Вязынка (Маладэчанскі раён): розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма апісаньня зьменаў
Jauhienij (гутаркі | унёсак)
34 504 праўкі
артаграфія, вікіфікацыя, стыль
Радок 6: Радок 6:
| Плошча =
| Плошча =
| Вышыня =
| Вышыня =
| Колькасьць насельніцтва = 428 <ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref>
| Колькасьць насельніцтва = 428<ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref>
| Год падліку насельніцтва = 1997
| Год падліку насельніцтва = 1997
| Шчыльнасьць насельніцтва =
| Шчыльнасьць насельніцтва =
| Колькасьць двароў = 181 <ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref>
| Колькасьць двароў = 181<ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref>
| Тэлефонны код = +375 1767 <ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://zip.belpost.by/street/vyazynka-minsk-molodechnenskiy-radoshkovichskiy| загаловак = Даведнік кодаў і індэксаў| фармат = | назва праекту = Белпошта| выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
| Тэлефонны код = +375 1767<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://zip.belpost.by/street/vyazynka-minsk-molodechnenskiy-radoshkovichskiy| загаловак = Даведнік кодаў і індэксаў| фармат = | назва праекту = Белпошта| выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
| Паштовы індэкс = 222322
| Паштовы індэкс = 222322
| Аўтамабільны код =
| Аўтамабільны код =
| Выява =
| Выява = Yanka_Kupala%27s_House.JPG
| Апісаньне выявы =
| Апісаньне выявы = [[Хата]], у якой нарадзіўся паэт [[Янка Купала]]
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Менская вобласьць|Менская]]
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Менская вобласьць|Менская]]
| Адміністрацыйная адзінка2 = Раён
| Адміністрацыйная адзінка2 = Раён
| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскі]]
| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскі]]
| Сельсавет = [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкі]]
| Сельсавет = [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкі]]
|Шырата паўшар'е = паўночнае
|Шырата паўшар’е = паўночнае
|Шырата градусаў = 54
|Шырата градусаў = 54
|Шырата хвілінаў = 6
|Шырата хвілінаў = 6
|Шырата сэкундаў = 29
|Шырата сэкундаў = 29
|Даўгата паўшар'е = усходняе
|Даўгата паўшар’е = усходняе
|Даўгата градусаў = 27
|Даўгата градусаў = 27
|Даўгата хвілінаў = 11
|Даўгата хвілінаў = 11
|Даўгата сэкундаў = 24
|Даўгата сэкундаў = 24
| Колер = {{Колер|Беларусь}}
| Колер = {{Колер|Беларусь}}
}}
}}
⚫
'''Вязынка''' — вёска ў [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]], на рацэ [[Вязынка (рака)|Вязынка]], прытоку [[Ілія|Iліі]]. Вёска знаходзіцца за 38 км ад [[Менск]]у, 40 км ад [[Маладэчна]] і 7 км ад шашы [[Менск]] — [[Маладэчна]].<ref>Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref> Уваходзіць у склад [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкага сельсавету]]. Назву атрымала ў гонар 90-годзьдзя з дня нараджэньня [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ад назвы былога [[фальварак|фальварка]], у якім нарадзіўся вялікі беларускі паэт.<ref>Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref>
== Агульныя зьвесткі ==
⚫
'''Вязынка''' — вёска ў [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]], на рацэ [[Вязынка (рака)|Вязынка]], прытоку [[Ілія|Iліі]]. Вёска знаходзіцца за 38 км ад [[Менск]]у, 40 км ад [[Маладэчна]] і 7 км ад шашы [[Менск]] – [[Маладэчна]].<ref> Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref> Уваходзіць у склад [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкага сельсавету]]. Назву атрымала ў гонар 90-годзьдзя з дня нараджэньня [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ад назвы былога [[фальварак|фальварка]], ў якім нарадзіўся вялікі беларускі паэт.<ref> Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref>


== Гісторыя ==
== Этымалёгія ==
=== Старажытныя гарадзішчы ===
⚫
На левым беразе ракі [[Вязынка (рака)|Вязынка]] за 100-200 м на ўсход ад вёскі захаваўся [[курган]]-[[гарадзішча]] культуры штрыхаванай [[Кераміка|керамікі]] [[2 стагодзьдзе|2]] — [[5 стагодзьдзе|5 стагодзьдзяў]] (мясцовая назва «Замэчак»).<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 | загаловак = Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» | фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Яшчэ адно гарадзішча знойдзена за 500 м на паўночны ўсход ад вёскі на левым беразе [[Вялейска-Менская водная сыстэма|Вялейска-Менскай воднай сыстэмы]].<ref>[[Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі]], Т. 2. — Мн.: БелЭн, 1994. — Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар А.Мітрафанаў. — C. 385-386</ref>

===Этымалёгія назвы ===
Адно з найбольш распаўсюджаных тлумачэньняў назвы ракi i мясьціны заснавана на слове «вязаць». Магчыма, мелася на ўвазе месца, дзе ў старыя часы вязалi плыты (для сплаву па рэчцы) ці плоты. Іншая вэрсія бачыць крыніцу сучаснай назвы вёскі ў вязах, што ў вялікай колькасьці расьлі ў навакольлі.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Мазуркевіч | імя = Марына| аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html | загаловак = Вязынка – брэнд Беларусі| фармат = | назва праекту = Deutsche Welle| выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
Адно з найбольш распаўсюджаных тлумачэньняў назвы ракi i мясьціны заснавана на слове «вязаць». Магчыма, мелася на ўвазе месца, дзе ў старыя часы вязалi плыты (для сплаву па рэчцы) ці плоты. Іншая вэрсія бачыць крыніцу сучаснай назвы вёскі ў вязах, што ў вялікай колькасьці расьлі ў навакольлі.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Мазуркевіч | імя = Марына| аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html | загаловак = Вязынка – брэнд Беларусі| фармат = | назва праекту = Deutsche Welle| выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>


=== Гісторыя мясьціны ===
== Гісторыя ==

⚫
На левым беразе ракі [[Вязынка (рака)|Вязынка]] за 100—200 м на ўсход ад вёскі захаваўся [[курган]]-[[гарадзішча]] культуры штрыхаванай [[Кераміка|керамікі]] [[2 стагодзьдзе|II]]—[[5 стагодзьдзе|V стагодзьдзяў]] (мясцовая назва «Замэчак»).<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 | загаловак = Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» | фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Яшчэ адно гарадзішча знойдзена за 500 м на паўночны ўсход ад вёскі на левым беразе [[Вялейска-Менская водная сыстэма|Вялейска-Менскай воднай сыстэмы]].<ref>[[Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі]], Т. 2. — Мн.: БелЭн, 1994. — Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар А.Мітрафанаў. — C. 385—386</ref>

Першая пісьмовая згадка пра Вязынку датаваная [[1528]] годам.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.radzima.org/be/miesca/vyazynka.html| загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт radzima.org | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011| мова = | камэнтар = }}</ref><ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Сямашка| імя = Віталь | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.svaboda.org/content/transcript/868004.html
Першая пісьмовая згадка пра Вязынку датаваная [[1528]] годам.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.radzima.org/be/miesca/vyazynka.html| загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт radzima.org | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011| мова = | камэнтар = }}</ref><ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Сямашка| імя = Віталь | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.svaboda.org/content/transcript/868004.html
| загаловак = Вязынка – «сталіца фэрмерскай рэспублікі»| фармат = | назва праекту = Радыё «Свабода» | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011| мова = | камэнтар = }}</ref> Фальварак Вязынка [[Менскі павет (Расейская імпэрыя)|Менскага павету]] да [[1815]] году належаў сям’і Пшаздзецкіх (Przeździecki), а потым – Замбржыцкім (Zambrzycki).<ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref> Станіслаў Замбржыцкі (1823-1907) – беларускі краязнавец, [[фальклярыст]], з сям'і беларускіх шляхціцаў. Паколькі быў інвалідам, здаваў свой фальварак у арэнду. Замбржыцкі захапляўся вывучэньнем мясцовых [[курган]]аў і першым апісаў [[гарадзішча]] ў Вязынцы.<ref> Янка Купала: Энцыкл. даведнік. — Мн., БелСЭ, 1986. — Артыкул «Замбржыцкі» — C. 239.</ref> У [[1909]] годзе ў фальварку было чатыры двары і 26 жыхароў.<ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref>
| загаловак = Вязынка – «сталіца фэрмерскай рэспублікі»| фармат = | назва праекту = Радыё «Свабода» | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011| мова = | камэнтар = }}</ref> Фальварак Вязынка [[Менскі павет (Расейская імпэрыя)|Менскага павету]] да [[1815]] году належаў сям’і Пшаздзецкіх (Przeździecki), а потым — Замбржыцкім (Zambrzycki).<ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref> Станіслаў Замбржыцкі (1823—1907) — беларускі краязнавец, [[фальклярыст]], з сям’і беларускіх шляхціцаў. Паколькі быў інвалідам, здаваў свой фальварак у арэнду. Замбржыцкі захапляўся вывучэньнем мясцовых [[курган]]аў і першым апісаў [[гарадзішча]] ў Вязынцы.<ref> Янка Купала: Энцыкл. даведнік. — Мн., БелСЭ, 1986. — Артыкул «Замбржыцкі» — C. 239.</ref> У [[1909]] годзе ў фальварку было чатыры двары і 26 жыхароў.<ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref>


У 1920—30-я гады тут жыла беларускі [[этнограф]] і [[фальклярыст]] А. I. Сьвіневіч, якая збірала народныя песні ў навакольлі, арганізоўвала ў [[Маладэчна]], [[Радашкавічы|Радашкавічах]], [[Вільня|Вільні]] выставы беларускіх тканінаў і нацыянальнага адзеньня, даследавала творчасьць [[Адам Міцкевіч|А. Міцкевіча]].<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.radzima.org/be/miesca/vyazynka.html | загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт radzima.org | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
У 1920—30-я гады тут жыла беларускі [[этнограф]] і [[фальклярыст]] А. I. Сьвіневіч, якая збірала народныя песні ў навакольлі, арганізоўвала ў [[Маладэчна]], [[Радашкавічы|Радашкавічах]], [[Вільня|Вільні]] выставы беларускіх тканінаў і нацыянальнага адзеньня, даследавала творчасьць [[Адам Міцкевіч|А. Міцкевіча]].<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.radzima.org/be/miesca/vyazynka.html | загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт radzima.org | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>


З [[1920]] году фальварак увайшоў у склад [[Сярэдняя Літва|Сярэдняй Літвы]], а ў [[1922]] годзе – у склад [[Польшча|Польшчы]]. З пачаткам [[Другая сусьветная вайна|другой сусьветнай вайны]] фальварак адышоў да [[БССР]]. З [[1940]] па [[1960]] год знаходзіўся у складзе [[Радашкавіцкі раён|Радашкавіцкага раёну]], а ад студзеня [[1960]] году – у складзе [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскага раёну]].<ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref>
З [[1920]] году фальварак увайшоў у склад [[Сярэдняя Літва|Сярэдняй Літвы]], а ў [[1922]] годзе — у склад [[Польшча|Польшчы]]. З пачаткам [[Другая сусьветная вайна|другой сусьветнай вайны]] фальварак адышоў да [[БССР]]. З [[1940]] па [[1960]] год знаходзіўся у складзе [[Радашкавіцкі раён|Радашкавіцкага раёну]], а ад студзеня [[1960]] году — у складзе [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскага раёну]].<ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref>


У 1972 годзе ў гонар 90-годзьдзя з дня нараджэньня Янкі Купалы<ref> Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref> былы фальварак, вёскі Верамейкі, Гурнавічы і Сяледчыкі былі аб’яднаныя ў адну вёску Вязынка.<ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref>
У 1972 годзе ў гонар 90-годзьдзя з дня нараджэньня Янкі Купалы<ref> Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref> былы фальварак, вёскі Верамейкі, Гурнавічы і Сяледчыкі былі аб’яднаныя ў адну вёску Вязынка.<ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref>
== Сучаснае аблічча ==
== Сучаснае аблічча ==
Аснову сучаснай забудовы Вязынкі складаюць старыя дамы сядзібнага тыпу, але апошнім часам зьявілася цэлая вуліца сучасных катэджаў. Цэнтральная вуліца вёскі [[асфальт]]аваная, на астатніх вуліцах – гравійнае пакрыцьцё. Вязынка не мае цэнтральных камунальных камунікацыяў – вадой жыхароў забясьпечваюць сьвідравіны і [[калодзеж]]ы. [[Каналізацыя]] мясцовая. [[Прыродны газ]] да вёскі не падведзены. Вязынка забясьпечана асноўнымі аб’ектамі сацыяльнае [[Інфраструктура|інфраструктуры]]: у вёсцы працуюць школа, амбуляторыя, паштовае аддзяленьне, [[бібліятэка]].<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.t-s.by/cotteges/settlement/code=31532/| загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт t-s.by | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
Аснову сучаснай забудовы Вязынкі складаюць старыя дамы сядзібнага тыпу, але апошнім часам зьявілася цэлая вуліца сучасных катэджаў. Цэнтральная вуліца вёскі [[асфальт]]аваная, на астатніх вуліцах — гравійнае пакрыцьцё. Вязынка ня мае цэнтральных камунальных камунікацыяў — вадой жыхароў забясьпечваюць сьвідравіны і [[калодзеж]]ы. [[Каналізацыя]] мясцовая. [[Прыродны газ]] да вёскі не падведзены. Вязынка забясьпечана асноўнымі аб’ектамі сацыяльнае [[Інфраструктура|інфраструктуры]]: у вёсцы працуюць школа, амбуляторыя, паштовае аддзяленьне, [[бібліятэка]].<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.t-s.by/cotteges/settlement/code=31532/| загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт t-s.by | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>


== Вязынка і Янка Купала ==
== Вязынка і Янка Купала ==
[[Файл:Viazynka - Yanka Kupala's relatives at the unveiling of the memorial plaque.jpg |міні|справа|250пкс|Адкрыцьцё мэмарыяльнай дошкі на хаце ў Вязынцы, ў якой нарадзіўся Я. Купала, 30 чэрвеня 1946 году; у першым радзе (справа налева): жонка паэта [[Уладзіслава Луцэвіч]]; яго пляменьніца [[Ядвіга Раманоўская]] і пляменьнік паэта [[Янка Раманоўскі]]; на руках у Янкі Раманоўскага - унучатая пляменьніца паэта [[Жанна Дапкюнас|Жанна]]; сястра паэта [[Леакадзія Луцэвіч]] ]]
[[Файл:Viazynka - Yanka Kupala's relatives at the unveiling of the memorial plaque.jpg |міні|справа|250пкс|Адкрыцьцё мэмарыяльнай дошкі на хаце ў Вязынцы, ў якой нарадзіўся Я. Купала, 30 чэрвеня 1946 году; у першым радзе (справа налева): жонка паэта [[Уладзіслава Луцэвіч]]; яго пляменьніца [[Ядвіга Раманоўская]] і пляменьнік паэта [[Янка Раманоўскі]]; на руках у Янкі Раманоўскага — унучатая пляменьніца паэта [[Жанна Дапкюнас|Жанна]]; сястра паэта [[Леакадзія Луцэвіч]] ]]
{| class="toccolours" style="float: left; margin-left: 0em; margin-right: 1em; font-size: 90%; background:#c6dbf7; color:black; width:22em; max-width: 25%;" cellspacing="3"
{| class="toccolours" style="float: left; margin-left: 0em; margin-right: 1em; font-size: 90%; background:#c6dbf7; color:black; width:22em; max-width: 25%;" cellspacing="3"
| style="text-align: left;" |
| style="text-align: left;" |
Радок 64: Радок 62:
| style="text-align: left;" |'''''Канстанцыя Буйло «У Вязынцы»'''''
| style="text-align: left;" |'''''Канстанцыя Буйло «У Вязынцы»'''''
|}
|}
Вязынка — малая радзіма [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. Пасьля пераезду ў [[1881]] годзе з [[Паморшчына|Паморшчыны]] бацька будучага паэта Дамінік Луцэвіч разам са сваім братам Міхалам арандаваў зямлю ў Вязынцы ў Станіслава Замбржыцкага. У Вязынцы тады жылі сваякі [[Янка Купала|Янкі Купалы]] па бацьку: дзядзькі Антон, Юльян, Міхал і Адам, бабуля Валерыя, цёткі Марыя, Эмілія і Садалія Луцэвічы.<ref> Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref> У Вязынцы [[7 ліпеня]] ([[25 чэрвеня]] паводле [[Юліянскі каляндар|старога стылю]]) [[1882]] году ў сям’і Дамініка Луцэвіча і Бянігны Валасевіч нарадзіўся сын Янка, будучы паэт [[Янка Купала]]. Прабыла ў Вязынцы пасьля нараджэньня Янкі сям’я Луцэвічаў няпоўны год – пасьля заканчэньня арэнды Луцэвічы пераехалі ў [[1883]] годзе ў маёнтак [[Юзафова (вёска, Барысаўскі раён)|Юзафова]].<ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref><ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Содаль | імя = Уладзімер| аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.poiskturov.by/cgi-bin/newspaper.cgi?t=text&id=2013 | загаловак = Вязынкаўскія калыханкі| фармат = | назва праекту = газэта Туризм и отдых | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
Вязынка — малая радзіма [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. Пасьля пераезду ў [[1881]] годзе з [[Паморшчына|Паморшчыны]] бацька будучага паэта Дамінік Луцэвіч разам са сваім братам Міхалам арандаваў зямлю ў Вязынцы ў Станіслава Замбржыцкага. У Вязынцы тады жылі сваякі [[Янка Купала|Янкі Купалы]] па бацьку: дзядзькі Антон, Юльян, Міхал і Адам, бабуля Валерыя, цёткі Марыя, Эмілія і Садалія Луцэвічы.<ref> Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref> У Вязынцы [[7 ліпеня]] ([[25 чэрвеня]] паводле [[Юліянскі каляндар|старога стылю]]) [[1882]] году ў сям’і Дамініка Луцэвіча і Бянігны Валасевіч нарадзіўся сын Янка, будучы паэт [[Янка Купала]]. Прабыла ў Вязынцы пасьля нараджэньня Янкі сям’я Луцэвічаў няпоўны год — пасьля заканчэньня арэнды Луцэвічы пераехалі ў [[1883]] годзе ў маёнтак [[Юзафова (вёска, Барысаўскі раён)|Юзафова]].<ref>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.</ref><ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Содаль | імя = Уладзімер| аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.poiskturov.by/cgi-bin/newspaper.cgi?t=text&id=2013 | загаловак = Вязынкаўскія калыханкі| фармат = | назва праекту = газэта Туризм и отдых | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>


== Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік і філія Літаратурнага музэю Янкі Купалы ==
== Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік і філія Літаратурнага музэю Янкі Купалы ==
Філія [[Дзяржаўны літаратурны музэй Янкі Купалы| Дзяржаўнага літаратурнага музэю Янкі Купалы]] ў Вязынцы зьяўляецца першай і найболей вядомай з усіх філіяў музэю. Утворана ў жніўні [[1945]] году<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Хурсік| імя = Віктар| аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = 31 ліпеня 2003 году| url = http://www.zvyazda.minsk.by/second.html?r=18&p=37&archiv=31072003 | загаловак = Тэкст пастановы Савету Народных Камісараў Беларускай ССР і Цэнтральнага Камітэту КП(б) Беларусі № 1139-292 ад 04.08.1945 г. «Аб ушанаваньні памяці народнага паэта Беларусі Янкі Купалы»| фармат = | назва праекту = газэта «Звязда» | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>. Ініцыятарам увекавечаньня месца, дзе нарадзіўся вялікі беларускі паэт, была яго жонка і першы дырэктар [[Дзяржаўны літаратурны музэй Янкі Купалы|музэя Янкі Купалы]] [[Уладзіслава Луцэвіч]].<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Мазуркевіч | імя = Марына| аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html| загаловак = Вязынка – брэнд Беларусі| фармат = | назва праекту = Deutsche Welle| выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Мэмарыяльная дошка была ўсталявана на доме паэта [[30 чэрвеня]] [[1946]] году<ref>Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref>. Філія музэю адкрылася для наведвальнікаў [[20 чэрвеня]] [[1948]] году.
Філія [[Дзяржаўны літаратурны музэй Янкі Купалы| Дзяржаўнага літаратурнага музэю Янкі Купалы]] ў Вязынцы зьяўляецца першай і найболей вядомай з усіх філіяў музэю. Утворана ў жніўні [[1945]] году<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Хурсік| імя = Віктар| аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = 31 ліпеня 2003 году| url = http://www.zvyazda.minsk.by/second.html?r=18&p=37&archiv=31072003 | загаловак = Тэкст пастановы Савету Народных Камісараў Беларускай ССР і Цэнтральнага Камітэту КП(б) Беларусі № 1139-292 ад 04.08.1945 г. «Аб ушанаваньні памяці народнага паэта Беларусі Янкі Купалы»| фармат = | назва праекту = газэта «Звязда» | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>. Ініцыятарам увекавечаньня месца, дзе нарадзіўся вялікі беларускі паэт, была яго жонка і першы дырэктар [[Дзяржаўны літаратурны музэй Янкі Купалы|музэя Янкі Купалы]] [[Уладзіслава Луцэвіч]].<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = Мазуркевіч | імя = Марына| аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html| загаловак = Вязынка – брэнд Беларусі| фармат = | назва праекту = Deutsche Welle| выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Мэмарыяльная дошка была ўсталявана на доме паэта [[30 чэрвеня]] [[1946]] году<ref>Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref>. Філія музэю адкрылася для наведвальнікаў [[20 чэрвеня]] [[1948]] году.


Агульная плошча будынкаў філіі музэю (хата, [[сьвіран]], хатка дваровых) – больш за 230 м². Плошча экспазыцыі — 185 м².<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupaly_janki_litaraturnaga_muzeja_filijal_vjazynka/0-1425 | загаловак = Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы| фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Экспазыцыя складаецца з мэмарыяльнай і гісторыка-літаратурнай часткаў.
Агульная плошча будынкаў філіі музэю (хата, [[сьвіран]], хатка дваровых) — больш за 230 м². Плошча экспазыцыі — 185 м².<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupaly_janki_litaraturnaga_muzeja_filijal_vjazynka/0-1425 | загаловак = Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы| фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Экспазыцыя складаецца з мэмарыяльнай і гісторыка-літаратурнай часткаў.
[[Файл: Viazynka - Memorial Living Room.jpg |міні|зьлева|250пкс|Мэмарыяльны пакой у хаце, ў якой у 1882 годзе нарадзіўся [[Янка Купала]] ]]
[[Файл: Viazynka - Memorial Living Room.jpg |міні|зьлева|250пкс|Мэмарыяльны пакой у хаце, ў якой у 1882 годзе нарадзіўся [[Янка Купала]] ]]
У '''мэмарыяльнай''' частцы '''філіі музэю''' ўзноўлены інтэр’ер сялянскае хаты канца [[19 стагодзьдзе|19 стагодзьдзя]] (печ, мэбля, калыска, хадунок, посуд), экспануюцца асабістыя рэчы бацькоў [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. З дапамогай навуковых архіўных апісанняў, успамінаў сучасьнікаў, фотаздымкаў, чарцяжоў і планаў тут усё ўзноўлена ў такім выглядзе, як гэта было ў гады жыцьця маладой сям’і Луцэвічаў.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html| загаловак = Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы | фармат = | назва праекту = litmuseums.iatp.by | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
У мэмарыяльнай частцы філіі музэю ўзноўлены інтэр’ер сялянскае хаты канца [[19 стагодзьдзе|19 стагодзьдзя]] (печ, мэбля, калыска, хадунок, посуд), экспануюцца асабістыя рэчы бацькоў [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. З дапамогай навуковых архіўных апісанняў, успамінаў сучасьнікаў, фотаздымкаў, чарцяжоў і планаў тут усё ўзноўлена ў такім выглядзе, як гэта было ў гады жыцьця маладой сям’і Луцэвічаў.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html| загаловак = Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы | фармат = | назва праекту = litmuseums.iatp.by | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>


