Воўчын: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д r2.6.4) (робат дадаў: ru:Волчин (Брестская область)
дапаўненьне, выявы, стыль
Радок 4: Радок 4:
| Назва ў родным склоне = Воўчына
| Назва ў родным склоне = Воўчына
| Краіны = Беларусі
| Краіны = Беларусі
| Першыя згадкі = [[16 стагодзьдзе]]
| Першыя згадкі =
| Плошча =
| Плошча =
| Вышыня = 137
| Вышыня = 137
Радок 13: Радок 13:
| Тэлефонны код = +375 1631
| Тэлефонны код = +375 1631
| Паштовы індэкс = 225083
| Паштовы індэкс = 225083
| Аўтамабільны код = 1
| Аўтамабільны код =
| Выява =
| Выява = Church of Holy Trinity, Voŭčyn (ruins).jpg
| Апісаньне выявы = [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|Касьцёл Найсьв. Тройцы]], выгляд да рэстаўрацыі
| Апісаньне выявы =
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]]
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]]
Радок 24: Радок 24:
| Шырата_градусаў = 52
| Шырата_градусаў = 52
| Шырата_хвілінаў = 17
| Шырата_хвілінаў = 17
| Шырата сэкундаў =
| Шырата сэкундаў = 8
| Даўгата_паўшар'е = усходняе
| Даўгата_паўшар'е = усходняе
| Даўгата_градусаў = 23
| Даўгата_градусаў = 23
| Даўгата_хвілінаў = 19
| Даўгата_хвілінаў = 18
| Даўгата сэкундаў =
| Даўгата сэкундаў = 37
| Пазыцыя подпісу на мапе = справа
| Commons = Category:Voŭčyn
| Колер = {{Колер|Беларусь}}
| Колер = {{Колер|Беларусь}}
}}
}}
'''Во́ўчын''' — [[вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Пульва]]. Цэнтар [[Воўчынскі сельсавет|сельсавету]] [[Камянецкі раён|Камянецкага раёну]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Насельніцтва 502 чал.([[1992]]). Знаходзіцца за 55 км на паўднёвы захад ад [[Камянец|Камянца]], за 10 км ад чыгуначнай станцыі [[Высока-Літоўск]].


Воўчын — даўняе [[мястэчка]] [[Берасьцейскі павет|гістарычнай Берасьцейшчыны]]. Да нашага часу тут захаваўся [[касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|Касьцёл Найсьв. Тройцы]], часовая пахавальня апошняга [[Сьпіс каралёў польскіх|караля]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]].
'''Во́ўчын''' — [[вёска]] ў [[Камянецкі раён|Камянецкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]], на рацэ [[Пульва]], за 55 км на паўднёвы захад ад [[Камянец|Камянца]], за 10 км на паўднёвы захад ад чыгуначнай станцыі [[Высока-Літоўск]]. Воўчын уваходзіць у склад і зьяўляецца цэнтрам [[Воўчынскі сельсавет|Воўчынскага сельсавету]].


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
Упершыню Воўчын згадваецца ў [[16 стагодзьдзе|XVI ст.]] як мястэчка [[Берасьцейскі павет|Берасьцейскага павету]], уладаньне [[Солтаны|Солтанаў]]. Першым вядомым гаспадаром Воўчынскага ключа быў [[Аляксандар Солтан]], па сьмерці якога ў [[1554]] мястэчка паводле спадчыны перайшло да ягонага сына [[Іван Солтан|Івана]]. У [[1586]] Яраслаў Солтан, імаверна, сын Івана, разам з жонкай Марыяй збудавалі тут праваслаўную царкву ў гонар Сьвятога Мікалая.
У [[16 стагодзьдзе|XVI ст.]] мястэчка Воўчын належала роду Солтанаў, пасьля — Гасеўскім, Сапегам, Флямінгам, Чартарыскім, Пуслоўскім і Нарбутам. У [[1769]] годзе [[Барская канфэдэрацыя|канфэдэраты барскія]] забралі з Воўчына 7 гарматаў і шмат амуніцыі <ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/867 867]{{ref-pl}}</ref>. У [[1938]] годзе ў воўчынскім касьцёле пахаваныя былі рэшткі [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]], перавезеныя там з [[Санкт-Пецярбург]]у (у [[1995]] годзе перададзеныя да варшаўскай катэдры) <ref>[http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3997838 Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN] {{ref-pl}}</ref>.

