвяру на пахавальным вогнішчы мужа, альбо добраахвотна, альбо пад ціскам сям’і й ягоных сваякоў<ref>[http://www.bbc.co.uk/worldservice/learningenglish/news/words/general/020807_witn.shtml "Indian woman commits sati suicide"]. Bbc.co.uk. 2002-08-07</ref>.


Самагубства ў якасьці мэдычнай дапамогі, як то [[эўтаназія]], у цяперашні час ёсьць даволі спрэчнае пытаньне [[этыка|этыкі]] з удзелам хворых людзей, якіх немагчыма вылечыць, альбо якія пачуваюць моцную боль ці вымушаны праводзіць вельмі абмежаванае жыцьцё з-за траўмы ці хваробы. Самаахвяраваньне для іншых не заўсёды разглядаецца як самагубства, бо мэтай ставіцца не забіць сябе, а выратаваць іншых.
Самагубства ў якасьці мэдычнай дапамогі, як то [[эўтаназія]], у цяперашні час ёсьць даволі спрэчнае пытаньне [[этыка|этыкі]] з удзелам хворых людзей, якіх немагчыма вылечыць, альбо якія пачуваюць моцную боль ці вымушаны праводзіць вельмі абмежаванае жыцьцё з-за траўмы ці хваробы. Самаахвяраваньне для іншых не заўсёды разглядаецца як самагубства, бо мэтай ставіцца не забіць сябе, а выратаваць іншых.

== Беларусь ==
[[Беларусь]] знаходзіцца сярод сусьветных лідэраў па колькасьці самагубстваў<ref>{{Навіна|аўтар=[[БелаПАН]]|загаловак=Беларусі неабходная праграма прафіляктыкі суіцыдаў|спасылка=http://www.dzedzich.org/wp/2011/05/08/belarusi-neabhodnaya-pragrama-prafilaktyki-suicydau/|выдавец=[[Грамадзкае аб’яднаньне]] «[[Дзедзіч]]»|дата публікацыі=8 траўня 2011|дата доступу=29 сакавіка 2013}}</ref>. За [[2012]] год у краіне адбылося 1949 самагубстваў<ref>{{Навіна|аўтар=[[Алесь Пілецкі]]|загаловак=Летась амаль 2 тысячы беларусаў скончылі жыцьцё самагубствам|спасылка=http://m.euroradio.by/report/letas-amal-2-tysyachy-belarusau-skonchyli-zhyccyo-samagubstvam|выдавец=[[Эўрарадыё]]|дата публікацыі=28 сакавіка 2013|дата доступу=29 сакавіка 2013}}</ref>. За [[2010]] год у Беларусі больш як 77% самагубстваў учынілі працаздольныя людзі. [[Мужчына|Мужчыны]] складаюць 3/4 ад агульнай колькасьці самагубцаў і найчасьцей ідуць на самагубства ва ўзросьце 40—59 гадоў. Пры гэтым сярод самагубцаў пераважаюць жыхары [[Сяло|сельскай]] мясцовасьці<ref>{{Навіна|аўтар=[[Васіль Сямашка]]|загаловак=Тры чвэрці суіцыдаў у Беларусі ўчыняюць мужчыны|спасылка=http://by.belapan.by/archive/2011/03/24/by_media_suizid-press|выдавец=БелаПАН|дата публікацыі=24 сакавіка 2011|дата доступу=11 красавіка 2013}}</ref>. 60% самагубцаў сканчаюць жыцьцё ў стане [[Сьпірт|алькагольнага]] [[Ап'яненьне|ап'яненьня]]<ref>{{Навіна|аўтар=[[Павал Падабед]]|загаловак=Часьцей за ўсё на суіцыд адважваюцца мужчыны ва ўзросьце 40—59 гадоў, схільныя да ўжыванню алкаголю|спасылка=http://by.belapan.by/archive/2011/09/08/by_media_suicid|выдавец=БелаПАН|дата публікацыі=8 верасьня 2011|дата доступу=11 красавіка 2013}}</ref>. Найбольш распаўсюджаным спосабам зьдзяйсьненьня самагубства ёсьць {{Артыкул у іншым разьдзеле|павешаньне||en|Hanging}} (82,6%)<ref>{{Навіна|аўтар=[[Вячаслаў Будкевіч]]|загаловак=У аснове прычынаў самазабойстваў у Беларусі ляжаць сацыяльныя аспэкты, заяўляюць спэцыялісты|спасылка=http://by.belapan.by/archive/2007/11/28/200040_200041|выдавец=БелаПАН|дата публікацыі=28 лістапада 2007|дата доступу=11 красавіка 2013}}</ref>.


== Глядзіце таксама ==
== Глядзіце таксама ==
Радок 13: Радок 16:


== Крыніцы ==
== Крыніцы ==
{{Зноскі}}
{{Крыніцы}}


== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==

Вэрсія ад 10:24, 11 красавіка 2013

Карціна ангельскага мастака Томаса Чэртэнтана, які, як мяркуецца, забіў самога сябе з дапамогай аршэньніка
Учыненьне сьмерці
Забойствы
Некрымінальныя
Іншыя

Самазабо́йства, суіцы́д (ад лац. sui caedere — забіваць сябе) — мэтанакіраванае пазбаўленьне сябе жыцьця, прычыненьне сваёй уласнай сьмерці. Самагубства часта зьдзяйсьняецца ад адчаю, ці растлумачваецца наяўнасьцю некаторых асноўных псыхічных разладаў, як то дэпрэсія, біпалярны разлад, шызафрэнія, алькагалізм і наркаманія[1]. Таксама чыньнікамі самагубства могуць быць ціск альбо няшчасьці, як то фінансавыя цяжкасьці ці праблемы ў міжасабовых адносінах, якія таксама могуць гуляць значную ролю[2].

