Фэадалізм: розьніца паміж вэрсіямі
The-verver (гутаркі | унёсак) д артаграфія |
д r2.7.3) (робат зьмяніў: ta:நிலமானிய முறைமை; касмэтычныя зьмены |
||
Радок 21: | Радок 21: | ||
[[Катэгорыя:Фэадалізм| ]] |
[[Катэгорыя:Фэадалізм| ]] |
||
[[Катэгорыя:Аграрнае грамадзтва]] |
[[Катэгорыя:Аграрнае грамадзтва]] |
||
{{Link GA|no}} |
{{Link GA|no}} |
||
Радок 89: | Радок 90: | ||
[[sv:Feodalism]] |
[[sv:Feodalism]] |
||
[[tl:Piyudalismo]] |
[[tl:Piyudalismo]] |
||
[[ta:நிலமானிய முறைமை]] |
|||
[[ta:நிலக்கிழாரியம்]] |
|||
[[te:భూస్వామ్య విధానం]] |
[[te:భూస్వామ్య విధానం]] |
||
[[th:ระบบเจ้าขุนมูลนาย]] |
[[th:ระบบเจ้าขุนมูลนาย]] |
Вэрсія ад 01:59, 17 чэрвеня 2012
Фэадалізм або фэўдалізм (ад анг. feudum) — эканамічная і грамадзкая мадэль, пры якой асноўныя сацыяльныя клясы людзей — фэадалы (землеўладальнікі) і эканамічна залежнае ад іх сялянства; фэадалы пры гэтым зьвязаныя адзін з адным спэцыфічным тыпам прававых абавязаньняў, вядомых як фэадальныя ўсходы.
Слова «фэадалізм» выкарыстоўвалася ангельскімі юрыстамі XVII ст. для пазначэньне тыпу ўласнасьці; як грамадзка-палітычны тэрмін яно ўжываецца ў Мантэск’е. Паданьне пра фэадалізм як пра этап сацыяльна-эканамічнай гісторыі чалавецтва, які адпавядаў у Эўропе Сярэднявеччу, разьвіваецца ў францускай гістарыяграфіі пачатку XIX ст., першым чынам у Гізо. У афіцыйным савецкім марксізьме фэадалізм разглядаўся ў якасьці адной зь пяці грамадзка-гістарычных фармацыяў, больш высокай у параўнаньні з рабаўладаньнем. У XX ст. розныя гістарычныя школы высоўвалі розныя канцэпцыі фэадалізму; некаторыя наогул не выкарыстоўвалі гэты тэрмін.
У сучаснай навуцы часта выкарыстоўваюцца тэрміны традыцыйнае грамадзтв, аграрнае грамадзтв. Панавальны тып эканомікі пры фэадальным ладзе — натуральная гаспадарка, уклад — традыцыйны.
Пры фэадальных адносінах уладальнікі земляў (фэадалы) выбудаваныя ў фэадальныя усходы: асоба ніжэйшага рангу (васал) атрымлівае за службу зямельны надзел (фэод або ф'еф) і прыгонных у вышэйстаялага (сэньёра). На чале фэадальных усходаў стаяў манарх, але яго улада звычайна значна слабейшая ў параўнаньні з паўнамоцтвамі буйных сэньёраў, якія, у сваю чаргу, не маюць абсалютнай улады над усімі землеўладальнікамі, якія стаяць ніжэй за іх у фэадальных усходах (прынцып «васал майго васала — ня мой васал», які дзейнічаў у шматлікіх дзяржавах кантынэнтальнай Эўропы). Сяляне працуюць на землях, належных фэадалам усіх узроўняў, плацячы ім паншчынай або чыншам.
Фэадалізм у заходняй Эўропе, паводле шэрагу канцэпцыяў, пачаў усталёўвацца яшчэ ў V ст. нашай эры ў позьняй Рымскай імпэрыі. Адметнымі рысамі фэадалізму ў Заходняй Эўропе былі высокая ступень палітычнай дэцэнтралізацыі, дуалізм сьвецкай і духоўнай улад, спэцыфіка эўрапейскага гораду як цэнтру рамяства і гандлю, раньняе разьвіцьцё гарызантальных грамадзкіх структураў, публічнага прыватнага права. Затым, у сярэднія стагодзьдзі, ён пачаў панаваць у Эўропе аж да буржуазных рэвалюцыяў. На зьмену фэадальнаму ладу прыйшоў капіталістычны.
У антычным сьвеце найбольш падобную да фэадалізму сыстэму мела Пэрсыдзкая імпэрыя, у якой цяжкаму вершніку даваўся надзел, падобны да фэадальнага фэоду.
Глядзіце таксама
Вонкавыя спасылкі
Фэадалізм — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў