Сынгапур

Сынгапур 新加坡共和国 சிங்கப்பூர் குடியரசு
Сьцяг
Нацыянальны дэвіз: Majulah Singapura («Наперад, Сынгапур»)
Дзяржаўны гімн: «Majulah Singapura»
Афіцыйная мова	ангельская, кітайская, малайская, тамільская
Сталіца	Сынгапур
Найбуйнейшы горад	Сынгапур
Форма кіраваньня прэзыдэнт прэм'ер-міністар	Парлямэнцкая рэспубліка Сэлапан Раманатан Лі Сянь Лун
Плошча  • агульная  • адсотак вады	187-е месца ў сьвеце 712 км² 1,444
Насельніцтва  • агульнае (2009)  • шчыльнасьць	115-е месца ў сьвеце 4 987 600 6814/км²
СУП  • агульны (2008)  • на душу насельніцтва	45-е месца ў сьвеце $239,146 млрд $56 226
Валюта	Сынгапурскі даляр (SGD)
Часавы пас	SST (UTC+8)
Незалежнасьць — ад Вялікабрытаніі	3 чэрвеня 1959
Аўтамабільны знак	SGP
Дамэн верхняга ўзроўню	.sg
Тэлефонны код	+65
Мапа Сынгапуру

Сынгапу́р (па-кітайску: 新加坡; па-малайску: Singapura) — горад-дзяржава, разьмешчаная ў Паўднёва-Ўсходняй Азіі на паўднёвым ускрайку Малайскага паўвострава, у 137 кілямэтрах на поўнач ад экватара. Сынгапур складаецца з 63 астравоў, якія аддзеленыя ад Малайзіі пралівам Джахор на поўначы й Сынгапурскім пралівам ад Інданэзіі на поўдні. Сынгапур зьяўляецца высока урбанізаваным горрадам, але амаль палова краіны пакрыта зелянінай. Большасьць зямель, ствараецца ў мэтах разьвіцьця на аснове меліярацыі зямель.

Сынгапур быў часткай розных мясцовых імпэрый, паколькі ён быў упершыню заселены ў II стагодзьдзі нашай эры. Сучасны Сынгапур быў заснаваны як гандлёвы цэнтар Ост-Індзкай кампаніі сэра Стэмфарда Рафлза ў 1819 годзе з дазволу султаната Джахора. Брытанцы атрымалі поўны сувэрэнітэт над востравам у 1824 годзе й Сынгапур стаў адной з брытанскіх калёніяў у праліве ў 1826 годзе. Сынгапур быў акупаваны японскіммі войскамі ў Другой сусьветнай вайне й вярнуўся да брытанскага панаваньня пасьля яе. Горад атрымаў унутранае самакіраваньне ў 1959 годзе. Сынгапур аб’яднаўся зь іншымі былымі брытанскімі тэрыторыямі для фарміраваньня Малайзіі ў 1963 годзе, аднак стаў цалкам незалежнай дзяржавай праз два гады пасьля аддзяленьня ад Малайзіі. З тых часоў горад-дзяржава мела значны паказчык росту багацьця й на сёньня зьяўляецца адным з так чатырох называемых азіяцкіх тыграў. Эканоміка моцна залежыць ад галіны сфэры паслугаў. Сынгапур ёсьць сусьветным лідэрам у некалькіх галінах: горад ёсьць чацьвёрты вядучы сусьветны фінансавы цэнтар, другі па велічыні ў сьвеце па колькасьці казіно й рынку азартных гульняў, і трэці па велічыні ў сьвеце нафтаперапрацоўчы цэнтар. Порт Сынгапура зьяўляецца адным зь пяці самых ажыўленых партоў у сьвеце, найбольш характэрны тым, што тут зьдзяйсьняецца ажыўленая перавалка грузаў. Сусьветны банк адзначае, што Сынгапур ёсьць месуам, дзе прасьцей за ўсё ў сьвеце весьці бізнэсу.

Сынгапур зьяўляецца парлямэнцкай рэспублікай з Ўэстмінстэрскай сыстэмай аднапалатнага парлямэнту. Партыя народнага дзеяньня (PAP) выйграла ўсе выбары з 1959 году. Прававая сыстэма Сынгапура мае свае фонды ў ангельскай сыстэме агульнага права, але зьмены былі ўнесены ў яе на працягу многіх гадоў, як то выдаленьне практыкі скліканьня суда прысяжных. Назва мае паходжаньне ад двух санскрыцкіх словаў: singa (леў) і pura (горад), і калі-нікалі Сынгапур называюць Горадам Ільва.

Гісторыя

Першыя згадкі аб Сынгапуры былі зроблены ў кітайскіх хроніках яшчэ III стагодзьдзя. Выспа Сынгапур была аплётам імпэрыі Шрыджывая, з цэнтрам на Суматры, і меў яванскі назоў Тэмасэк. Тэмасэк нейкі час быў важным гандлёвым цэнтрам, але потым прыйшоў у заняпад. Засталося вельмі мала сьведчаньняў аб гэтым горадзе акрамя асобных архэалягічных знаходак.

У XV—XVI стагодзьдзях Сынгапур уваходзіў у склад султаната Джахор. У часы малайска-партугальскай вайны ў 1617 годзе Сынгапур падвергнуўся нападу з боку партугальскага войска. У 1819 годзе сэр Рафлз, прадстаўнік Брытанскай Ост-Індыйскай кампаніі, заключыў дамову з султанам Джохора аб стварэньні ў Сынгапуры гандлёвай зоны з дазволам іміграцыі розных этнічных групаў. У 1867 годзе Сынгапур стаў калёніяй Брытанскае імпэрыі, ангельцы напавалі высьпе вялікую значнасьць як важнаму пункту на шляху да Кітаю.