Больш за мільён чалавек сканчаюць жыцьцё самагубствам кожны год. Сусьветная арганізацыя аховы здароўя лічыць, што гэта трынаццатая па значнасьці прычына сьмерці ўва ўсім сьвеце[3]. Гэта асноўная прычына сьмерці сярод падлеткаў і дарослых да 35 гадоў[4]. Узровень самагубстваў вышэй сярод мужчынаў, чым сярод жанчынаў[5]. Паводле некаторых ацэнак ад 10 да 20 млн не сьмяротных спробаў самагубства робіцца кожны год ува ўсім сьвеце[6]. Да краінаў з высокім узроўнем суіцыдаў належаць тыя, дзе паказчык самагубстваў складае вышэй за 20 выпадкаў на 100 тысячаў жыхароў.

Погляды на самагубства робяцца пад уплывам больш шырокіх культурных поглядаў на экзыстэнцыяльным тэмы, як рэлігія, гонар і сэнс жыцьця. Аўраамічныя рэлігіі лічаць самагубства злачынствам у адносінах да Бога з-за рэлігійнай веры ў сьвятасьць жыцьця. На Захадзе яно часта разглядаецца як сур’ёзнае злачынства. Наадварот, падчас эпохі самураяў у Японіі, рытуал сэпуку паважалі як сродак адкупленьня ад нявыкананай працы альбо як форма пратэсту. У XX стагодзьдзі самагубства ў форме самаспаленьня выкарыстоўвалася ў якасьці сродку пратэсту, у той час калі дзейнасьць камікадзэ й выбухі тэрарыстаў-сьмяротнікаў зьяўляліся формай ваеннай альбо тэрарыстычнай тактыкі. Практыка саці падчас індуісцкага пахаваньня, у час якога ўдава прыносіць сябе ў ахвяру на пахавальным вогнішчы мужа, альбо добраахвотна, альбо пад ціскам сям’і й ягоных сваякоў[7].

Самагубства ў якасьці мэдычнай дапамогі, як то эўтаназія, у цяперашні час ёсьць даволі спрэчнае пытаньне этыкі з удзелам хворых людзей, якіх немагчыма вылечыць, альбо якія пачуваюць моцную боль ці вымушаны праводзіць вельмі абмежаванае жыцьцё з-за траўмы ці хваробы. Самаахвяраваньне для іншых не заўсёды разглядаецца як самагубства, бо мэтай ставіцца не забіць сябе, а выратаваць іншых.

Беларусь

Беларусь знаходзіцца сярод сусьветных лідэраў па колькасьці самагубстваў[8]. За 2012 год у краіне адбылося 1949 самагубстваў[9]. За 2010 год у Беларусі больш як 77% самагубстваў учынілі працаздольныя людзі. Мужчыны складаюць 3/4 ад агульнай колькасьці самагубцаў і найчасьцей ідуць на самагубства ва ўзросьце 40—59 гадоў. Пры гэтым сярод самагубцаў пераважаюць жыхары сельскай мясцовасьці[10]. 60% самагубцаў сканчаюць жыцьцё ў стане алькагольнага ап'яненьня[11]. Найбольш распаўсюджаным спосабам зьдзяйсьненьня самагубства ёсьць павешаньне(en) (82,6%)[12].

Глядзіце таксама

Крыніцы

  1. ^ Hawton K, van Heeringen K (April 2009). «Suicide». Lancet 373 (9672): 1372–81.
  2. ^ www.uvm.edu
  3. ^ Bruce Gross, Forrensic Examiner, Summer, 2006
  4. ^ "CIS: UN Body Takes On Rising Suicide Rates – Radio Free Europe / Radio Liberty 2006"
  5. ^ Gelder et al, 2005 p169. Psychiatry 3rd Ed. Oxford: New York
  6. ^ Bertolote JM, Fleischmann A (October 2002). "Suicide and psychiatric diagnosis: a worldwide perspective". World Psychiatry 1 (3): 181–5. ISSN 1723-8617
  7. ^ "Indian woman commits sati suicide". Bbc.co.uk. 2002-08-07
  8. ^ БелаПАН. Беларусі неабходная праграма прафіляктыкі суіцыдаў // Грамадзкае аб’яднаньне «Дзедзіч», 8 траўня 2011 г. Праверана 29 сакавіка 2013 г.
  9. ^ Алесь Пілецкі. Летась амаль 2 тысячы беларусаў скончылі жыцьцё самагубствам // Эўрарадыё, 28 сакавіка 2013 г. Праверана 29 сакавіка 2013 г.
  10. ^ Васіль Сямашка. Тры чвэрці суіцыдаў у Беларусі ўчыняюць мужчыны // БелаПАН, 24 сакавіка 2011 г. Праверана 11 красавіка 2013 г.
  11. ^ Павал Падабед. Часьцей за ўсё на суіцыд адважваюцца мужчыны ва ўзросьце 40—59 гадоў, схільныя да ўжыванню алкаголю // БелаПАН, 8 верасьня 2011 г. Праверана 11 красавіка 2013 г.
  12. ^ Вячаслаў Будкевіч. У аснове прычынаў самазабойстваў у Беларусі ляжаць сацыяльныя аспэкты, заяўляюць спэцыялісты // БелаПАН, 28 лістапада 2007 г. Праверана 11 красавіка 2013 г.

Вонкавыя спасылкі

Самагубства — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Шаблён:Link GA

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Самагубства&oldid=1600126»