Воўчын: розьніца паміж вэрсіямі
д r2.6.4) (робат дадаў: ru:Волчин (Брестская область) |
дапаўненьне, выявы, стыль |
||
Радок 4: | Радок 4: | ||
| Назва ў родным склоне = Воўчына |
| Назва ў родным склоне = Воўчына |
||
| Краіны = Беларусі |
| Краіны = Беларусі |
||
| Першыя згадкі = |
| Першыя згадкі = |
||
| Плошча = |
| Плошча = |
||
| Вышыня = 137 |
| Вышыня = 137 |
||
Радок 13: | Радок 13: | ||
| Тэлефонны код = +375 1631 |
| Тэлефонны код = +375 1631 |
||
| Паштовы індэкс = 225083 |
| Паштовы індэкс = 225083 |
||
| Аўтамабільны код = |
| Аўтамабільны код = |
||
| Выява = |
| Выява = Church of Holy Trinity, Voŭčyn (ruins).jpg |
||
| Апісаньне выявы = [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|Касьцёл Найсьв. Тройцы]], выгляд да рэстаўрацыі |
|||
| Апісаньне выявы = |
|||
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |
||
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |
||
Радок 24: | Радок 24: | ||
| Шырата_градусаў = 52 |
| Шырата_градусаў = 52 |
||
| Шырата_хвілінаў = 17 |
| Шырата_хвілінаў = 17 |
||
| Шырата сэкундаў = |
| Шырата сэкундаў = 8 |
||
| Даўгата_паўшар'е = усходняе |
| Даўгата_паўшар'е = усходняе |
||
| Даўгата_градусаў = 23 |
| Даўгата_градусаў = 23 |
||
| Даўгата_хвілінаў = |
| Даўгата_хвілінаў = 18 |
||
| Даўгата сэкундаў = |
| Даўгата сэкундаў = 37 |
||
| Пазыцыя подпісу на мапе = справа |
|||
| Commons = Category:Voŭčyn |
|||
| Колер = {{Колер|Беларусь}} |
| Колер = {{Колер|Беларусь}} |
||
}} |
}} |
||
⚫ | '''Во́ўчын''' — [[вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Пульва]]. Цэнтар [[Воўчынскі сельсавет|сельсавету]] [[Камянецкі раён|Камянецкага раёну]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Насельніцтва 502 чал.([[1992]]). Знаходзіцца за 55 км на паўднёвы захад ад [[Камянец|Камянца]], за 10 км ад чыгуначнай станцыі [[Высока-Літоўск]]. |
||
Воўчын — даўняе [[мястэчка]] [[Берасьцейскі павет|гістарычнай Берасьцейшчыны]]. Да нашага часу тут захаваўся [[касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|Касьцёл Найсьв. Тройцы]], часовая пахавальня апошняга [[Сьпіс каралёў польскіх|караля]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]]. |
|||
⚫ | '''Во́ўчын''' |
||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
Упершыню Воўчын згадваецца ў [[16 стагодзьдзе|XVI ст.]] як мястэчка [[Берасьцейскі павет|Берасьцейскага павету]], уладаньне [[Солтаны|Солтанаў]]. Першым вядомым гаспадаром Воўчынскага ключа быў [[Аляксандар Солтан]], па сьмерці якога ў [[1554]] мястэчка паводле спадчыны перайшло да ягонага сына [[Іван Солтан|Івана]]. У [[1586]] Яраслаў Солтан, імаверна, сын Івана, разам з жонкай Марыяй збудавалі тут праваслаўную царкву ў гонар Сьвятога Мікалая. |
|||
У [[16 стагодзьдзе|XVI ст.]] мястэчка Воўчын належала роду Солтанаў, пасьля — Гасеўскім, Сапегам, Флямінгам, Чартарыскім, Пуслоўскім і Нарбутам. У [[1769]] годзе [[Барская канфэдэрацыя|канфэдэраты барскія]] забралі з Воўчына 7 гарматаў і шмат амуніцыі <ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/867 867]{{ref-pl}}</ref>. У [[1938]] годзе ў воўчынскім касьцёле пахаваныя былі рэшткі [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]], перавезеныя там з [[Санкт-Пецярбург]]у (у [[1995]] годзе перададзеныя да варшаўскай катэдры) <ref>[http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3997838 Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN] {{ref-pl}}</ref>. |
|||
