Нарвэжцы: розьніца паміж вэрсіямі
д r2.7.1) (робат дадаў: sr:Норвежани |
д Bot: Migrating 43 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q188779 (translate me) |
||
Радок 35: | Радок 35: | ||
[[Катэгорыя:Этнасы Эўропы]] |
[[Катэгорыя:Этнасы Эўропы]] |
||
[[Катэгорыя:Нарвэгія]] |
[[Катэгорыя:Нарвэгія]] |
||
[[af:Noorweërs]] |
|||
[[an:Noruegos]] |
|||
[[az:Norveçlilər]] |
|||
[[be:Нарвежцы]] |
|||
[[bg:Норвежци]] |
|||
[[cs:Norové]] |
|||
[[da:Nordmænd]] |
|||
[[de:Norweger]] |
|||
[[et:Norralased]] |
|||
[[en:Norwegians]] |
|||
[[eo:Norvegoj]] |
|||
[[fo:Norðmenn]] |
|||
[[fr:Norvégiens]] |
|||
[[ko:노르웨이인]] |
|||
[[hr:Norvežani]] |
|||
[[id:Bangsa Norwegia]] |
|||
[[os:Норвегиаг адæм]] |
|||
[[it:Norvegesi]] |
|||
[[ka:ნორვეგიელები]] |
|||
[[lt:Norvegai]] |
|||
[[hu:Norvégok]] |
|||
[[mk:Норвежани]] |
|||
[[nl:Noren (volk)]] |
|||
[[ja:ノルウェー人]] |
|||
[[no:Nordmenn]] |
|||
[[nn:Nordmenn]] |
|||
[[pl:Norwegowie]] |
|||
[[pt:Noruegueses]] |
|||
[[ro:Norvegieni]] |
|||
[[ru:Норвежцы]] |
|||
[[sco:Norse fowk]] |
|||
[[sk:Nóri]] |
|||
[[sl:Norvežani]] |
|||
[[sr:Норвежани]] |
|||
[[sh:Norvežani]] |
|||
[[fi:Norjalaiset]] |
|||
[[sv:Norrmän]] |
|||
[[tr:Norveçliler]] |
|||
[[uk:Норвежці]] |
|||
[[ur:ناروینی]] |
|||
[[vi:Người Na Uy]] |
|||
[[bat-smg:Nuorvegā]] |
|||
[[zh:挪威人]] |
Вэрсія ад 04:52, 9 сакавіка 2013
Нарвэ́жцы — народ у Паўночнай Эўропе, асноўнае насельніцтва Нарвэгіі. Агульная колькасьць — больш 5 мільёнаў чалавек, у тым ліку ў Нарвэгіі — каля 4,3 мільёнаў, яшчэ больш за 500 тыс. чалавек у ЗША, звыш за 150 тыс. у Канадзе, па некалькі дзясяткаў тысяч ва ўсіх скандынаўскіх краінах-суседзях Нарвэгіі.
Мова і рэлігія
У нарвэскай мове, што належыць да скандынаўскай падгрупы германскай групы індаэўрапейскай моўнай сям’і, значны дыялектны падзел. Існуюць дзьве літаратурныя нормы.
Веравызнаньне нарвэжцаў пераважна лютэранскае, ёсьць прадстаўнікі іншых плыней пратэстантызму і католікі.
Гісторыя
Лічыцца, што нарвэжцы — патомкі германскіх плямёнаў жывёлаводаў і земляробаў, што пасяліліся ў Скандынавіі ў канцы 3-га тысячагодзьдзя да н. э. Даўнейшыя ўзоры нарвэскай пісьменнасьці — рунічныя надпісы (не пазьней за 8 ст.).
Тэрмін «нарвэжац», менавіта нордман («паўночны чалавек») упершыню фіксуецца ў стараангельскіх крыніцах 9 стагодзьдзя.
Стварэньне ў 10-11 стагодзьдзях раньнефэадальнай дзяржавы і хрысьціянізацыя (з канца 10 ст.) спрыялі фармаваньню нарвэскага народа.
У часы вікінгаў (9—11 ст.) нарвэскія перасяленцы заснавалі калёніі на астравах Паўночнай Атлянтыкі і Ісьляндыі, дзе зьмяшаліся зь іншымі этнасамі, ствараючы новыя этнасы — ісьляндцы і фарэрцы.
У канцы 14 ст. нарвежцы трапляюць пад уладу Даніі і адбываюцца працэсы данізацыі, якія яшчэ ўзмацніліся пасьля Рэфармацыі 1536 году.
У 1814 годзе заключаная швэдзка-нарвэская унія. Зь яе разарваньнем у 1905 годзе Нарвэгія здабывае незалежнасьць.
Сёньня Нарвэгія — адна з найбольш разьвітых дзяржаваў сьвету. Разам з нарвэжцамі ў Нарвэгіі цяпер жыве і працуе шмат эмігрантаў зь іншых краін сьвету.
Вядомыя нарвэжцы
Сярод выдатных нарвэжцаў былі:
- клясык нарвэскай літаратуры Б’ёрнсьцьернэ Б’ёрнсан
- матэматык Нільс Хэнрык Абэль
- кампазытар Эдвард Грыг
- дасьледнікі Руаль Амундсэн, Фрыцьёф Нансэн і Тур Хэердал
- пісьменьнік, клясык нарвэскай літаратуры Кнут Гамсун
- паэт і драматург Генрык Ібсэн
- мастак Эдвард Мунк
- шмат спартсмэнаў, у прыватнасьці зімовых відаў спорту, і зорак шоў-бізнэсу.
Нарвэжцы — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў