Соф’я Яноўская

Соф’я Яноўская
Дата нараджэньня	31 студзеня 1896
Месца нараджэньня	Пружаны, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	24 кастрычніка 1966
Месца сьмерці	Масква, РСФСР
Прычына сьмерці	цукровы дыябэт
Месца пахаваньня	Новадзявочыя могілкі
Месца вучобы	Q50316140? (1917) Інстытут чырвонай прафэсуры[d] (1929)
Занятак	матэматык, гісторык, рэвалюцыянэр
Навуковая сфэра	асновы матэматыкі, матэматычная лёгіка, філязофія, гісторыя матэматыкі
Месца працы	МДУ
Вядомая як	стваральніца савецкай школы філязофіі матэматыкі
Навуковая ступень	доктар фізыка-матэматычных навук[d] (1935)
Навуковы кіраўнік	Самуіл Шатуноўскі[d]
Вучні	Э. Я. Бахмуцкая, І. Г. Башмакова, Д. П. Горскі, І. І. Ліхалетаў, Т. Л. Майстрова, Л. Е. Майстроў, Б. Ю. Пільчак, А. Е. Райк, К. А. Рыбнікаў.
Узнагароды

Со́ф’я Алякса́ндраўна Яно́ўская (31 студзеня 1896 — 24 кастрычніка 1966) — савецкі матэматык, філёзаф, пэдагог, стваральніца савецкай школы філязофіі матэматыкі.

Жыцьцяпіс

Нарадзілася ў жыдоўскім мястэчку Пружана Гарадзенскай губэрні (цяпер у Берасьцейскай вобласьці) ў сям’і рахункавода Аляксандра Нэймарка.

У 1914, па сканчэньні гімназыі, паступіла на прыродазнаўчае аддзяленьне Вышэйшых жаночых курсаў у Адэсе.

Пад час Грамадзянскай вайны і інтэрвэнцыі сілаў Антанты удзельнічала ў адэскім бальшавісцкім падпольлі і працы падпольнага Чырвонага Крыжа. У лістападзе 1918 далучылася да КП(б)У. Падчас адступленьня белагвардзейцаў з Адэсы Яноўская разам з групай чырвонаармейцаў былая паланёная і ледзь пазьбегла кары. Падчас расстрэлу яна здолела выратавацца, упаўшы ў раку і сплыўшы.

У 1919 прыехала ў Елісаветград, дзе далучылася ў шэрагі Чырвонае Арміі. Была сьпярша палітчырвонаармейцам, а пасьля памочнікам рэдактара газэты «Красная армия» ў Палітуправе 12-й Арміі.

1920—1923 — у Адэскім губкаме партыі.

У 1923—1929 вучылася ў Інстытуце чырвонай прафэсуры, адначасна выкладала матэматыку, кіравала сэмінарам для студэнтаў і асьпірантаў у Маскоўскім унівэрсытэце. У 1928 выйшла першая праца Яноўскай у галіне філязофіі матэматыкі — «Катэгорыя ко­лькасьці ў Гегеля і сутнасьць матэматыкі». У 1930 выдала працу «Ідэалізм у сучаснай філязофіі матэматыкі». У 1931 атрымала званьне прафэсара, а ў 1935 — навуковую ступень доктара фізыка-матэматычных навук без абароны дысэртацыі. У 1959 узначаліла створаную ў Маскоўскім унівэрсытэце катэдру матэматычнай лёгікі. Сярод яе студэнтаў быў вугорскі матэматык Імрэ Лакаташ.

У 1935 року падчас візыту Людвіга Вітгенштайна ў СССР суправаджала яго ў Маскве і раіла адмовіцца ад ідэі застацца жыць у Савецкім Саюзе.

Узнагароджаная ордэнам Леніна (1959).

Памерла ад дыябэту ў Маскве.

Працы

• Категория количества у Гегеля и сущность математики // ПЗМ. 1928. № 3;
• Математические рукописи Маркса // Книга и пролетарская революция. 1933. № 2;
• О так называемых «определениях через абстракцию» // Сб. статей по философии математики. М., 1936;
• Логика математическая. [В соавт.]//БСЭ. Т.37. М., 1938;
• Основания математики и математическая логика // Математика в СССР за 30 лет. М., 1949;
• Из истории аксиоматики // Историко-математические исследования. Вып.11. М., 1958;
• Математическая логика и основания математики // Математика в СССР за 40 лет. 1917—1957. Т.1. М., 1959;
• Преодолены ли в современной науке трудности, известные под названием «апории Зенона»? // Проблемы логики. М., 1963, стр. 116—136.
• Проблемы анализа понятий науки и новейший неопозитивизм // «Вопросы философии» 1961. № 6;
• О философских вопросах математической логики // Проблемы логики. М., 1963;
• Методологические проблемы науки. М.,1972.

Глядзіце таксама

• Сьпіс жанчын-матэматыкаў

Літаратура

• Софья Александровна Яновская (к шестидесятилетию со дня рождения) // Успехи математических наук. — 1956. — Т. 11. — № 3(69). — С. 219–222.
• Софья Александровна Яновская // Женщины — революционеры и учёные. — 1982.
• Софія Аляксандраўна Яноўская // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Пружанскага р-на / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.; Маст. А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1992. ISBN 5-85700-094-7. — С. 419.

Вонкавыя спасылкі

• Успаміны Барыса Кушнэра (рас.) ў часопісе «Вестник online»
• Успаміны Барыса Кушнэра (рас.) ў альманаху «Еврейская старина»