Мова: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д r2.6.5) (робат дадаў: am:ቋንቋ
д r2.6.4) (робат дадаў: tt:Тел
Радок 104: Радок 104:
[[lad:Linguaje]]
[[lad:Linguaje]]
[[lo:ພາສາ]]
[[lo:ພາສາ]]
[[la:Lingua]]
[[ltg:Volūda]]
[[ltg:Volūda]]
[[la:Lingua]]
[[lv:Valoda]]
[[lv:Valoda]]
[[lb:Sprooch]]
[[lb:Sprooch]]
Радок 121: Радок 121:
[[ms:Bahasa]]
[[ms:Bahasa]]
[[cdo:Ngṳ̄-ngiòng]]
[[cdo:Ngṳ̄-ngiòng]]
[[ro:Limbă (comunicare)]]
[[mn:Хэл судлал]]
[[mn:Хэл судлал]]
[[my:ဘာသာစကား]]
[[my:ဘာသာစကား]]
Радок 147: Радок 146:
[[pt:Linguagem]]
[[pt:Linguagem]]
[[ksh:Sprooch]]
[[ksh:Sprooch]]
[[ro:Limbă (comunicare)]]
[[rmy:Chhib]]
[[rmy:Chhib]]
[[rm:Lingua]]
[[rm:Lingua]]
Радок 172: Радок 172:
[[tl:Wika]]
[[tl:Wika]]
[[ta:மொழி]]
[[ta:மொழி]]
[[tt:Тел]]
[[te:భాష]]
[[te:భాష]]
[[th:ภาษา]]
[[th:ภาษา]]

Вэрсія ад 04:21, 13 ліпеня 2011

Мовамноства тэкстаў, для якіх існуе альфабэт, сынтаксіс і сэмантыка. Мовы падзяляюць на фармальныя й натуральныя. Уплыў структуры мовы на чалавечае мысьленьне й паводзіны вывучаецца псыхалінгвістыкай.

Моўная дынаміка ў сьвеце

Асноўны артыкул: Мовы сьвету

На Зямлі налічваецца каля 5—6 тысяч моваў. З разьвіцьцём камунікацыяў колькасьць жывых моваў скарачаецца з сярэдняй хуткасьцю адна мова ў два тыдні[1]. На 40 найбольш распаўсюджаных мовах размаўляе прыкладна 2/3 насельніцтва Зямлі. Больш за ўсё людзей размаўляюць на кітайскай, гіндзі, ангельскай, гішпанскай, арабскай, расейскай і партугальскай. Значна распаўсюджана й француская мова, аднак колькасьць тых, хто лічыць яе роднай, параўнальна невялікая.

Для таго каб мова захоўвалася, патрабуецца каля 100 тысячаў ейных носьбітаў. У цяперашні час налічваецца крыху больш за 400 моваў, якія лічацца зьнікаючымі[2]. Мовы выміраюць разам з апошнім носьбітам, і таму небясьпека пагражае, перш за ўсё, народам, якія не выкарыстоўваюць пісьменнасьць[3]. У той жа час варта адзначыць, што адрозьненьні ў разьвіцьці, а таксама ўплыў суседзяў прыводзяць да зьмены арэалу выкарыстаньня мовы й ейнай зьмене. Так, напрыклад, Кірылу й Мяфодзію, калі яны стваралі славянскую азбуку, пры іхных падарожжах не патрэбны быў перакладчык, бо ў IX стагодзьдзі ад Балтыкі да Міжземнамор’я й ад Вэлтавы да Дняпра ўсе славяне размаўлялі на адзінай праславянскай мове[4].

Адзін з чыньнікаў гібелі моваў ёсьць нераўнамернае разьмеркаваньне іх па ліку носьбітаў. Так, 80% насельніцтва плянэты ведае толькі 80 мовамі. Пры гэтым 3,5 тыс. моў прыходзяцца на 0,2% жыхароў Зямлі. Асноўны чыньнік працэсу зьнікненьня моваў лічыцца глябалізацыя й міграцыя. Людзі зьязджаюць зь вёсак у гарады й губляюць мову свайго народу [5]. Каля паловы зараз існых моваў выйдуць з ужытку ўжо да сярэдзіны XXI стагодзьдзя. Шматлікія мовы зьнікаюць з-за таго, што іхныя носьбіты ўступаюць у кантакт з больш моцным моўным асяродзьдзем, таму пад пагрозай зьнікненьня ў першую чаргу знаходзяцца мовы малых народнасьцяў і мовы народаў, якія ня маюць дзяржаўнасьці. Калі мову вывучаюць менш за 70% дзяцей на тэрыторыі ейнага выкарыстаньня, яна лічыцца зьнікаючай. Па дадзеных «Атляса сусьветных моваў, якія знаходзяцца пад пагрозай зьнікненьня» ЮНЭСКА, у цяперашні час у Эўропе зьнікненьне пагражае прыкладна 50 мовам.

Глядзіце таксама

Крыніцы

Вонкавыя спасылкі

Мовасховішча мультымэдыйных матэрыялаў