Падчас Другой Сусьветнай вайны Японія захапіла Малайзію й перамагла ў бітва пры Сынгапуры, калі непадрыхтаванае ангельскае войска не змаглі аказаць супраціў, нягледзячы на сваю значную колькасную перавагу, 15 лютага 1942 года Сынгапур перайшоў пад уладу Японіі да самай паразы краіны ўзыходзячага сонца ў верасьні 1945 года. У 1959 годзе Сынгапур стаў самакіруючай дзяржавай у складзе Брытанскае імпэрыі, пасьля выбараў пасаду прэм'ер-міністра заняз Лі Куан Ю. У 1963 годзе па выніках рэфэрандуму краіна ўвайшла ў склад Малазійскай Фэдэрацыі разам з Малаем, Сабахам і Саравакам. Аднак 7 жніўня 1965 года ў выніку канфлікту Сынгапур быў выключаны са склада Малайзіі й праз два дні абвясьціў аб незалежнасьці. З 1959 годза па 1990, падчас панаваньня Лі Куан Ю, Сынгапур, не маючы рэсурсаў, змог вырашыць многія з унутраных праблемаў і зьдзейсьніў вялікі штуршок ад краіны трэцяга сьвету да высокаразьвітой краіны з высокім узроўнем жыцьця.

Адміністрацыйны падзел

Рэгіёны Сынгапуру

Сынгапур падзелены на 5 рэгіёнаў і 55 раёнаў:

1. Цэнтральны рэгіён
2. Паўночны рэгіён
3. Паўночна-Ўсходні рэгіён
4. Усходні рэгіён
5. Заходні рэгіён.

Геаграфія

Краіна Сынгапур разьмяшчаецца на высьпе Сынгапур разам з групай невялікіх прылягаючых выспачак агульнай плошчай 572 км². З Малайскай паўвыспай выспа Сынгапур злучана праз насып ў паўночнай частцы выспы і праз мост у заходняй.

Самыя вялікія з астатніх 54 выспаў зьяўляюцца выспы Джуронг, Пулаў Тэконг, Пулаў Ўбін і Сэнтоса.

Глеба выспы Сынгапур складаецца з скальных пародаў. Максымальная вышыня выспы 177 м над узроўнем мора. Сынгапур амываецца цёплымі водамі Малакскай і Сынгапурскай затокаў, якія злучаюць Андаманскае мора з Паўднёвакітайскім, і пратокай Джахор, якая вузкім двухкілямэтровым пасам аддзяляе краіну ад Малайскай паўвыспы. Большасьць выспаў абкружаны каралавымі рыфамі. Самая доўгая рака краіны (Сэлатар) мае даўжыню 16 км.

Раней на высьпе расьлі вільготныя трапічныя лясы, але цяпер яны амаль поўнасьцю зьнішчаныя з прычыны хутка росту гораду.

Эканоміка

Сынгапур — высокаразьвітая краіна з рынкавай эканомікай і нізкімі падаткамі, у якой важную ролю граюць транснацыянальныя карпарацыі. Сукупны ўнутраны прадукт на душу насельніцтва адзін з самых высокіх у сьвеце. Сынгапур далучаюць да «ўсходнеазіяцкіх тыграў» за хуткі скачок эканомікі да ўзроўню разьвітых краінаў. Моцнае разьвіцьцё атрымала вытворчасьць электронікі, сэктар фінансавых паслугаў.

Дэмаграфія

Андрэеўскі сабор.

Пасьля Манака, Сынгапур зьяўляецца адной з самых шчыльназаселеных краінаў. Большасьць насельніцтва жыве на высьпе Сынгапур, на астатніх выспах насельніцтва складае некалькі тысяч чалавек.

Насельніцтва краіны вельмі разнастайнае ў этнічным пляне. Згодна зь перапісам насельніцтва 2002 году, этнічны склад выглядае:

• кітайцы — 76,8%
• малайцы — 13,9%
• індусы — 7,9%
• іншыя — 1,4%.

У сувязі з гэтым рэлігійны склад насельніцтва таксама разнастайны:

• будысты — 42,5%
• хрысьціяне — 14,6%
• атэісты — 14,8%
• мусульмане — 13,9%
• тааісты — 8,5%
• індуісты — 4%
• іншыя — 1,6%.

Пасьля нацыянальных канфліктаў 1960-х гадоў урад стаў больш уважліва ставіцца на міжнацыянальных праблемаў і абвясьціў прынцып гармоніі, якому падпарадкоўваюцца сыстэма адукацыі, жыльлёвая сфэра, войска і іншыя дзяржаўныя ўстановы. З 1970-х гадоў міжнацыянальныя канфлікты спыніліся. У наш час забаронена насіць у школах ісламскія хусткі. У кастрычніку 2005 году за расісцкія камэнтары інтэрнэт-блогер быў прысуджаны да месяца турэмнага зьняволеньня.

Адукацыя і культура

У Сінгапуры дзейнічае Каледж міжнароднай супольнасьці ў Паўднёва-Ўсходняй Азіі.

Вонкавыя спасылкі

Сынгапур — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў