Самагубства: розьніца паміж вэрсіямі
д r2.7.3) (робат зьмяніў: la:Mors voluntaria |
д Bot: Migrating 86 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q10737 (translate me) |
||
| Радок 23: | Радок 23: | ||
{{Link GA|sv}} |
{{Link GA|sv}} |
||
[[af:Selfmoord]] |
|||
[[ar:انتحار]] |
|||
[[an:Suicidio]] |
|||
[[az:İntihar]] |
|||
[[bn:আত্মহত্যা]] |
|||
[[be:Самагубства]] |
|||
[[bcl:Paghugot]] |
|||
[[bg:Самоубийство]] |
|||
[[bar:Freitod]] |
|||
[[bo:རང་ཤི་རྒྱབ་པ།]] |
|||
[[bs:Samoubistvo]] |
|||
[[ca:Suïcidi]] |
|||
[[cs:Sebevražda]] |
|||
[[cy:Hunanladdiad]] |
|||
[[da:Selvmord]] |
|||
[[de:Suizid]] |
|||
[[et:Enesetapp]] |
|||
[[el:Αυτοκτονία]] |
|||
[[en:Suicide]] |
|||
[[es:Suicidio]] |
|||
[[eo:Sinmortigo]] |
|||
[[eu:Suizidio]] |
|||
[[fa:خودکشی]] |
|||
[[hif:Suicide]] |
|||
[[fo:Sjálvmorð]] |
|||
[[fr:Suicide]] |
|||
[[gl:Suicidio]] |
|||
[[ko:자살]] |
|||
[[hy:Ինքնասպանություն]] |
|||
[[hi:आत्महत्या]] |
|||
[[hr:Samoubojstvo]] |
|||
[[id:Bunuh diri]] |
|||
[[is:Sjálfsmorð]] |
|||
[[it:Suicidio]] |
|||
[[he:התאבדות]] |
|||
[[ka:თვითმკვლელობა]] |
|||
[[kk:Өзін-өзі өлтіру]] |
|||
[[rn:Kwiyahura]] |
|||
[[sw:Jiua]] |
|||
[[la:Mors voluntaria]] |
|||
[[lv:Pašnāvība]] |
|||
[[lb:Suizid]] |
|||
[[lt:Savižudybė]] |
|||
[[hu:Öngyilkosság]] |
|||
[[ml:ആത്മഹത്യ]] |
|||
[[mr:आत्महत्या]] |
|||
[[my:မိမိကိုယ်ကို သတ်သေခြင်း]] |
|||
[[nl:Zelfmoord]] |
|||
[[nds-nl:Zölfmoord]] |
|||
[[ne:आत्महत्या]] |
|||
[[new:आत्महत्या]] |
|||
[[ja:自殺]] |
|||
[[no:Selvmord]] |
|||
[[nn:Sjølvmord]] |
|||
[[oc:Suicidi]] |
|||
[[uz:Xudkushlik]] |
|||
[[pnb:خودکشی]] |
|||
[[pl:Samobójstwo]] |
|||
[[pt:Suicídio]] |
|||
[[ro:Sinucidere]] |
|||
[[ru:Самоубийство]] |
|||
[[sah:Бэйэҕэ тиийинии]] |
|||
[[sq:Vetëvrasja]] |
|||
[[simple:Suicide]] |
|||
[[sk:Samovražda]] |
|||
[[sl:Samomor]] |
|||
[[sr:Самоубиство]] |
|||
[[sh:Samoubistvo]] |
|||
[[su:Nelasan maneh]] |
|||
[[fi:Itsemurha]] |
|||
[[sv:Självmord]] |
|||
[[tl:Pagpapatiwakal]] |
|||
[[ta:தற்கொலை]] |
|||
[[te:ఆత్మహత్య]] |
|||
[[th:การฆ่าตัวตาย]] |
|||
[[tr:İntihar]] |
|||
[[uk:Самогубство]] |
|||
[[ur:خود کشی]] |
|||
[[za:Gaggaj]] |
|||
[[vi:Tự sát]] |
|||
[[war:Unay]] |
|||
[[wuu:自杀]] |
|||
[[yi:זעלבסטמארד]] |
|||
[[zh-yue:自殺]] |
|||
[[bat-smg:Savėžodībė]] |
|||
[[zh:自殺]] |
|||
Вэрсія ад 04:47, 9 сакавіка 2013
Самазабо́йства, суіцы́д (ад лац. sui caedere — забіваць сябе) — мэтанакіраванае пазбаўленьне сябе жыцьця, прычыненьне сваёй уласнай сьмерці. Самагубства часта зьдзяйсьняецца ад адчаю, ці растлумачваецца наяўнасьцю некаторых асноўных псыхічных разладаў, як то дэпрэсія, біпалярны разлад, шызафрэнія, алькагалізм і наркаманія[1]. Таксама чыньнікамі самагубства могуць быць ціск альбо няшчасьці, як то фінансавыя цяжкасьці ці праблемы ў міжасабовых адносінах, якія таксама могуць гуляць значную ролю[2].
Больш за мільён чалавек сканчаюць жыцьцё самагубствам кожны год. Сусьветная арганізацыя аховы здароўя лічыць, што гэта трынаццатая па значнасьці прычына сьмерці ўва ўсім сьвеце[3]. Гэта асноўная прычына сьмерці сярод падлеткаў і дарослых да 35 гадоў[4]. Узровень самагубстваў вышэй сярод мужчынаў, чым сярод жанчынаў[5]. Паводле некаторых ацэнак ад 10 да 20 млн не сьмяротных спробаў самагубства робіцца кожны год ува ўсім сьвеце[6]. Да краінаў з высокім узроўнем суіцыдаў належаць тыя, дзе паказчык самагубстваў складае вышэй за 20 выпадкаў на 100 тысячаў жыхароў. Беларусь знаходзіцца сярод сусьветных лідэраў па колькасьці самагубстваў[7].
Погляды на самагубства робяцца пад уплывам больш шырокіх культурных поглядаў на экзыстэнцыяльным тэмы, як рэлігія, гонар і сэнс жыцьця. Аўраамічныя рэлігіі лічаць самагубства злачынствам у адносінах да Бога з-за рэлігійнай веры ў сьвятасьць жыцьця. На Захадзе яно часта разглядаецца як сур’ёзнае злачынства. Наадварот, падчас эпохі самураяў у Японіі, рытуал сэпуку паважалі як сродак адкупленьня ад нявыкананай працы альбо як форма пратэсту. У XX стагодзьдзі самагубства ў форме самаспаленьня выкарыстоўвалася ў якасьці сродку пратэсту, у той час калі дзейнасьць камікадзэ й выбухі тэрарыстаў-сьмяротнікаў зьяўляліся формай ваеннай альбо тэрарыстычнай тактыкі. Практыка саці падчас індуісцкага пахаваньня, у час якога ўдава прыносіць сябе ў ахвяру на пахавальным вогнішчы мужа, альбо добраахвотна, альбо пад ціскам сям’і й ягоных сваякоў[8].
Самагубства ў якасьці мэдычнай дапамогі, як то эўтаназія, у цяперашні час ёсьць даволі спрэчнае пытаньне этыкі з удзелам хворых людзей, якіх немагчыма вылечыць, альбо якія пачуваюць моцную боль ці вымушаны праводзіць вельмі абмежаванае жыцьцё з-за траўмы ці хваробы. Самаахвяраваньне для іншых не заўсёды разглядаецца як самагубства, бо мэтай ставіцца не забіць сябе, а выратаваць іншых.
Глядзіце таксама
Крыніцы
- ^ Hawton K, van Heeringen K (April 2009). «Suicide». Lancet 373 (9672): 1372–81.
- ^ www.uvm.edu
- ^ Bruce Gross, Forrensic Examiner, Summer, 2006
- ^ "CIS: UN Body Takes On Rising Suicide Rates – Radio Free Europe / Radio Liberty 2006"
- ^ Gelder et al, 2005 p169. Psychiatry 3rd Ed. Oxford: New York
- ^ Bertolote JM, Fleischmann A (October 2002). "Suicide and psychiatric diagnosis: a worldwide perspective". World Psychiatry 1 (3): 181–5. ISSN 1723-8617
- ^ Беларусі неабходная праграма прафілактыкі суіцыдаў. Берасцейскае абласное маладзёжнае грамадскае аб’яднанне «Дзедзіч»
- ^ "Indian woman commits sati suicide". Bbc.co.uk. 2002-08-07
Вонкавыя спасылкі
Самагубства — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў