Кітайская мова: розьніца паміж вэрсіямі
д r2.7.2+) (робат дадаў: my:တရုတ်ဘာသာ зьмяніў: tl:Wikang Intsik |
д r2.7.2+) (робат дадаў: ba:Ҡытай теле |
||
Радок 46: | Радок 46: | ||
[[bn:চীনা ভাষা]] |
[[bn:চীনা ভাষা]] |
||
[[zh-min-nan:Hàn-gí]] |
[[zh-min-nan:Hàn-gí]] |
||
[[ba:Ҡытай теле]] |
|||
[[be:Кітайская мова]] |
[[be:Кітайская мова]] |
||
[[bcl:Intsik]] |
[[bcl:Intsik]] |
Вэрсія ад 14:19, 16 сьнежня 2012
Кітайская мова | |
中文 | |
Файл:Map of sinitic languages full-en.svg, Map of sinitic languages-ca.svg | |
Ужываецца ў | Кітай, Тайвань, Сынгапур, Малайзія, Філіпіны ды інш. |
---|---|
Рэгіён | Усходняя Азія, Паўднёва-Усходняя Азія ды інш. |
Колькасьць карыстальнікаў | каля 1.176 мільярда |
Клясыфікацыя | Сына-тыбэцкія |
Афіцыйны статус | |
Афіцыйная мова ў | КНР, Ганконг, Макао, Тайвань, Сынгапур, ААН, рэгіянальны ў Маўрыкіі |
Пісьмо | кітайскае пісьмо, традыцыйныя кітайскія герогліфы[d] і спрошчанае кітайскае пісьмо[d] |
Коды мовы | |
ISO 639-1 | zh |
ISO 639-2(Б) | chi |
ISO 639-2(Т) | zho |
ISO 639-3 | zho |
Кіта́йская мо́ва (中文 - чжунвэнь, або 汉语/漢語 ханьюй) уваходзіць у кітайска-тыбэцкую (сына-тыбэцкую) сям'ю. Яна зьяўляецца афіцыйнай мовай КНР, Тайваня і Сынгапура. На ёй размаўляюць звыш 1 млрд чалавек. Для 900 млн зь іх кітайская мова зьяўляецца роднай.
Кітайская зьяўляецца адной з 6 афіцыйных і працоўных моваў ААН. Гістарычна гэта мова народнасьці хань, якая дамінуе ў нацыянальным складзе КНР (больш 90% насельніцтвы краіны). Акрамя таго, дзясяткі мільёнаў кітайцаў, якія захоўваюць сваю мову, жывуць практычна ва ўсіх краінах Паўднёва-Ўсходняй Азіі (на Сынгапуры складаючы больш 75% насельніцтва); значная кітайская дыяспара расьсеяна па ўсім сьвеце.
Гісторыя
Кітайская мова зьяўляецца адной з самых старажытных з цяпер існуючых моваў. Таксама яна валодае самой старажытнай з ужывальных у цяперашні час пісьменнасьцю. Падобную гіерагліфічную пісьменнасьць, адаптаваную з кітайскай мовы, выкарыстоўвае японская мова.
Дыялектныя групы
У кітайскай мове вылучаецца 7 дыялектных групаў: паўночная (北, самая шматлікая — звыш 800 млн носьбітаў), (吴), сян (湘), гань (贛/赣), хака (客家), юэ (粤), мінь (閩/闽 - у тым ліку тайваньская). Дыялекты адрозьніваюцца фанэтычна (што замінае міждыялектным зносінам, дарма што дыялекты зьвязаныя рэгулярнымі гукавымі адпаведнасьцямі), лексыкай, збольшага граматыкай, аднак асновы іх граматыкі і слоўнікавага складу адзіныя. Сродкам зносін носьбітаў розных дыялектаў служыць нарматыўная кітайская мова, якая ў Кітаі завецца путунхуа (普通话/普通話), у Сынгапуры хуаюй (华语/華語) у Ганконгу і Тайвані — гоюй (国语/國語), паміж імі існуюць малаважныя адрозьненьні ў фанэтыцы, на пісьме ў путунхуа і хуаюй выкарыстоўваюцца скарочаныя гіерогліфы, а ў гоюй - поўнае напісаньне гіерогліфаў. Пры крайняй неабходнасьці можна дамагчыся, каб цябе зразумелі, напісаўшы гіерогліфы на паперы або намаляваўшы іх рукой у паветры. Літаратурная мова абапіраецца на паўночныя дыялекты. Фанэтычная норма — пэкінскае вымаўленьне (аднак у эпоху дынастыі Тан, калі было створана большасьць клясычных кітайскіх тэкстаў, норма была блізкая хутчэй да цяперашняй дыялектнай групы хака).
Вікіпэдыя мае вэрсію кітайскай мовай |