Нарвэжцы: розьніца паміж вэрсіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Вэрсія ад 12:49, 28 ліпеня 2011

Нарвэ́жцы — народ у Паўночнай Эўропе, асноўнае насельніцтва Нарвэгіі. Агульная колькасьць — больш 5 мільёнаў чалавек, у тым ліку ў Нарвэгіі — каля 4,3 мільёнаў, яшчэ больш за 500 тыс. чалавек у ЗША, звыш за 150 тыс. у Канадзе, па некалькі дзясяткаў тысяч ва ўсіх скандынаўскіх краінах-суседзях Нарвэгіі.

Мова і рэлігія

У нарвэскай мове, што належыць да скандынаўскай падгрупы германскай групы індаэўрапейскай моўнай сям’і, значны дыялектны падзел. Існуюць дзьве літаратурныя нормы.

Веравызнаньне нарвэжцаў пераважна лютэранскае, ёсьць прадстаўнікі іншых плыней пратэстантызму і католікі.

Гісторыя

Лічыцца, што нарвэжцы — патомкі германскіх плямёнаў жывёлаводаў і земляробаў, што пасяліліся ў Скандынавіі ў канцы 3-га тысячагодзьдзя да н. э. Даўнейшыя ўзоры нарвэскай пісьменнасьці — рунічныя надпісы (не пазьней за 8 ст.).

Тэрмін «нарвэжац», менавіта нордман («паўночны чалавек») упершыню фіксуецца ў стараангельскіх крыніцах 9 стагодзьдзя.

Стварэньне ў 10-11 стагодзьдзях раньнефэадальнай дзяржавы і хрысьціянізацыя (з канца 10 ст.) спрыялі фармаваньню нарвэскага народа.

У часы вікінгаў (9—11 ст.) нарвэскія перасяленцы заснавалі калёніі на астравах Паўночнай Атлянтыкі і Ісьляндыі, дзе зьмяшаліся зь іншымі этнасамі, ствараючы новыя этнасы — ісьляндцы і фарэрцы.

У канцы 14 ст. нарвежцы трапляюць пад уладу Даніі і адбываюцца працэсы данізацыі, якія яшчэ ўзмацніліся пасьля Рэфармацыі 1536 году.

У 1814 годзе заключаная швэдзка-нарвэская унія. Зь яе разарваньнем у 1905 годзе Нарвэгія здабывае незалежнасьць.

Сёньня Нарвэгія — адна з найбольш разьвітых дзяржаваў сьвету. Разам з нарвэжцамі ў Нарвэгіі цяпер жыве і працуе шмат эмігрантаў зь іншых краін сьвету.

Вядомыя нарвэжцы

Сярод выдатных нарвэжцаў былі:

клясык нарвэскай літаратуры Б’ёрнсьцьернэ Б’ёрнсан
матэматык Нільс Хэнрык Абэль
кампазытар Эдвард Грыг
дасьледнікі Руаль Амундсэн, Фрыцьёф Нансэн і Тур Хэердал
пісьменьнік, клясык нарвэскай літаратуры Кнут Гамсун
паэт і драматург Генрык Ібсэн
мастак Эдвард Мунк
шмат спартсмэнаў, у прыватнасьці зімовых відаў спорту, і зорак шоў-бізнэсу.

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-'''Нарвэ́жцы''' — народ у Паўночнай Эўропе, асноўнае насельніцтва [[Нарвэгія|Нарвэгіі]]. Агульная колькасьць — больш 5 мільёнаў чалавек, у тым ліку ў Нарвэгіі — каля 4,3 мільёнаў, яшчэ больш 500 тыс. чалавек у [[ЗША]], звыш 150 тыс. у [[Канада|Канадзе]], па некалькі дзясяткаў тысяч ва усіх скандынаўскіх краінах-суседзях Нарвэгіі.
+'''Нарвэ́жцы''' — народ у [[Паўночная Эўропа|Паўночнай Эўропе]], асноўнае насельніцтва [[Нарвэгія|Нарвэгіі]]. Агульная колькасьць — больш 5 мільёнаў чалавек, у тым ліку ў Нарвэгіі — каля 4,3 мільёнаў, яшчэ больш за 500 тыс. чалавек у [[ЗША]], звыш за 150 тыс. у [[Канада|Канадзе]], па некалькі дзясяткаў тысяч ва ўсіх скандынаўскіх краінах-суседзях Нарвэгіі.
 == Мова і рэлігія ==
 У [[нарвэская мова|нарвэскай мове]], што належыць да скандынаўскай падгрупы германскай групы індаэўрапейскай моўнай сям’і, значны [[дыялект]]ны падзел. Існуюць дзьве літаратурныя нормы.
-Веравызнаньне нарвэжцаў пераважна лютэранскае, ёсьць прадстаўнікі іншых плыней [[пратэстантызм]]у і [[Каталіцтва|католікі]].
+Веравызнаньне нарвэжцаў пераважна лютэранскае, ёсьць прадстаўнікі іншых плыней [[пратэстантызм]]у і [[каталіцтва|католікі]].
 == Гісторыя ==
-Лічыцца, што нарвэжцы — патомкі германскіх плямёнаў жывёлаводаў і земляробаў, што пасяліліся ў [[Скандынавія|Скандынавіі]] ў канцы 3-га тысячагодзьдзя да н. э. Даўнейшыя узоры нарвэскай пісьменнасьці — рунічныя надпісы (не пазьней за 8 ст.).
+Лічыцца, што нарвэжцы — патомкі германскіх плямёнаў жывёлаводаў і земляробаў, што пасяліліся ў [[Скандынавія|Скандынавіі]] ў канцы 3-га тысячагодзьдзя да н. э. Даўнейшыя ўзоры нарвэскай пісьменнасьці — рунічныя надпісы (не пазьней за 8 ст.).
 Тэрмін «нарвэжац», менавіта нордман («паўночны чалавек») упершыню фіксуецца ў стараангельскіх крыніцах 9 стагодзьдзя.
@@ Радок 13: / Радок 13: @@
 Стварэньне ў 10-11 стагодзьдзях [[фэадалізм|раньнефэадальнай]] дзяржавы і [[Хрысьціянства|хрысьціянізацыя]] (з канца 10 ст.) спрыялі фармаваньню нарвэскага народа.
-У часы [[Вікінгі|вікінгаў]] (9-11 ст.) нарвэскія перасяленцы заснавалі калёніі на астравах Паўночнай [[Атлянтычны акіян|Атлянтыкі]] і [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]], дзе зьмяшаліся з іншымі этнасамі, ствараючы новыя [[этнас]]ы — [[ісьляндцы]] і [[фарэрцы]].
+У часы [[вікінгі|вікінгаў]] (9—11 ст.) нарвэскія перасяленцы заснавалі калёніі на астравах Паўночнай [[Атлянтычны акіян|Атлянтыкі]] і [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]], дзе зьмяшаліся зь іншымі этнасамі, ствараючы новыя [[этнас]]ы — [[ісьляндцы]] і [[фарэрцы]].
-У канцы 14 ст. нарвежцы трапляюць пад уладу [[Данія|Даніі]] і адбываюцца працэсы данізацыі, якія яшчэ узмацніліся пасьля [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]] [[1536]] году.
+У канцы 14 ст. нарвежцы трапляюць пад уладу [[Данія|Даніі]] і адбываюцца працэсы данізацыі, якія яшчэ ўзмацніліся пасьля [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]] [[1536]] году.
 У [[1814]] годзе заключаная [[Швэцыя|швэдзка]]-нарвэская унія. Зь яе разарваньнем у [[1905]] годзе Нарвэгія здабывае незалежнасьць.
-Сёньня Нарвэгія — адна з найбольш разьвітых дзяржаў сьвету. Разам з нарвэжцамі ў Нарвэгіі зараз жыве і працуе шмат [[Эміграцыя|эмігрантаў]] з іншых краін сьвету.
+Сёньня Нарвэгія — адна з найбольш разьвітых дзяржаваў сьвету. Разам з нарвэжцамі ў Нарвэгіі цяпер жыве і працуе шмат [[эміграцыя|эмігрантаў]] зь іншых краін сьвету.
 == Вядомыя нарвэжцы ==
 Сярод выдатных нарвэжцаў былі:
-* клясы нарвэскай літаратуры [[Б'ёрнсьцьернэ Б'ёрнсан]]
+* клясык нарвэскай літаратуры [[Б’ёрнсьцьернэ Б’ёрнсан]]
 * матэматык [[Нільс Хэнрык Абэль]]
 * кампазытар [[Эдвард Грыг]]
-* дасьледчыкі [[Руаль Амундсэн]]
+* дасьледнікі [[Руаль Амундсэн]], [[Фрыцьёф Нансэн]] і [[Тур Хэердал]]
+* пісьменьнік, клясык нарвэскай літаратуры [[Кнут Гамсун]]
-* [[Фрыцьёф Нансэн]] (Fridtjof Nansen) і [[Тур Хеердал]] (Thor Heyerdahl)
-* пісьменьнік, клясы нарвэскай літаратуры [[Кнут Гамсун]]
 * паэт і драматург [[Генрык Ібсэн]]
 * мастак [[Эдвард Мунк]]
-* шмат спартсмэнаў, ў прыватнасьці зімовых відаў спорту, і зорак шоў-бізнэс.
+* шмат спартсмэнаў, у прыватнасьці зімовых відаў спорту, і зорак шоў-бізнэсу.
 [[Катэгорыя:Этнасы Эўропы]]