Плянэтарная туманнасьць: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 23:46, 12 красавіка 2012

Туманнасьць Катовае Вока (NGC 6543) — унутраная вобласьць, выява ў псэўдаколеры (чырвоны — H_α; сіні — нэўтральны тлен, 630 нм; зялёны — іянізаваны азот, 658,4 нм).

Плянэтарная туманнасьць — астранамічны аб’ект, які складаецца з іянізаванай газавай абалонкі і цэнтральнай зоркі, белага карліка. Плянэтарныя туманнасьці ўтвараюцца ў час выбрасу слаёў (абалонак) чырвоных гігантаў і звышгігантаў з масай 2,5—8 сонечных на завяршальнай стадыі іх эвалюцыі. Плянэтарная туманнасьць — хуткапрацякальная (па астранамічным меркам) зьява, якая цягнецца хіба некалькі дзясяткаў тысяч гадоў, параўноўваючы з працягласьцю жыцьця зоркі-продка ў некалькі мільярдаў гадоў. Цяпер вядома каля 1500 плянэтарных туманнасьцяў, якія знаходзяцца ў нашай галяктыцы.

Працэс утварэньня плянэтарных туманнасьцяў, нароўні з выбліскам звышновых, грае істотную ролю ў хімічнай эвалюцыі галяктык, выкідваючы ў міжзорнае асяродзьдзе матэрыял, узбагачаны цяжкімі элемэнтамі — прадуктамі зорнага нуклеасынтэзу (у астраноміі цяжкімі разглядаюцца ўсе элемэнты, акрамя прадуктаў першаснага нуклеасынтэзу Вялікага выбуху — вадароду і гелю — напрыклад, вуглярод, азот, тлен і вапень).

У апошнія гады з дапамогай здымкаў, атрыманых касьмічным тэлескопам «Габл», атрымалася выявіць, што многія плянэтарныя туманнасьці маюць вельмі складаную і своеасаблівую структуру. Нягледзячы на тое, што прыблізна пятая частка зь іх мае калясфэрычную форму, большасьць не валодае якой бы то ні было сфэрычнай сымэтрыяй. Мэханізмы, якія падтрымліваюць утварэньне такой разнастайнасьці формаў, застаюцца на сёняшні дзень ня выяўленымі. Мяркуецца, што істотную ролю ў гэтым могуць граць узаемадзеяньне зорнага ветру і падвойных зорак, магнітнага поля і міжзорнага асяродзьдзя.

Глядзіце таксама

Літаратура

Аллер Л., Лиллер У. Планетарные туманности. — М.: Мир, 1971.
Костякова Е. Б. Физика планетарных туманностей. — М.: Наука, 1982.
Потташ С. Р. Планетарные туманности. — М.: Мир, 1987.
Гурзадян Г. А. Планетарные туманности: Физика. Динамика / Рос. акад. наук. — М.: Наука, 1993. — 751 с. — ISBN 5-02-000293-3

Вонкавыя спасылкі

Плянэтарная туманнасьць — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Шаблён:Link GA

@@ Радок 28: / Радок 28: @@
 [[Катэгорыя:Астрафізыка]]
 [[Катэгорыя:Зорная эвалюцыя]]
+{{Link GA|cs}}
 [[ar:سديم كوكبي]]
 [[az:Planetar dumanlıq]]
+[[bn:গ্রহ নীহারিকা]]
 [[be:Планетарная туманнасць]]
 [[bg:Планетарна мъглявина]]
-[[bn:গ্রহ নীহারিকা]]
 [[ca:Nebulosa planetària]]
 [[cs:Planetární mlhovina]]
@@ Радок 40: / Радок 41: @@
 [[el:Πλανητικό νεφέλωμα]]
 [[en:Planetary nebula]]
-[[eo:Planeduma nebulozo]]
 [[es:Nebulosa planetaria]]
+[[eo:Planeduma nebulozo]]
 [[fa:سحابی سیاره‌نما]]
-[[fi:Planetaarinen sumu]]
 [[fr:Nébuleuse planétaire]]
 [[gl:Nebulosa planetaria]]
+[[ko:행성상 성운]]
-[[he:ערפילית פלנטרית]]
 [[hi:ग्रहीय नीहारिका]]
 [[hr:Planetna maglica]]
-[[hu:Planetáris köd]]
 [[it:Nebulosa planetaria]]
+[[he:ערפילית פלנטרית]]
-[[ja:惑星状星雲]]
-[[ko:행성상 성운]]
 [[la:Planetaris nebula]]
+[[lv:Planetārais miglājs]]
 [[lb:Planetareschen Niwwel]]
 [[lt:Planetiškasis ūkas]]
-[[lv:Planetārais miglājs]]
+[[hu:Planetáris köd]]
 [[ml:ഗ്രഹ നീഹാരിക]]
 [[ms:Nebula planet]]
 [[nl:Planetaire nevel]]
-[[nn:Planetarisk tåke]]
+[[ja:惑星状星雲]]
 [[no:Planetarisk tåke]]
+[[nn:Planetarisk tåke]]
 [[pl:Mgławica planetarna]]
 [[pt:Nebulosa planetária]]
@@ Радок 70: / Радок 70: @@
 [[sl:Planetarna meglica]]
 [[sr:Планетарна маглина]]
+[[fi:Planetaarinen sumu]]
 [[sv:Planetarisk nebulosa]]
 [[th:เนบิวลาดาวเคราะห์]]
 [[tr:Gezegenimsi bulutsu]]
 [[uk:Планетарна туманність]]
-[[zh:行星状星云]]
 [[zh-yue:行星狀星雲]]
+[[zh:行星状星云]]