У пачатку [[XVII стагодзьдзе|XVII ст.]] Воўчынскі ключ перайшоў да роду [[Гасеўскія|Гасеўскіх]]. Паводле фундацыі [[Аляксандар Гасеўскі|Аляксандра Гасеўскага]] ў мястэчку ў [[1639]] узьвялі першы драўляны касцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з [[Пацы|Пацаў]] падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, [[Вінцэнт Корвін-Гасеўскі|Вінцэнт]] — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках.

У [[1708]] Тэрэза Гасеўская выйшла замуж за [[Казімер Сапега|Казімера Сапегу]] і тэстамэнтам запісала Воўчын разам з фальваркамі Шчытнікі, Грымяча, Люта і інш. на мужа. У [[1710]] К. Сапега прадаў Воўчын і Радванічы [[Якуб Генрык Флемінг|Якубу Генрыку Флемінгу]] і яго першай жонцы Францішцы Ізабэле з Сапегаў. 3 атрыманых сродкаў Казімер Сапега фундаваў узьвядзеньне ў Воўчыне палаца і адбудову зьнішчаных швэдамі фальваркаў, сядзібаў і гаспадарак для мясцовых сялянаў. Наступным гаспадаром Воўчынскіх маёнткаў быў князь [[Казімер Чартарыйскі]]. Ягоная дачка Канстанцыя выйшла замуж за [[Станіслаў Панятоўскі (сын Францішка)|Станіслава Панятоўскага]], які збудаваў тут палац і касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы ([[1733]]). Каля [[1738]] ад С. Панятоўскага маёнтак выкупіў [[Фрыдэрык Міхал Чартарыйскі]]. [[Чартарыйскія]] ўзьвялі пышны 36-пакаёвы палац, пры ім тэатар і аранжарэю. У [[1769]] годзе [[Барская канфэдэрацыя|барскія канфэдэраты]] забралі зь мястэчка 7 гарматаў і шмат амуніцыі<ref>Wołczyn // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/867 867].</ref>.

У выніку [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|Трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1795]]) Воўчын апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], дзе зрабіўся цэнтрам воласьці Берасьцейскага павету Гарадзенскай губэрні. У [[1828]] мястэчка перайшло да [[Пуслоўскія|Пуслоўскіх]], пазьней Марчэўскіх. У [[1880-я]] тут было 102 двары, касьцёл, царква, габрэйскі малітоўны дом, народная школа, 24 крамы, вадзяны млын, [[год|рэгулярна]] праводзіліся 3 кірмашы.

Згодна з [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовай]] ([[1921]]) Воўчын апынуўся ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]]. У [[1938]] у касьцёле адбылося пахаваньне парэшткаў [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]], перавезеных сюды з [[Санкт-Пецярбург]]у (у [[1995]] перададзеныя да Варшаўскай катэдры)<ref>[http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3997838 Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN]{{ref-pl}}</ref>.

У [[1939]] Воўчын увайшоў у [[БССР]], дзе зрабіўся цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на [[1970]] тут было 162 двары, на [[1992]] — 193 двары.

<center><gallery caption="Даўнія выявы Воўчына" widths=150 heights=150 perrow="4">
Файл:Voŭčyn. Воўчын (1898).jpg|Рэшткі палаца Чартарыйскіх
Файл:Voŭčyn. Воўчын (1930).jpg|[[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|Касьцёл]]
Файл:Voŭčyn. Воўчын (1938).jpg|Касьцёл, галоўная брама
Файл:Voŭčyn. Воўчын (XX).jpg|Касьцёл, брама
Файл:Voŭčyn, kaścioł (XX).jpg|Касьцёл, інтэр'ер
Файл:Voŭčyn, S. A. Paniatoŭski (XX).jpg|Касьцёл, труна С. А. Панятоўскага
Файл:Voŭčyn. Воўчын (J. Szapiro, 1938).jpg|Плябанія
Файл:Voŭčyn. Воўчын (J. Szapiro, XX).jpg|Урад гміны
</gallery></center>


== Насельніцтва ==
== Насельніцтва ==
* '''[[XIX стагодзьдзе]]''': [[1985]] — 804 чал.
* [[1970]] — 162 двары, 460 жыхароў
* '''[[XX стагодзьдзе]]''': [[1970]] — 460 чал.; [[1992]] — 502 чал.<ref>В. Міронаў, В. Шаблюк. Воўчын // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 364.</ref>
* [[1992]] — 193 двары, 502 жыхары


== Інфраструктура ==
=== Інфраструктура ===
У Воўчыне працуюць сярэдняя школа, лякарня, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.


