Генэрал артылерыі літоўскай: розьніца паміж вэрсіямі
Створана старонка са зьместам ''''Генэрал артылерыі літоўскай''' ({{мова-la|generalis artileriae magister}}) — дыгнітарскі [[...' |
(Розьніцы няма)
|
Вэрсія ад 13:24, 3 студзеня 2012
Генэрал артылерыі літоўскай (па-лацінску: generalis artileriae magister) — дыгнітарскі урад ў ВКЛ, кіраўнік артылерыі. Загадваў арсеналамі, збраёўнямі, парахоўнямі і людвісарнямі, займаўся забеспячэньнем войска й арсеналаў порахам і амуніцыяй, навучэньнем артылерыстаў.
Вядомы з 17 стагодзьдзя, калі кароль польскі і вялікі князь літоўскі Уладзіслаў IV надаў артылерыі вайсковую арганізацыю (т.зв. «Артыкулы», абвешчаныя ў 1634 пад Смаленскам). Генэрал артылерыі прызначаўся дажывотна (пажыцьцёва) і ня меў права займаць іншых вайсковых урадаў. Першым кіраўніком артылерыі ВКЛ у 1634 стаў Мікалай Абрамовіч. З 1685 генэрал артылерыі атрымліваў 3 тысячы злотых на прыватныя патрэбы. Распараджаўся буйнымі грашовымі сродкамі, прымаў стецыяльную прысягу не расходваць гэтыя грошы на іншыя мэты, і падпарадкоўваўся вялікаму гетману, з 1775 Вайсковаму дэпартаменту Пастаяннай Рады.
Генэраламі артылерыі літоўскай былі:
- Мікалай Абрамовіч (21.9.1634 «на дазор гарматы ВКЛ» - 2.1651)
- Вінцэнт Корвін-Гасеўскі (27.2.1651 - 14.9.1652)
- Зыгмунт Валь(pl) (22.9.1652 - 1654)
- Мікалай Уладзіслаў Юдзіцкі (11.4.1654 - 1670)
- Міхал Антоні Крышпін-Кіршэнштэйн (1670 - 1673)
- Мацей Корвін Гасеўскі(pl) (1673 - 1683)
- Лявон Базыль Сапега (7.9.1684 - 1686)
- Матэвуш Ромэр (28.4.1687 - 1698)
- Міхал Сапега(pl) (18.7.1698 - 19.11.1700)
- Юзэф Мнішак(pl) (8.4.1701 - 8.8.1706)
- Казімер Крыштап Сеньніцкі-Бонча (1706 - 1707)
- Юзэф Мнішак(pl) (паўторна 17.10.1709, урада не прыняў)
- Фабіян Казімер Борх (22.4.1710 - 1710)
- Багуслаў Эрнэст Дэнгаф(pl) (24.6.1710 - 1725)
- Казімер Лявон Сапега(pl) (4.9.1725 - 20.5.1738)
- Юры Дэтлаў Флемінг (1738 - 24.11.1746)
- Антоні Салагуб-Давойна (26.11.1746 - 9.1759)
- Яўстах Патоцкі(pl) (20.10.1759 - 23.2.1768)
- Францішак Ксаверы Браніцкі(ru) (1768 - 10.4.1773)
- князь Казімер Нестар Сапега (10.3.1773 - 1793)
- князь Францішак Сапега (1.5.1793 - )
Літаратура
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4
- Wolff J. Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego: 1385—1795. Kraków, 1885.
- Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej, Poznań, T.1-31, 1879—1908.