У другой палове хаты, дзе некалі жыў брат паэта Міхал, створана '''гісторыка-літаратурная''' экспазыцыя аб дзяцінстве і юнацтве будучага першага [[Народны паэт Беларусі|народнага паэта Беларусі]] (абноўлена ў [[2002]] годзе). Тут зьберагаюцца аўтабіяграфічныя матэрыялы, рукапісы, кнігі, копіі архіўных дакументаў, фотаздымкі, графічныя працы мастакоў Э.Агуновіча, [[Янка Раманоўскі|Я.Раманоўскага]], [[Васіль Пятровіч Шаранговіч|В.Шаранговіча]], якія распавядаюць пра сям'ю Луцэвічаў, дзіцячыя, юнацкія гады і пачатак літаратурнай дзейнасьці [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. У экспазыцыі прадстаўленыя радавод Луцэвічаў да [[17 стагодзьдзе| 17 стагодзьдзя]], адноўлены дзедам паэта Ануфрыям, і [[герб]] «Навіна», які належаў роду Луцэвічаў.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupaly_janki_litaraturnaga_muzeja_filijal_vjazynka/0-1425 | загаловак = Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы| фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
У другой палове хаты, дзе некалі жыў брат паэта Міхал, створана гісторыка-літаратурная экспазыцыя аб дзяцінстве і юнацтве будучага першага [[Народны паэт Беларусі|народнага паэта Беларусі]] (абноўлена ў [[2002]] годзе). Тут зьберагаюцца аўтабіяграфічныя матэрыялы, рукапісы, кнігі, копіі архіўных дакументаў, фотаздымкі, графічныя працы мастакоў Э.Агуновіча, [[Янка Раманоўскі|Я.Раманоўскага]], [[Васіль Пятровіч Шаранговіч|В.Шаранговіча]], якія распавядаюць пра сям’ю Луцэвічаў, дзіцячыя, юнацкія гады і пачатак літаратурнай дзейнасьці [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. У экспазыцыі прадстаўленыя радавод Луцэвічаў да [[17 стагодзьдзе| 17 стагодзьдзя]], адноўлены дзедам паэта Ануфрыям, і [[герб]] «Навіна», які належаў роду Луцэвічаў.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupaly_janki_litaraturnaga_muzeja_filijal_vjazynka/0-1425 | загаловак = Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы| фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>


У красавіку [[1972]] году адначасова з утварэньнем вёскі Вязынка створаны '''Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік''' з плошчай 21 га.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://kupala-museum.by/filiyaly/vyazynka | загаловак = Вязынка.| фармат = | назва праекту = Літаратурны музэй Янкі Купалы| выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Аўтарамі праекту запаведніка былі архітэктары С.Мусінскі і А.Канаваленка.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 | загаловак = Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» | фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
У красавіку [[1972]] году адначасова з утварэньнем вёскі Вязынка створаны Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік з плошчай 21 га.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://kupala-museum.by/filiyaly/vyazynka | загаловак = Вязынка.| фармат = | назва праекту = Літаратурны музэй Янкі Купалы| выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Аўтарамі праекту запаведніка былі архітэктары С.Мусінскі і А.Канаваленка.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 | загаловак = Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» | фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>


У мэмарыяльным запаведніку захаваны натуральны ляндшафт і планіроўка былой сядзібы, а таксама найбольш старыя дрэвы. Акрамя хаты, ў якой нарадзіўся [[Янка Купала]], захаваныя хатка дваровых, [[сажалка]], крыніца, частка фруктовага саду, [[Ліпа|ліпавая]] алея, якая вяла да сядзібнага дома Замбржыцкіх. На тэрыторыі запаведніку можна ўбачыць мэмарыяльныя валуны з высечанымі на іх радкамі з твораў паэта, дуброву, пасаджаную беларускімі пісьменьнікамі да стагодзьдзя з дня нараджэньня песьняра, жывую [[Альтанка|альтанку]] зь [[ліпа]]ў, канцэртную эстраду, вялікую пляцоўку для правядзеньня паэтычных святаў, выставаў народных майстроў і масавых гуляньняў.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 | загаловак = Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» | фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> У цэнтры запаведніку стаіць бронзавы бюст [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ([[1972]] г., скульптар [[Заір Азгур|З.Азгур]]).
У мэмарыяльным запаведніку захаваны натуральны ляндшафт і планіроўка былой сядзібы, а таксама найбольш старыя дрэвы. Акрамя хаты, ў якой нарадзіўся [[Янка Купала]], захаваныя хатка дваровых, [[сажалка]], крыніца, частка фруктовага саду, [[Ліпа|ліпавая]] алея, якая вяла да сядзібнага дома Замбржыцкіх. На тэрыторыі запаведніку можна ўбачыць мэмарыяльныя валуны з высечанымі на іх радкамі з твораў паэта, дуброву, пасаджаную беларускімі пісьменьнікамі да стагодзьдзя з дня нараджэньня песьняра, жывую [[Альтанка|альтанку]] зь [[ліпа]]ў, канцэртную эстраду, вялікую пляцоўку для правядзеньня паэтычных святаў, выставаў народных майстроў і масавых гуляньняў.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 | загаловак = Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» | фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> У цэнтры запаведніку стаіць бронзавы бюст [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ([[1972]] г., скульптар [[Заір Азгур|З.Азгур]]).


У адноўленым будынку [[Сьвіран|сьвірна]] з [[1992]] году дзейнічае [[Этнаграфія|этнаграфічная]] экспазыцыя.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html| загаловак = Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы | фармат = | назва праекту = litmuseums.iatp.by | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> У адной палове '''сьвірна''' створана сэзонная экспазыцыя «Народныя сьвяты ў творчасьці Янкі Купалы». Тут адлюстраваныя народныя звычаі і абрады, апісаныя паэтам і ўвасобленыя ў творах народных майстроў: разьба па дрэве, ткацтва, графічныя работы, вышыўка, [[салома]]- і лозапляценне, шыцьцё, [[габэлен]]ы і інш. У другой палове будынку разьмешчаныя этнаграфічныя артэфакты: кросны, куфры, прылады для апрацоўкі [[лён]]у, скрыні для захаваньня [[збожжа]], мукі і іншыя прылады працы і рэчы хатняга ўжытку.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupaly_janki_litaraturnaga_muzeja_filijal_vjazynka/0-1425 | загаловак = Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы| фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
У адноўленым будынку [[Сьвіран|сьвірна]] з [[1992]] году дзейнічае [[Этнаграфія|этнаграфічная]] экспазыцыя.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html| загаловак = Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы | фармат = | назва праекту = litmuseums.iatp.by | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> У адной палове [[сьвіран|сьвірна]] створана сэзонная экспазыцыя «Народныя сьвяты ў творчасьці Янкі Купалы». Тут адлюстраваныя народныя звычаі і абрады, апісаныя паэтам і ўвасобленыя ў творах народных майстроў: разьба па дрэве, ткацтва, графічныя работы, вышыўка, [[салома]]- і лозапляценне, шыцьцё, [[габэлен]]ы і інш. У другой палове будынку разьмешчаныя этнаграфічныя артэфакты: кросны, куфры, прылады для апрацоўкі [[лён]]у, скрыні для захаваньня [[збожжа]], мукі і іншыя прылады працы і рэчы хатняга ўжытку.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupaly_janki_litaraturnaga_muzeja_filijal_vjazynka/0-1425 | загаловак = Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы| фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>


З [[1972]] году штогод на тэрыторыі запаведніку ў дзень нараджэньня паэта ([[7 ліпеня]]) праводзяцца '''сьвяты паэзіі''', песьні і народных рамёстваў, а з [[1976]] году — традыцыйныя зьлёты студэнтаў-філёлагаў [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|БДУ]]. Запаведнік уключаны ў шматлікія [[Турызм|турысцкія]] маршруты.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 | загаловак = Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» | фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
З [[1972]] году штогод на тэрыторыі запаведніку ў дзень нараджэньня паэта ([[7 ліпеня]]) праводзяцца
сьвяты паэзіі, песьні і народных рамёстваў, а з [[1976]] году — традыцыйныя зьлёты студэнтаў-філёлагаў [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|БДУ]]. Запаведнік уключаны ў шматлікія [[Турызм|турысцкія]] маршруты.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 | загаловак = Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» | фармат = | назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>


Штогод Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» наведвае каля 100 тысячаў чалавек.<ref> Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref> Працуе філія музэю штодзень, акрамя панядзелка, з 10 да 17 гадзінаў.
Штогод Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» наведвае каля 100 тысячаў чалавек.<ref> Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref> Працуе філія музэю штодзень, акрамя панядзелка, з 10 да 17 гадзінаў.


== Вязынка ў паэтычным і выяўленчым мастацтве ==
== Вязынка ў паэтычным і выяўленчым мастацтве ==
Радок 95: Радок 94:
| style="text-align: left;" |'' '''Пімен Панчанка «Вязынка»'''''
| style="text-align: left;" |'' '''Пімен Панчанка «Вязынка»'''''
|}
|}
Вязынцы як калысцы славутага беларускага песьняра прысьвяцілі свае вершы шматлікія паэты [[Беларусь|Беларусі]] ([[Рыгор Барадулін]], [[Канстанцыя Буйло]], [[Анатоль Вялюгін]], [[Сяргей Законьнікаў]], Еўдакія Лось, Сяргей Панізьнік, [[Пімен Панчанка]], Пятро Прыходзька, [[Максім Танк]], [[Станіслаў Пятровіч Шушкевіч|Станіслаў Шушкевіч]] і інш.), [[Украіна|Украіны]] (М. Луконін, М. Камісарава, Л. Хаўстаў), [[Латвія|Латвіі]] (Ю. Ванаг), [[Армэнія|Армэніі]] (А. Грашы), [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] (Уолтэр Мэй), [[Баўгарыя|Баўгарыі]] (А. Тодараў), [[Польшча|Польшчы]] (Я. Гушча) і інш.<ref> Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref>
Вязынцы як калысцы славутага беларускага песьняра прысьвяцілі свае вершы шматлікія паэты [[Беларусь|Беларусі]] ([[Рыгор Барадулін]], [[Канстанцыя Буйло]], [[Анатоль Вялюгін]], [[Сяргей Законьнікаў]], Еўдакія Лось, Сяргей Панізьнік, [[Пімен Панчанка]], Пятро Прыходзька, [[Максім Танк]], [[Станіслаў Пятровіч Шушкевіч|Станіслаў Шушкевіч]] і інш.), [[Украіна|Украіны]] (М. Луконін, М. Камісарава, Л. Хаўстаў), [[Латвія|Латвіі]] (Ю. Ванаг), [[Армэнія|Армэніі]] (А. Грашы), [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] (Ўолтэр Мэй), [[Баўгарыя|Баўгарыі]] (А. Тодараў), [[Польшча|Польшчы]] (Я. Гушча) і інш.<ref> Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref>


Ціхаму і ўтульнаму хараству краявідаў Вязынкі прысьвяцілі свае мастацкія творы беларускія мастакі М. Бельскі, Р. Віткоўскі, В. Вярсоцкі, [[Віктар Грамыка|В. Грамыка]], А. Гугель, А. Даўгяла, С. Каткоў, І. Карасёў, М. Кірэеў, [[Аляксандар Кішчанка|А. Кішчанка]], М. Макаранка, Я. Красоўскі, А. Кроль, А. Крохалеў, [[Мікола Купава|М. Купава]], У. Пашчасьцеў, І. Пратасеня, І. Пушкоў, Ю. Тышкевіч, К. Харашэвіч, В. Цьвірка і інш.<ref> Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref>
Ціхаму і ўтульнаму хараству краявідаў Вязынкі прысьвяцілі свае мастацкія творы беларускія мастакі М. Бельскі, Р. Віткоўскі, В. Вярсоцкі, [[Віктар Грамыка|В. Грамыка]], А. Гугель, А. Даўгяла, С. Каткоў, І. Карасёў, М. Кірэеў, [[Аляксандар Кішчанка|А. Кішчанка]], М. Макаранка, Я. Красоўскі, А. Кроль, А. Крохалеў, [[Мікола Купава|М. Купава]], У. Пашчасьцеў, І. Пратасеня, І. Пушкоў, Ю. Тышкевіч, К. Харашэвіч, В. Цьвірка і інш.<ref> Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.</ref>


== Як даехаць ==
== Для турыстаў ==
Аўтамабільная дарога ад [[Менск]]у да Вязынкі цалкам асфальтаваная – спачатку гэта маладэчанская шаша, потым 6 км дарогі мясцовага значэньня. У вёску рэгулярна ходзяць прыгарадныя аўтобусы і маршрутныя таксі.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.t-s.by/cotteges/settlement/code=31532/| загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт t-s.by | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Да вёскі можна даехаць і па чыгунцы: электрацягніком [[Менск]]—[[Маладэчна]] да станцыі «Вязынка».<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://railwayz.info/photolines/showsttt.php?exprcode=2100766| загаловак = Расклад руху прыгарадных цягнікоў (электра- і дызельных) па чыгуначным прыпынку «Вязынка»| фармат = | назва праекту = сайт railwayz.info | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>
Аўтамабільная дарога ад [[Менск]]у да Вязынкі цалкам асфальтаваная — спачатку гэта маладэчанская шаша, потым 6 км дарогі мясцовага значэньня. У вёску рэгулярна ходзяць прыгарадныя аўтобусы і маршрутныя таксі.<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.t-s.by/cotteges/settlement/code=31532/| загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт t-s.by | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref> Да вёскі можна даехаць і па чыгунцы: электрацягніком [[Менск]]—[[Маладэчна]] да станцыі «Вязынка».<ref>{{Спасылка | аўтар ''Курсіўны тэкст''= | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://railwayz.info/photolines/showsttt.php?exprcode=2100766| загаловак = Расклад руху прыгарадных цягнікоў (электра- і дызельных) па чыгуначным прыпынку «Вязынка»| фармат = | назва праекту = сайт railwayz.info | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>


== Галерэя ==
== Краявіды Вязынкі ==
<gallery>
<gallery>
Файл: Viazynka - Road Sign.jpg|Дарожны указальнік на вязынку
Файл: Viazynka - Road Sign.jpg|Дарожны указальнік на Вязынку
Файл: Viazynka - Pond (1).jpg |Сажалка за хатай, у якой нарадзіўся Янка Купала
Файл: Viazynka - Pond (1).jpg |Сажалка за хатай, у якой нарадзіўся Янка Купала
Файл: Kupala's monument in Viazynka.JPG |Помнік [[Янка Купала|Янку Купалу]], аўтар [[Заір Азгур|З. Азгур]]
Файл: Kupala's monument in Viazynka.JPG |Помнік [[Янка Купала|Янку Купалу]], аўтар [[Заір Азгур|З. Азгур]]
Радок 121: Радок 120:
* [http://picasaweb.google.com/108152851004351012030/OtURmI?gsessionid=T0zYgBJdu4hRQ3bYg5ljFw#5492968921775370066 Галерэя зімовых краявідаў Вязынкі на сайце picasaweb]
* [http://picasaweb.google.com/108152851004351012030/OtURmI?gsessionid=T0zYgBJdu4hRQ3bYg5ljFw#5492968921775370066 Галерэя зімовых краявідаў Вязынкі на сайце picasaweb]
* [http://www.philology.bsu.by/content/view/221/90/ Фотагалерэя студэнцкага сьвята ў Вязынцы]
* [http://www.philology.bsu.by/content/view/221/90/ Фотагалерэя студэнцкага сьвята ў Вязынцы]

⚫
== Літаратура ==
⚫
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — 480 с.: іл. — ISBN 985-11-0090-0 — Артыкул «Вязынка». — C. 341.
⚫
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1999. — 560 с.: іл. — ISBN 985-11-0155-9; Артыкул «Купалаўскі мемарыяльны запаведнік «Вязынка»». — Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — C. 29.; Артыкул «Купалы Янкі Літаратурнага музея філіял «Вязынка»». — Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — С. 31-32.
⚫
* [[Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі]]: У 6 т. Т. 2. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: [[Барыс Сачанка|Б.І. Сачанка]] (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э.Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. 537 с.: іл. — ISBN 5-85700-142-0 - Артыкул «Вязынка» / Аўтар — [[Генадзь Каханоўскі|Г. Каханоўскі]]. — C. 386; Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар — А.Мітрафанаў. — C. 385-386;

⚫
* Янка Купала: Энцыкл. даведнік / БелСЭ; Рэдкал.: [[Іван Шамякін|І.П. Шамякін]] (гал. рэд.) і інш. — Мн., БелСЭ, 1986. — 727 с., 26 л. іл.; Артыкул «Вязынка» / Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — C. 137; Артыкул «Замбржыцкі» / Аўтар — [[Генадзь Каханоўскі|Г.Каханоўскі]]. — C. 239.
⚫
*На радзіму Янкі Купалы: Турысц. схема / [Гал. ўпр. геадэзіі і картаграфіі пры Савеце Міністраў СССР; Тэкст [[Ядвіга Раманоўская|Я.Ю.Раманоўская]] ]. – Мн., 1972.
⚫
* [[Генадзь Каханоўскі|Каханоўскі Г.А.]] На запаветнай зямлі: [аб радзіме беларускага пісьменніка Я. Купалы] / Мінскае абласное упраўленне культуры, Мінскі абласны краязнаўчы музей. – Мн., 1974.
⚫
* Вязынка: [Экспазіцыя філіяла музея Янкі Купалы / Тэкст і склад. А.А.Есакова; Маст. У.С.Басалыга. – Мн., 1974.
⚫
* Вязынка: Купалаўскі мемарыяльны запаведнік: [Фотаальбом /Тэкст і склад. Л.Т.Хадкевіча; Фота В.Бараноўскага]. – Мн., 1982.
⚫
* Чырскі М.А. Купалаўскі запаведнік «Вязынка» [Фота В.А.Бараноўскага]. 2-е изд., испр. и доп. – Мн., Полымя, 1986. – 53 с.
⚫
* Чырскі, М.А. Купалавым гасцінцам: Купал. парк. Вязынка. Ляўкі. Акопы. – Мн., 1996.
⚫
* Лукша, Ул.Э. Сцежкамі Купалы: Замалёўкі з натуры: Альбом. – Мн., 1997.


== Крыніцы ==
== Крыніцы ==
{{зноскі|1=2}}
{{зноскі|1=2}}


⚫
== Літаратура ==
⚫
== Вонкавыя спасылкі ==
⚫
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — 480 с.: іл. — ISBN 985-11-0090-0 — Артыкул «Вязынка». — C. 341.
⚫
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1999. — 560 с.: іл. — ISBN 985-11-0155-9; Артыкул «Купалаўскі мемарыяльны запаведнік „Вязынка“». — Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — C. 29.; Артыкул «Купалы Янкі Літаратурнага музея філіял „Вязынка“». — Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — С. 31-32.
⚫
* [[Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі]]: У 6 т. Т. 2. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: [[Барыс Сачанка|Б. І. Сачанка]] (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. 537 с.: іл. — ISBN 5-85700-142-0 — Артыкул «Вязынка» / Аўтар — [[Генадзь Каханоўскі|Г. Каханоўскі]]. — C. 386; Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар — А.Мітрафанаў. — C. 385—386;

⚫
* Янка Купала: Энцыкл. даведнік / БелСЭ; Рэдкал.: [[Іван Шамякін|І. П. Шамякін]] (гал. рэд.) і інш. — Мн., БелСЭ, 1986. — 727 с, 26 л. іл.; Артыкул «Вязынка» / Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — C. 137; Артыкул «Замбржыцкі» / Аўтар — [[Генадзь Каханоўскі|Г.Каханоўскі]]. — C. 239.
⚫
* На радзіму Янкі Купалы: Турысц. схема / [Гал. ўпр. геадэзіі і картаграфіі пры Савеце Міністраў СССР; Тэкст [[Ядвіга Раманоўская|Я. Ю. Раманоўская]] ]. — Мн., 1972.
⚫
* [[Генадзь Каханоўскі|Каханоўскі Г. А.]] На запаветнай зямлі: [аб радзіме беларускага пісьменніка Я. Купалы] / Мінскае абласное упраўленне культуры, Мінскі абласны краязнаўчы музей. — Мн., 1974.
⚫
* Вязынка: [Экспазіцыя філіяла музея Янкі Купалы / Тэкст і склад. А. А. Есакова; Маст. У. С. Басалыга. — Мн., 1974.
⚫
* Вязынка: Купалаўскі мемарыяльны запаведнік: [Фотаальбом /Тэкст і склад. Л. Т. Хадкевіча; Фота В.Бараноўскага]. — Мн., 1982.
⚫
* Чырскі М. А. Купалаўскі запаведнік «Вязынка» [Фота В. А. Бараноўскага]. 2-е изд., испр. и доп. — Мн., Полымя, 1986. — 53 с.
⚫
* Чырскі, М. А. Купалавым гасцінцам: Купал. парк. Вязынка. Ляўкі. Акопы. — Мн., 1996.
⚫
* Лукша, Ул. Э. Сцежкамі Купалы: Замалёўкі з натуры: Альбом. — Мн., 1997.

⚫
== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы // litmuseums.iatp.by]
* [http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы // litmuseums.iatp.by]
* [http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» // Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал]
* [http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» // Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал]
Радок 147: Радок 146:
* [http://www.geocaching.su/?pn=101&cid=5026 Вязынка // geocaching.su]
* [http://www.geocaching.su/?pn=101&cid=5026 Вязынка // geocaching.su]
* [http://www.zvyazda.minsk.by/ru/archive/article.php?id=2667 Вязынка. Бабіна лета. Аўтар Яўген Пясецкі // Газэта «Звязда», 3 кастрычнiка 2007 году]
* [http://www.zvyazda.minsk.by/ru/archive/article.php?id=2667 Вязынка. Бабіна лета. Аўтар Яўген Пясецкі // Газэта «Звязда», 3 кастрычнiка 2007 году]
* [http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html Вязынка - брэнд Беларусі. Аўтар Марына Мазуркевіч // Радыё «Нямецкая хваля»]
* [http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html Вязынка — брэнд Беларусі. Аўтар Марына Мазуркевіч // Радыё «Нямецкая хваля»]
* [http://www.svaboda.org/content/transcript/868004.html Вязынка – «сталіца фэрмэрскай рэспублікі». Аўтар Віталь Сямашка // Радыё «Свабода», 17 сьнежня 2007 году]
* [http://www.svaboda.org/content/transcript/868004.html Вязынка — «сталіца фэрмэрскай рэспублікі». Аўтар Віталь Сямашка // Радыё «Свабода», 17 сьнежня 2007 году]
* [http://www.philology.bsu.by/content/view/221/90/ Вязынка аб’ядноўвае, Вязынка натхняе… // Філялягічны факультэт [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|БДУ]] ]
* [http://www.philology.bsu.by/content/view/221/90/ Вязынка аб’ядноўвае, Вязынка натхняе… // Філялягічны факультэт [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|БДУ]] ]
* [http://www.poiskturov.by/cgi-bin/newspaper.cgi?t=text&id=2013 Вязынкаўскія калыханкі. Аўтар Уладзімер Содаль // Газэта «Туризм и отдых», 12 ліпеня 2007 году]
* [http://www.poiskturov.by/cgi-bin/newspaper.cgi?t=text&id=2013 Вязынкаўскія калыханкі. Аўтар Уладзімер Содаль // Газэта «Туризм и отдых», 12 ліпеня 2007 году]

Вэрсія ад 22:21, 5 лістапада 2011

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Вязынка.
Вязынка
Хата, у якой нарадзіўся паэт Янка Купала
Хата, у якой нарадзіўся паэт Янка Купала
Вобласьць: Менская
Раён: Маладэчанскі
Сельсавет: Радашкавіцкі
Насельніцтва: 428[1] (1997)
Колькасьць двароў: 181[2]
Тэлефонны код: +375 1767[3]
Паштовы індэкс: 222322
Геаграфічныя каардынаты: 54°6′29″ пн. ш. 27°11′24″ у. д. / 54.10806° пн. ш. 27.19° у. д. / 54.10806; 27.19Каардынаты: 54°6′29″ пн. ш. 27°11′24″ у. д. / 54.10806° пн. ш. 27.19° у. д. / 54.10806; 27.19
Вязынка на мапе Беларусі
Вязынка
Вязынка
Вязынка

Вязынка — вёска ў Маладэчанскім раёне Менскай вобласьці, на рацэ Вязынка, прытоку Iліі. Вёска знаходзіцца за 38 км ад Менску, 40 км ад Маладэчна і 7 км ад шашы Менск — Маладэчна.[4] Уваходзіць у склад Радашкавіцкага сельсавету. Назву атрымала ў гонар 90-годзьдзя з дня нараджэньня Янкі Купалы ад назвы былога фальварка, у якім нарадзіўся вялікі беларускі паэт.[5]

Этымалёгія

Адно з найбольш распаўсюджаных тлумачэньняў назвы ракi i мясьціны заснавана на слове «вязаць». Магчыма, мелася на ўвазе месца, дзе ў старыя часы вязалi плыты (для сплаву па рэчцы) ці плоты. Іншая вэрсія бачыць крыніцу сучаснай назвы вёскі ў вязах, што ў вялікай колькасьці расьлі ў навакольлі.[6]

Гісторыя

На левым беразе ракі Вязынка за 100—200 м на ўсход ад вёскі захаваўся курган-гарадзішча культуры штрыхаванай керамікі II—V стагодзьдзяў (мясцовая назва «Замэчак»).[7] Яшчэ адно гарадзішча знойдзена за 500 м на паўночны ўсход ад вёскі на левым беразе Вялейска-Менскай воднай сыстэмы.[8]

Першая пісьмовая згадка пра Вязынку датаваная 1528 годам.[9][10] Фальварак Вязынка Менскага павету да 1815 году належаў сям’і Пшаздзецкіх (Przeździecki), а потым — Замбржыцкім (Zambrzycki).[11] Станіслаў Замбржыцкі (1823—1907) — беларускі краязнавец, фальклярыст, з сям’і беларускіх шляхціцаў. Паколькі быў інвалідам, здаваў свой фальварак у арэнду. Замбржыцкі захапляўся вывучэньнем мясцовых курганаў і першым апісаў гарадзішча ў Вязынцы.[12] У 1909 годзе ў фальварку было чатыры двары і 26 жыхароў.[13]

У 1920—30-я гады тут жыла беларускі этнограф і фальклярыст А. I. Сьвіневіч, якая збірала народныя песні ў навакольлі, арганізоўвала ў Маладэчна, Радашкавічах, Вільні выставы беларускіх тканінаў і нацыянальнага адзеньня, даследавала творчасьць А. Міцкевіча.[14]

З 1920 году фальварак увайшоў у склад Сярэдняй Літвы, а ў 1922 годзе — у склад Польшчы. З пачаткам другой сусьветнай вайны фальварак адышоў да БССР. З 1940 па 1960 год знаходзіўся у складзе Радашкавіцкага раёну, а ад студзеня 1960 году — у складзе Маладэчанскага раёну.[15]

У 1972 годзе ў гонар 90-годзьдзя з дня нараджэньня Янкі Купалы[16] былы фальварак, вёскі Верамейкі, Гурнавічы і Сяледчыкі былі аб’яднаныя ў адну вёску Вязынка.[17]

Сучаснае аблічча

Аснову сучаснай забудовы Вязынкі складаюць старыя дамы сядзібнага тыпу, але апошнім часам зьявілася цэлая вуліца сучасных катэджаў. Цэнтральная вуліца вёскі асфальтаваная, на астатніх вуліцах — гравійнае пакрыцьцё. Вязынка ня мае цэнтральных камунальных камунікацыяў — вадой жыхароў забясьпечваюць сьвідравіны і калодзежы. Каналізацыя мясцовая. Прыродны газ да вёскі не падведзены. Вязынка забясьпечана асноўнымі аб’ектамі сацыяльнае інфраструктуры: у вёсцы працуюць школа, амбуляторыя, паштовае аддзяленьне, бібліятэка.[18]

Вязынка і Янка Купала

Адкрыцьцё мэмарыяльнай дошкі на хаце ў Вязынцы, ў якой нарадзіўся Я. Купала, 30 чэрвеня 1946 году; у першым радзе (справа налева): жонка паэта Уладзіслава Луцэвіч; яго пляменьніца Ядвіга Раманоўская і пляменьнік паэта Янка Раманоўскі; на руках у Янкі Раманоўскага — унучатая пляменьніца паэта Жанна; сястра паэта Леакадзія Луцэвіч

«У хатцы маленькай радзіўся паэт,
Дзе чадна дыміла лучына.
Раз першы адгэтуль ён глянуў на свет
Праз вокны вось гэтай хаціны».

Канстанцыя Буйло «У Вязынцы»

Вязынка — малая радзіма Янкі Купалы. Пасьля пераезду ў 1881 годзе з Паморшчыны бацька будучага паэта Дамінік Луцэвіч разам са сваім братам Міхалам арандаваў зямлю ў Вязынцы ў Станіслава Замбржыцкага. У Вязынцы тады жылі сваякі Янкі Купалы па бацьку: дзядзькі Антон, Юльян, Міхал і Адам, бабуля Валерыя, цёткі Марыя, Эмілія і Садалія Луцэвічы.[19] У Вязынцы 7 ліпеня (25 чэрвеня паводле старога стылю) 1882 году ў сям’і Дамініка Луцэвіча і Бянігны Валасевіч нарадзіўся сын Янка, будучы паэт Янка Купала. Прабыла ў Вязынцы пасьля нараджэньня Янкі сям’я Луцэвічаў няпоўны год — пасьля заканчэньня арэнды Луцэвічы пераехалі ў 1883 годзе ў маёнтак Юзафова.[20][21]

Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік і філія Літаратурнага музэю Янкі Купалы

Філія Дзяржаўнага літаратурнага музэю Янкі Купалы ў Вязынцы зьяўляецца першай і найболей вядомай з усіх філіяў музэю. Утворана ў жніўні 1945 году[22]. Ініцыятарам увекавечаньня месца, дзе нарадзіўся вялікі беларускі паэт, была яго жонка і першы дырэктар музэя Янкі Купалы Уладзіслава Луцэвіч.[23] Мэмарыяльная дошка была ўсталявана на доме паэта 30 чэрвеня 1946 году[24]. Філія музэю адкрылася для наведвальнікаў 20 чэрвеня 1948 году.

Агульная плошча будынкаў філіі музэю (хата, сьвіран, хатка дваровых) — больш за 230 м². Плошча экспазыцыі — 185 м².[25] Экспазыцыя складаецца з мэмарыяльнай і гісторыка-літаратурнай часткаў.

Мэмарыяльны пакой у хаце, ў якой у 1882 годзе нарадзіўся Янка Купала

У мэмарыяльнай частцы філіі музэю ўзноўлены інтэр’ер сялянскае хаты канца 19 стагодзьдзя (печ, мэбля, калыска, хадунок, посуд), экспануюцца асабістыя рэчы бацькоў Янкі Купалы. З дапамогай навуковых архіўных апісанняў, успамінаў сучасьнікаў, фотаздымкаў, чарцяжоў і планаў тут усё ўзноўлена ў такім выглядзе, як гэта было ў гады жыцьця маладой сям’і Луцэвічаў.[26]

У другой палове хаты, дзе некалі жыў брат паэта Міхал, створана гісторыка-літаратурная экспазыцыя аб дзяцінстве і юнацтве будучага першага народнага паэта Беларусі (абноўлена ў 2002 годзе). Тут зьберагаюцца аўтабіяграфічныя матэрыялы, рукапісы, кнігі, копіі архіўных дакументаў, фотаздымкі, графічныя працы мастакоў Э.Агуновіча, Я.Раманоўскага, В.Шаранговіча, якія распавядаюць пра сям’ю Луцэвічаў, дзіцячыя, юнацкія гады і пачатак літаратурнай дзейнасьці Янкі Купалы. У экспазыцыі прадстаўленыя радавод Луцэвічаў да 17 стагодзьдзя, адноўлены дзедам паэта Ануфрыям, і герб «Навіна», які належаў роду Луцэвічаў.[27]

У красавіку 1972 году адначасова з утварэньнем вёскі Вязынка створаны Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік з плошчай 21 га.[28] Аўтарамі праекту запаведніка былі архітэктары С.Мусінскі і А.Канаваленка.[29]

У мэмарыяльным запаведніку захаваны натуральны ляндшафт і планіроўка былой сядзібы, а таксама найбольш старыя дрэвы. Акрамя хаты, ў якой нарадзіўся Янка Купала, захаваныя хатка дваровых, сажалка, крыніца, частка фруктовага саду, ліпавая алея, якая вяла да сядзібнага дома Замбржыцкіх. На тэрыторыі запаведніку можна ўбачыць мэмарыяльныя валуны з высечанымі на іх радкамі з твораў паэта, дуброву, пасаджаную беларускімі пісьменьнікамі да стагодзьдзя з дня нараджэньня песьняра, жывую альтанку зь ліпаў, канцэртную эстраду, вялікую пляцоўку для правядзеньня паэтычных святаў, выставаў народных майстроў і масавых гуляньняў.[30] У цэнтры запаведніку стаіць бронзавы бюст Янкі Купалы (1972 г., скульптар З.Азгур).

У адноўленым будынку сьвірна з 1992 году дзейнічае этнаграфічная экспазыцыя.[31] У адной палове сьвірна створана сэзонная экспазыцыя «Народныя сьвяты ў творчасьці Янкі Купалы». Тут адлюстраваныя народныя звычаі і абрады, апісаныя паэтам і ўвасобленыя ў творах народных майстроў: разьба па дрэве, ткацтва, графічныя работы, вышыўка, салома- і лозапляценне, шыцьцё, габэлены і інш. У другой палове будынку разьмешчаныя этнаграфічныя артэфакты: кросны, куфры, прылады для апрацоўкі лёну, скрыні для захаваньня збожжа, мукі і іншыя прылады працы і рэчы хатняга ўжытку.[32]

З 1972 году штогод на тэрыторыі запаведніку ў дзень нараджэньня паэта (7 ліпеня) праводзяцца сьвяты паэзіі, песьні і народных рамёстваў, а з 1976 году — традыцыйныя зьлёты студэнтаў-філёлагаў БДУ. Запаведнік уключаны ў шматлікія турысцкія маршруты.[33]

Штогод Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» наведвае каля 100 тысячаў чалавек.[34] Працуе філія музэю штодзень, акрамя панядзелка, з 10 да 17 гадзінаў.