== Турыстычная інфармацыя ==
== Інфармацыя для турыстаў ==

=== Помнікі архітэктуры ===
=== Выдатныя мясьціны ===
* Капліца Сьв. Уладзімера
* Капліца Сьв. Уладзімера (XIX ст.)
* [[Троіцкі касьцёл (Воўчын)|Касьцёл Найсьв. Тройцы]]
* Каплічка прыдарожная (1-я пал. XX ст.)
* Могілкі габрэйскія
* [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Воўчын)|Касьцёл Найсьв. Тройцы]] ([[1729]]—[[1733]])
* Могілкі старыя хрысьціянскія
* Могілкі: габрэйскія; старыя хрысьціянскія
* Сынагога
* Сынагога (XIX ст.)
* Царква Сьв. Мікалая
* Царква Сьв. Мікалая (XVIII ст.; колішняя [[Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква|грэка-каталіцкая]], цяпер у валоданьні [[Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату|БЭМП]])
* Млын
* Млын (XIX ст.)


=== Страчаная спадчына ===
=== Страчаная спадчына ===
* Палацава-паркавы комплекс Чартарыйскіх
* Палацава-паркавы комплекс Чартарыйскіх (1750-я)

== Вядомыя ўраджэнцы ==
* [[Вінцэнт Корвін-Гасеўскі]] (каля [[1620]]—[[1662]]) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]
* [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]] ([[1732]]—[[1798]]) — апошні [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]]
* [[Зыгмунд Фогель]] ([[1764]]—[[1826]]) маляр часоў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]


== Вядомыя выхадцы ==
* [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]] — апошні кароль [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]
== Крыніцы ==
== Крыніцы ==
{{зноскі}}
{{зноскі}}


== Літаратура ==
== Літаратура ==
* {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/865 865]—867
* {{Літаратура/ЭГБ|2}}
* Wołczyn // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/865 865]—867.


== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Voŭčyn}}
* [http://www.radzima.org/be/pub/214_m/ Воўчын] на [[Радзіма.орг]]
* [http://www.radzima.org/be/pub/214_m/ Воўчын] на [[Радзіма.орг]]
* [http://pda.weather-in.by/by/brestskaja/40 Прагноз надвор'я ў в. Воўчын]
* [http://pda.weather-in.by/by/brestskaja/40 Прагноз надвор’я ў в. Воўчын]


{{Навігацыйная група
{{Воўчынскі сельсавет}}
|назоў = Воўчын у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]]
{{Камянецкі раён}}
|стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}};
|Воўчынскі сельсавет
|Камянецкі раён
}}
{{Месты і мястэчкі гістарычнай Берасьцейшчыны}}


[[Катэгорыя:Воўчынскі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Воўчынскі сельсавет]]

Вэрсія ад 02:15, 8 лютага 2012

Воўчын
Касьцёл Найсьв. Тройцы, выгляд да рэстаўрацыі
Касьцёл Найсьв. Тройцы, выгляд да рэстаўрацыі
Вобласьць: Берасьцейская
Раён: Камянецкі
Сельсавет: Воўчынскі
Вышыня: 137 м н. у. м.
Насельніцтва: 502 (1992)
Колькасьць двароў: 193
Тэлефонны код: +375 1631
Паштовы індэкс: 225083
Геаграфічныя каардынаты: 52°17′8″ пн. ш. 23°18′37″ у. д. / 52.28556° пн. ш. 23.31028° у. д. / 52.28556; 23.31028Каардынаты: 52°17′8″ пн. ш. 23°18′37″ у. д. / 52.28556° пн. ш. 23.31028° у. д. / 52.28556; 23.31028
Воўчын на мапе Беларусі
Воўчын
Воўчын
Воўчын
Галерэя здымкаў у Wikimedia Commons

Во́ўчын — вёска ў Беларусі, на рацэ Пульва. Цэнтар сельсавету Камянецкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва 502 чал.(1992). Знаходзіцца за 55 км на паўднёвы захад ад Камянца, за 10 км ад чыгуначнай станцыі Высока-Літоўск.

Воўчын — даўняе мястэчка гістарычнай Берасьцейшчыны. Да нашага часу тут захаваўся Касьцёл Найсьв. Тройцы, часовая пахавальня апошняга караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста Панятоўскага.

Гісторыя

Упершыню Воўчын згадваецца ў XVI ст. як мястэчка Берасьцейскага павету, уладаньне Солтанаў. Першым вядомым гаспадаром Воўчынскага ключа быў Аляксандар Солтан, па сьмерці якога ў 1554 мястэчка паводле спадчыны перайшло да ягонага сына Івана. У 1586 Яраслаў Солтан, імаверна, сын Івана, разам з жонкай Марыяй збудавалі тут праваслаўную царкву ў гонар Сьвятога Мікалая.

У пачатку XVII ст. Воўчынскі ключ перайшоў да роду Гасеўскіх. Паводле фундацыі Аляксандра Гасеўскага ў мястэчку ў 1639 узьвялі першы драўляны касцёл. А. Гасеўскі і ягоная жонка Ева з Пацаў падзялілі маёнтак паміж сынамі наступным чынам: старэйшы сын, Крыштап атрымаў у спадчыну Стары Воўчын і фальварак Грымяча, а малодшы, Вінцэнт — Новы Воўчын. Неўзабаве ўсе фальваркі апынуліся зноў у адных руках.

У 1708 Тэрэза Гасеўская выйшла замуж за Казімера Сапегу і тэстамэнтам запісала Воўчын разам з фальваркамі Шчытнікі, Грымяча, Люта і інш. на мужа. У 1710 К. Сапега прадаў Воўчын і Радванічы Якубу Генрыку Флемінгу і яго першай жонцы Францішцы Ізабэле з Сапегаў. 3 атрыманых сродкаў Казімер Сапега фундаваў узьвядзеньне ў Воўчыне палаца і адбудову зьнішчаных швэдамі фальваркаў, сядзібаў і гаспадарак для мясцовых сялянаў. Наступным гаспадаром Воўчынскіх маёнткаў быў князь Казімер Чартарыйскі. Ягоная дачка Канстанцыя выйшла замуж за Станіслава Панятоўскага, які збудаваў тут палац і касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1733). Каля 1738 ад С. Панятоўскага маёнтак выкупіў Фрыдэрык Міхал Чартарыйскі. Чартарыйскія ўзьвялі пышны 36-пакаёвы палац, пры ім тэатар і аранжарэю. У 1769 годзе барскія канфэдэраты забралі зь мястэчка 7 гарматаў і шмат амуніцыі[1].

У выніку Трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Воўчын апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе зрабіўся цэнтрам воласьці Берасьцейскага павету Гарадзенскай губэрні. У 1828 мястэчка перайшло да Пуслоўскіх, пазьней Марчэўскіх. У 1880-я тут было 102 двары, касьцёл, царква, габрэйскі малітоўны дом, народная школа, 24 крамы, вадзяны млын, рэгулярна праводзіліся 3 кірмашы.

Згодна з Рыскай мірнай дамовай (1921) Воўчын апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі. У 1938 у касьцёле адбылося пахаваньне парэшткаў Станіслава Аўгуста Панятоўскага, перавезеных сюды з Санкт-Пецярбургу1995 перададзеныя да Варшаўскай катэдры)[2].

У 1939 Воўчын увайшоў у БССР, дзе зрабіўся цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. Станам на 1970 тут было 162 двары, на 1992 — 193 двары.

Насельніцтва

Інфраструктура

У Воўчыне працуюць сярэдняя школа, лякарня, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Турыстычная інфармацыя

Выдатныя мясьціны

  • Капліца Сьв. Уладзімера (XIX ст.)
  • Каплічка прыдарожная (1-я пал. XX ст.)
  • Касьцёл Найсьв. Тройцы (17291733)
  • Могілкі: габрэйскія; старыя хрысьціянскія
  • Сынагога (XIX ст.)
  • Царква Сьв. Мікалая (XVIII ст.; колішняя грэка-каталіцкая, цяпер у валоданьні БЭМП)
  • Млын (XIX ст.)

Страчаная спадчына

  • Палацава-паркавы комплекс Чартарыйскіх (1750-я)

Вядомыя ўраджэнцы

Крыніцы

  1. ^ Wołczyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 867.
  2. ^ Wołczyn (w:) Internetowa encyklopedia PWN (пол.)
  3. ^ В. Міронаў, В. Шаблюк. Воўчын // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 364.

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Воўчынсховішча мультымэдыйных матэрыялаў