У пачатку [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]] Воўчынскі ключ перайшоў да роду [[Гасеўскія|Гасеўскіх]]. Паводле фундацыі [[Аляксандар Гасеўскі|Аляксандра Гасеўскага]] ў мястэчку ў [[1639]] узьвялі першы драўляны касцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з [[Пацы|Пацаў]] падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, [[Вінцэнт Корвін-Гасеўскі|Вінцэнт]] — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках. |
|||
У [[1708]] Тэрэза Гасеўская выйшла замуж за [[Казімер Сапега|Казімера Сапегу]] і тэстамэнтам запісала Воўчын разам з фальваркамі Шчытнікі, Грымяча, Люта і інш. на мужа. У [[1710]] К. Сапега прадаў Воўчын і Радванічы [[Якуб Генрык Флемінг|Якубу Генрыку Флемінгу]] і яго першай жонцы Францішцы Ізабэле з Сапегаў. 3 атрыманых сродкаў Казімер Сапега фундаваў узьвядзеньне ў Воўчыне палаца і адбудову зьнішчаных швэдамі фальваркаў, сядзібаў і гаспадарак для мясцовых сялянаў. Наступным гаспадаром Воўчынскіх маёнткаў быў князь [[Казімер Чартарыйскі]]. Ягоная дачка Канстанцыя выйшла замуж за [[Станіслаў Панятоўскі (сын Францішка)|Станіслава Панятоўскага]], які збудаваў тут палац і касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы ([[1733]]). Каля [[1738]] ад С. Панятоўскага маёнтак выкупіў [[Фрыдэрык Міхал Чартарыйскі]]. [[Чартарыйскія]] ўзьвялі пышны 36-пакаёвы палац, пры ім тэатар і аранжарэю. У [[1769]] годзе [[Барская канфэдэрацыя|барскія канфэдэраты]] забралі зь мястэчка 7 гарматаў і шмат амуніцыі<ref>Wołczyn // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/867 867].</ref>. |
|||
У выніку [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|Трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1795]]) Воўчын апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], дзе зрабіўся цэнтрам воласьці Берасьцейскага павету Гарадзенскай губэрні. У [[1828]] мястэчка перайшло да [[Пуслоўскія|Пуслоўскіх]], пазьней Марчэўскіх. У [[1880-я]] тут было 102 двары, касьцёл, царква, габрэйскі малітоўны дом, народная школа, 24 крамы, вадзяны млын, [[год|рэгулярна]] праводзіліся 3 кірмашы. |
|||
Згодна з [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовай]] ([[1921]]) Воўчын апынуўся ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]]. У [[1938]] у касьцёле адбылося пахаваньне парэшткаў [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]], перавезеных сюды з [[Санкт-Пецярбург]]у (у [[1995]] перададзеныя да Варшаўскай катэдры)<ref>[http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3997838 Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN]{{ref-pl}}</ref>. |
|||
У [[1939]] Воўчын увайшоў у [[БССР]], дзе зрабіўся цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на [[1970]] тут было 162 двары, на [[1992]] — 193 двары. |
|||
<center><gallery caption="Даўнія выявы Воўчына" widths=150 heights=150 perrow="4"> |
|||
Файл:Voŭčyn. Воўчын (1898).jpg|Рэшткі палаца Чартарыйскіх |
|||
Файл:Voŭčyn. Воўчын (1930).jpg|[[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|Касьцёл]] |
|||
Файл:Voŭčyn. Воўчын (1938).jpg|Касьцёл, галоўная брама |
|||
Файл:Voŭčyn. Воўчын (XX).jpg|Касьцёл, брама |
|||
Файл:Voŭčyn, kaścioł (XX).jpg|Касьцёл, інтэр'ер |
|||
Файл:Voŭčyn, S. A. Paniatoŭski (XX).jpg|Касьцёл, труна С. А. Панятоўскага |
|||
Файл:Voŭčyn. Воўчын (J. Szapiro, 1938).jpg|Плябанія |
|||
Файл:Voŭčyn. Воўчын (J. Szapiro, XX).jpg|Урад гміны |
|||
</gallery></center> |
|||
== Насельніцтва == |
== Насельніцтва == |
||
* '''[[XIX стагодзьдзе]]''': [[1985]] — 804 чал. |
|||
* [[1970]] — 162 двары, 460 жыхароў |
|||
* '''[[XX стагодзьдзе]]''': [[1970]] — 460 чал.; [[1992]] — 502 чал.<ref>В. Міронаў, В. Шаблюк. Воўчын // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 364.</ref> |
|||
* [[1992]] — 193 двары, 502 жыхары |
|||
== Інфраструктура == |
=== Інфраструктура === |
||
У Воўчыне працуюць сярэдняя школа, лякарня, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта. |
|||
== Турыстычная інфармацыя == |
|||
== Інфармацыя для турыстаў == |
|||
=== Помнікі архітэктуры === |
|||
=== Выдатныя мясьціны === |
|||
* Капліца Сьв. Уладзімера |
* Капліца Сьв. Уладзімера (XIX ст.) |
||
⚫ | |||
* Каплічка прыдарожная (1-я пал. XX ст.) |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
* Могілкі старыя хрысьціянскія |
|||
⚫ | |||
* Сынагога |
* Сынагога (XIX ст.) |
||
* Царква Сьв. Мікалая |
|||
* Царква Сьв. Мікалая (XVIII ст.; колішняя [[Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква|грэка-каталіцкая]], цяпер у валоданьні [[Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату|БЭМП]]) |
|||
* Млын |
* Млын (XIX ст.) |
||
=== Страчаная спадчына === |
=== Страчаная спадчына === |
||
* Палацава-паркавы комплекс Чартарыйскіх |
* Палацава-паркавы комплекс Чартарыйскіх (1750-я) |
||
⚫ | |||
* [[Вінцэнт Корвін-Гасеўскі]] (каля [[1620]]—[[1662]]) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] |
|||
* [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]] ([[1732]]—[[1798]]) — апошні [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
== Крыніцы == |
== Крыніцы == |
||
{{зноскі}} |
{{зноскі}} |
||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/865 865]—867 |
* {{Літаратура/ЭГБ|2}} |
||
* Wołczyn // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/865 865]—867. |
|||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
||
{{Commons|Category:Voŭčyn}} |
|||
* [http://www.radzima.org/be/pub/214_m/ Воўчын] на [[Радзіма.орг]] |
* [http://www.radzima.org/be/pub/214_m/ Воўчын] на [[Радзіма.орг]] |
||
* [http://pda.weather-in.by/by/brestskaja/40 Прагноз |
* [http://pda.weather-in.by/by/brestskaja/40 Прагноз надвор’я ў в. Воўчын] |
||
{{Навігацыйная група |
|||
⚫ | |||
|назоў = Воўчын у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]] |
|||
⚫ | |||
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}}; |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
}} |
|||
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Берасьцейшчыны}} |
|||
[[Катэгорыя:Воўчынскі сельсавет]] |
[[Катэгорыя:Воўчынскі сельсавет]] |
Вэрсія ад 02:15, 8 лютага 2012
Воўчын | |
Касьцёл Найсьв. Тройцы, выгляд да рэстаўрацыі | |
Вобласьць: | Берасьцейская |
Раён: | Камянецкі |
Сельсавет: | Воўчынскі |
Вышыня: | 137 м н. у. м. |
Насельніцтва: | 502 (1992) |
Колькасьць двароў: | 193 |
Тэлефонны код: | +375 1631 |
Паштовы індэкс: | 225083 |
Геаграфічныя каардынаты: | 52°17′8″ пн. ш. 23°18′37″ у. д. / 52.28556° пн. ш. 23.31028° у. д.Каардынаты: 52°17′8″ пн. ш. 23°18′37″ у. д. / 52.28556° пн. ш. 23.31028° у. д. |
Воўчын на мапе Беларусі Воўчын | |
Галерэя здымкаў у Wikimedia Commons |
Во́ўчын — вёска ў Беларусі, на рацэ Пульва. Цэнтар сельсавету Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва 502 чал.(1992). Знаходзіцца за 55 км на паўднёвы захад ад Камянца, за 10 км ад чыгуначнай станцыі Высока-Літоўск.
Воўчын — даўняе мястэчка гістарычнай Берасьцейшчыны. Да нашага часу тут захаваўся Касьцёл Найсьв. Тройцы, часовая пахавальня апошняга караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста Панятоўскага.
Гісторыя
Упершыню Воўчын згадваецца ў XVI ст. як мястэчка Берасьцейскага павету, уладаньне Солтанаў. Першым вядомым гаспадаром Воўчынскага ключа быў Аляксандар Солтан, па сьмерці якога ў 1554 мястэчка паводле спадчыны перайшло да ягонага сына Івана. У 1586 Яраслаў Солтан, імаверна, сын Івана, разам з жонкай Марыяй збудавалі тут праваслаўную царкву ў гонар Сьвятога Мікалая.
У пачатку XVII ст. Воўчынскі ключ перайшоў да роду Гасеўскіх. Паводле фундацыі Аляксандра Гасеўскага ў мястэчку ў 1639 узьвялі першы драўляны касцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з Пацаў падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, Вінцэнт — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках.
У 1708 Тэрэза Гасеўская выйшла замуж за Казімера Сапегу і тэстамэнтам запісала Воўчын разам з фальваркамі Шчытнікі, Грымяча, Люта і інш. на мужа. У 1710 К. Сапега прадаў Воўчын і Радванічы Якубу Генрыку Флемінгу і яго першай жонцы Францішцы Ізабэле з Сапегаў. 3 атрыманых сродкаў Казімер Сапега фундаваў узьвядзеньне ў Воўчыне палаца і адбудову зьнішчаных швэдамі фальваркаў, сядзібаў і гаспадарак для мясцовых сялянаў. Наступным гаспадаром Воўчынскіх маёнткаў быў князь Казімер Чартарыйскі. Ягоная дачка Канстанцыя выйшла замуж за Станіслава Панятоўскага, які збудаваў тут палац і касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1733). Каля 1738 ад С. Панятоўскага маёнтак выкупіў Фрыдэрык Міхал Чартарыйскі. Чартарыйскія ўзьвялі пышны 36-пакаёвы палац, пры ім тэатар і аранжарэю. У 1769 годзе барскія канфэдэраты забралі зь мястэчка 7 гарматаў і шмат амуніцыі[1].
У выніку Трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Воўчын апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе зрабіўся цэнтрам воласьці Берасьцейскага павету Гарадзенскай губэрні. У 1828 мястэчка перайшло да Пуслоўскіх, пазьней Марчэўскіх. У 1880-я тут было 102 двары, касьцёл, царква, габрэйскі малітоўны дом, народная школа, 24 крамы, вадзяны млын, рэгулярна праводзіліся 3 кірмашы.
Згодна з Рыскай мірнай дамовай (1921) Воўчын апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі. У 1938 у касьцёле адбылося пахаваньне парэшткаў Станіслава Аўгуста Панятоўскага, перавезеных сюды з Санкт-Пецярбургу (у 1995 перададзеныя да Варшаўскай катэдры)[2].
У 1939 Воўчын увайшоў у БССР, дзе зрабіўся цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на 1970 тут было 162 двары, на 1992 — 193 двары.
-
Рэшткі палаца Чартарыйскіх
-
Касьцёл, галоўная брама
-
Касьцёл, брама
-
Касьцёл, інтэр'ер
-
Касьцёл, труна С. А. Панятоўскага
-
Плябанія
-
Урад гміны
Насельніцтва
- XIX стагодзьдзе: 1985 — 804 чал.
- XX стагодзьдзе: 1970 — 460 чал.; 1992 — 502 чал.[3]
Інфраструктура
У Воўчыне працуюць сярэдняя школа, лякарня, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.
Турыстычная інфармацыя
Выдатныя мясьціны
- Капліца Сьв. Уладзімера (XIX ст.)
- Каплічка прыдарожная (1-я пал. XX ст.)
- Касьцёл Найсьв. Тройцы (1729—1733)
- Могілкі: габрэйскія; старыя хрысьціянскія
- Сынагога (XIX ст.)
- Царква Сьв. Мікалая (XVIII ст.; колішняя грэка-каталіцкая, цяпер у валоданьні БЭМП)
- Млын (XIX ст.)
Страчаная спадчына
- Палацава-паркавы комплекс Чартарыйскіх (1750-я)
Вядомыя ўраджэнцы
- Вінцэнт Корвін-Гасеўскі (каля 1620—1662) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага
- Станіслаў Аўгуст Панятоўскі (1732—1798) — апошні кароль і вялікі князь
- Зыгмунд Фогель (1764—1826) — маляр часоў Рэчы Паспалітай
Крыніцы
- ^ Wołczyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 867.
- ^ Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN (пол.)
- ^ В. Міронаў, В. Шаблюк. Воўчын // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 364.
Літаратура
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — Т. 2: Беліцк — Гімн. — 537 с. — ISBN 5-85700-142-0
- Wołczyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 865—867.
Вонкавыя спасылкі
Воўчын — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
|