Герб: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д r2.7.1) (робат дадаў: gd:Lùireach
д r2.7.2+) (робат дадаў: tt:Герб; касмэтычныя зьмены
Радок 21: Радок 21:
[[Катэгорыя:Гербы| ]]
[[Катэгорыя:Гербы| ]]
[[Катэгорыя:Шляхта]]
[[Катэгорыя:Шляхта]]

{{Link GA|uk}}
{{Link GA|uk}}


Радок 84: Радок 85:
[[sv:Heraldiskt vapen]]
[[sv:Heraldiskt vapen]]
[[tl:Kutamaya]]
[[tl:Kutamaya]]
[[tt:Герб]]
[[th:ตราอาร์ม]]
[[th:ตราอาร์ม]]
[[tr:Arma]]
[[tr:Arma]]

Вэрсія ад 22:29, 22 ліпеня 2012

Шляхецкія гербы

Герб (ад ням. erbe — спадчына) — сымбалічная эмблема, візуальны адпаведнік пэўнай асобы ці рода, каталіцкага ордэна, гораду, дзяржавы.

Першыя гербы ўзьніклі ў канцы 11—12 ст. ў часы крыжовых паходаў. Крыніцамі гербавых эмблемаў найчасьцей былі пячаткі, вядомыя са старажытнасьці. Раньні герб уяўляў сабою шчыт з выяваю (гал. атрыбут), потым у склад гербу ўвайшлі гелм, кляйнот (фігура на гелме), намёт (напачатку — намочаная тканіна, якой накрывалі гелм ад сонца), карона. У позьнім сераднявеччы ў гербу зьявіліся менш абавязковыя элемэнты — шчытаношы, дэвізная стужка і ордэны.

Гербавыя выявы падзяляюцца на геральдычныя фігуры (1-га і 2-га парадку) і звычайныя (натуральныя і штучныя). Колеры ў гербе ствараюцца фарбамі (чырвоная, блякітная, зялёная, пурпуровая [фіялетавая], чорная) і мэталамі (золата і срэбра [жоўты і белы]), скарыстоўваецца таксама футра (гарнастая і вавёркі). У гербах беларускай шляхты пераважаюць чырвоныя і блякітныя фарбы, футры практычна не ўжываюцца.

У ВКЛ гербы зьявіліся ў 2-й пал. 14 ст., найбольш старажытны герб вядомы па пячатцы баярына Вайдылы (1380). Легендарная частка літоўска-беларускіх летапісаў згадвае гербы «Кітаўрус», «Калюмны», «Урсін», «Ружа» і «Пагоня».

У сераднявеччы герб быў знакам шляхціча і атаясамліваўся з пашырэньнем яго ўлады на пэўную тэрыторыю. Калі гэтая ўлада была працяглаю ў часе герб замацоўваўся і ператвараўся ў зямельны ці дзяржаўны — і нават пры ўладзе ўжо іншага феадала ці манарха выконваў сваю адпаведную функцыю.

Пазьней узьніклі гербы каталіцкіх ордэнаў і гарадоў (першы гарадзкі герб у ВКЛ атрымала Вільня ў 1387).

Гербы вывучае геральдыка, зборы гербаў называюцца гербарамі.

Вонкавыя спасылкі

Гербсховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Шаблён:Link GA