Вязынка ў паэтычным і выяўленчым мастацтве

«Толькі Вязынку, хату Купалы
Наш народ захавае навек,
Бо і сёння адгэтуль нямала
Пачынаецца песенных рэк».

Пімен Панчанка «Вязынка»

Вязынцы як калысцы славутага беларускага песьняра прысьвяцілі свае вершы шматлікія паэты Беларусі (Рыгор Барадулін, Канстанцыя Буйло, Анатоль Вялюгін, Сяргей Законьнікаў, Еўдакія Лось, Сяргей Панізьнік, Пімен Панчанка, Пятро Прыходзька, Максім Танк, Станіслаў Шушкевіч і інш.), Украіны (М. Луконін, М. Камісарава, Л. Хаўстаў), Латвіі (Ю. Ванаг), Армэніі (А. Грашы), Вялікабрытаніі (Ўолтэр Мэй), Баўгарыі (А. Тодараў), Польшчы (Я. Гушча) і інш.[35]

Ціхаму і ўтульнаму хараству краявідаў Вязынкі прысьвяцілі свае мастацкія творы беларускія мастакі М. Бельскі, Р. Віткоўскі, В. Вярсоцкі, В. Грамыка, А. Гугель, А. Даўгяла, С. Каткоў, І. Карасёў, М. Кірэеў, А. Кішчанка, М. Макаранка, Я. Красоўскі, А. Кроль, А. Крохалеў, М. Купава, У. Пашчасьцеў, І. Пратасеня, І. Пушкоў, Ю. Тышкевіч, К. Харашэвіч, В. Цьвірка і інш.[36]

Для турыстаў

Аўтамабільная дарога ад Менску да Вязынкі цалкам асфальтаваная — спачатку гэта маладэчанская шаша, потым 6 км дарогі мясцовага значэньня. У вёску рэгулярна ходзяць прыгарадныя аўтобусы і маршрутныя таксі.[37] Да вёскі можна даехаць і па чыгунцы: электрацягніком Менск—Маладэчна да станцыі «Вязынка».[38]

Галерэя

Крыніцы

  1. ^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.
  2. ^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.
  3. ^ Даведнік кодаў і індэксаў Белпошта Праверана 31 кастрычніка 2011 г.
  4. ^ Энцыклапедычны даведнік «Янка Купала». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.
  5. ^ Энцыклапедычны даведнік «Янка Купала». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.
  6. ^ Вязынка – брэнд Беларусі Deutsche Welle Праверана 4 лістапада 2011 г.
  7. ^ Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал Праверана 31 кастрычніка 2011 г.
  8. ^ Энцыклапедыя гісторыі Беларусі, Т. 2. — Мн.: БелЭн, 1994. — Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар А.Мітрафанаў. — C. 385—386
  9. ^ Вязынка сайт radzima.org Праверана 4 лістапада 2011 г.
  10. ^ Вязынка – «сталіца фэрмерскай рэспублікі» Радыё «Свабода» Праверана 4 лістапада 2011 г.
  11. ^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.
  12. ^ Янка Купала: Энцыкл. даведнік. — Мн., БелСЭ, 1986. — Артыкул «Замбржыцкі» — C. 239.
  13. ^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.
  14. ^ Вязынка сайт radzima.org Праверана 4 лістапада 2011 г.
  15. ^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.
  16. ^ Энцыклапедычны даведнік «Янка Купала». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.
  17. ^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.
  18. ^ Вязынка сайт t-s.by Праверана 4 лістапада 2011 г.
  19. ^ Энцыклапедычны даведнік «Янка Купала». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.
  20. ^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — C. 341.
  21. ^ Вязынкаўскія калыханкі газэта Туризм и отдых Праверана 4 лістапада 2011 г.
  22. ^ Тэкст пастановы Савету Народных Камісараў Беларускай ССР і Цэнтральнага Камітэту КП(б) Беларусі № 1139-292 ад 04.08.1945 г. «Аб ушанаваньні памяці народнага паэта Беларусі Янкі Купалы» газэта «Звязда» Праверана 31 кастрычніка 2011 г.
  23. ^ Вязынка – брэнд Беларусі Deutsche Welle Праверана 4 лістапада 2011 г.
  24. ^ Энцыклапедычны даведнік «Янка Купала». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.
  25. ^ Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал Праверана 31 кастрычніка 2011 г.
  26. ^ Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы litmuseums.iatp.by Праверана 31 кастрычніка 2011 г.
  27. ^ Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал Праверана 31 кастрычніка 2011 г.
  28. ^ Вязынка. Літаратурны музэй Янкі Купалы Праверана 31 кастрычніка 2011 г.
  29. ^ Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал Праверана 31 кастрычніка 2011 г.
  30. ^ Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал Праверана 31 кастрычніка 2011 г.
  31. ^ Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы litmuseums.iatp.by Праверана 31 кастрычніка 2011 г.
  32. ^ Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал Праверана 31 кастрычніка 2011 г.
  33. ^ Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал Праверана 31 кастрычніка 2011 г.
  34. ^ Энцыклапедычны даведнік «Янка Купала». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.
  35. ^ Энцыклапедычны даведнік «Янка Купала». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.
  36. ^ Энцыклапедычны даведнік «Янка Купала». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — C. 137.
  37. ^ Вязынка сайт t-s.by Праверана 4 лістапада 2011 г.
  38. ^ Расклад руху прыгарадных цягнікоў (электра- і дызельных) па чыгуначным прыпынку «Вязынка» сайт railwayz.info Праверана 4 лістапада 2011 г.

Літаратура

  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — 480 с.: іл. — ISBN 985-11-0090-0 — Артыкул «Вязынка». — C. 341.
  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1999. — 560 с.: іл. — ISBN 985-11-0155-9; Артыкул «Купалаўскі мемарыяльны запаведнік „Вязынка“». — Аўтар — Ж. Дапкюнас. — C. 29.; Артыкул «Купалы Янкі Літаратурнага музея філіял „Вязынка“». — Аўтар — Ж. Дапкюнас. — С. 31-32.
  • Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 2. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. 537 с.: іл. — ISBN 5-85700-142-0 — Артыкул «Вязынка» / Аўтар — Г. Каханоўскі. — C. 386; Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар — А.Мітрафанаў. — C. 385—386;
  • Янка Купала: Энцыкл. даведнік / БелСЭ; Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн., БелСЭ, 1986. — 727 с, 26 л. іл.; Артыкул «Вязынка» / Аўтар — Ж. Дапкюнас. — C. 137; Артыкул «Замбржыцкі» / Аўтар — Г.Каханоўскі. — C. 239.
  • На радзіму Янкі Купалы: Турысц. схема / [Гал. ўпр. геадэзіі і картаграфіі пры Савеце Міністраў СССР; Тэкст Я. Ю. Раманоўская ]. — Мн., 1972.
  • Каханоўскі Г. А. На запаветнай зямлі: [аб радзіме беларускага пісьменніка Я. Купалы] / Мінскае абласное упраўленне культуры, Мінскі абласны краязнаўчы музей. — Мн., 1974.
  • Вязынка: [Экспазіцыя філіяла музея Янкі Купалы / Тэкст і склад. А. А. Есакова; Маст. У. С. Басалыга. — Мн., 1974.
  • Вязынка: Купалаўскі мемарыяльны запаведнік: [Фотаальбом /Тэкст і склад. Л. Т. Хадкевіча; Фота В.Бараноўскага]. — Мн., 1982.
  • Чырскі М. А. Купалаўскі запаведнік «Вязынка» [Фота В. А. Бараноўскага]. 2-е изд., испр. и доп. — Мн., Полымя, 1986. — 53 с.
  • Чырскі, М. А. Купалавым гасцінцам: Купал. парк. Вязынка. Ляўкі. Акопы. — Мн., 1996.
  • Лукша, Ул. Э. Сцежкамі Купалы: Замалёўкі з натуры: Альбом. — Мн., 1997.

Вонкавыя спасылкі

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Вязынка_(Маладэчанскі_раён)&oldid=1147464»