Фэадалізм: розьніца паміж вэрсіямі
д r2.6.5) (робат дадаў: ast:Feudalismu |
д r2.6.4) (робат зьмяніў: ceb:Piyudalismo; касмэтычныя зьмены |
||
Радок 8: | Радок 8: | ||
Пры фэадальных адносінах уладальнікі земляў ([[фэадал]]ы) выбудаваныя ў фэадальныя усходы: асоба ніжэйшага рангу ([[васал]]) атрымлівае за службу зямельны надзел ([[фэод]] або [[ф'еф]]) і прыгонных у вышэйстаялага ([[сэньёр]]а). На чале фэадальных усходаў стаяў [[манарх]], але яго улада звычайна значна слабейшая ў параўнаньні з паўнамоцтвамі буйных сэньёраў, якія, у сваю чаргу, не маюць абсалютнай улады над усімі землеўладальнікамі, якія стаяць ніжэй за іх у фэадальных усходах (прынцып «васал майго васала — ня мой васал», які дзейнічаў у шматлікіх дзяржавах кантынэнтальнай Эўропы). [[Сялян]]е працуюць на землях, належных фэадалам усіх узроўняў, плацячы ім [[паншчына|паншчынай]] або [[чынш|чыншам]]. |
Пры фэадальных адносінах уладальнікі земляў ([[фэадал]]ы) выбудаваныя ў фэадальныя усходы: асоба ніжэйшага рангу ([[васал]]) атрымлівае за службу зямельны надзел ([[фэод]] або [[ф'еф]]) і прыгонных у вышэйстаялага ([[сэньёр]]а). На чале фэадальных усходаў стаяў [[манарх]], але яго улада звычайна значна слабейшая ў параўнаньні з паўнамоцтвамі буйных сэньёраў, якія, у сваю чаргу, не маюць абсалютнай улады над усімі землеўладальнікамі, якія стаяць ніжэй за іх у фэадальных усходах (прынцып «васал майго васала — ня мой васал», які дзейнічаў у шматлікіх дзяржавах кантынэнтальнай Эўропы). [[Сялян]]е працуюць на землях, належных фэадалам усіх узроўняў, плацячы ім [[паншчына|паншчынай]] або [[чынш|чыншам]]. |
||
Фэадалізм у заходняй Эўропе, паводле шэрагу канцэпцыяў, пачаў усталёўвацца яшчэ ў [[5 стагодзьдзе|V ст.]] нашай эры ў позьняй [[Рымская імпэрыя|Рымскай імпэрыі]]. Адметнымі рысамі фэадалізму ў Заходняй Эўропе былі высокая ступень палітычнай дэцэнтралізацыі, дуалізм сьвецкай і духоўнай улад, спэцыфіка эўрапейскага гораду як цэнтру рамяства і гандлю, раньняе разьвіцьцё гарызантальных грамадзкіх структур, публічнага прыватнага права. Затым, у [[ |
Фэадалізм у заходняй Эўропе, паводле шэрагу канцэпцыяў, пачаў усталёўвацца яшчэ ў [[5 стагодзьдзе|V ст.]] нашай эры ў позьняй [[Рымская імпэрыя|Рымскай імпэрыі]]. Адметнымі рысамі фэадалізму ў Заходняй Эўропе былі высокая ступень палітычнай дэцэнтралізацыі, дуалізм сьвецкай і духоўнай улад, спэцыфіка эўрапейскага гораду як цэнтру рамяства і гандлю, раньняе разьвіцьцё гарызантальных грамадзкіх структур, публічнага прыватнага права. Затым, у [[сярэднія стагодзьдзі]], ён пачаў панаваць у Эўропе аж да [[буржуазная рэвалюцыя|буржуазных рэвалюцыяў]]. На зьмену фэадальнаму ладу прыйшоў [[капіталізм|капіталістычны]]. |
||
У антычным міры найбольш падобную да фэадалізму сыстэму мела [[Пэрсыдзкая імпэрыя]], у якой цяжкаму вершніку даваўся надзел, падобны да фэадальнага [[фэод]]у. |
У антычным міры найбольш падобную да фэадалізму сыстэму мела [[Пэрсыдзкая імпэрыя]], у якой цяжкаму вершніку даваўся надзел, падобны да фэадальнага [[фэод]]у. |
||
Радок 34: | Радок 34: | ||
[[ca:Feudalisme]] |
[[ca:Feudalisme]] |
||
[[cv:Феодалисăм]] |
[[cv:Феодалисăм]] |
||
[[ceb: |
[[ceb:Piyudalismo]] |
||
[[cs:Feudalismus]] |
[[cs:Feudalismus]] |
||
[[da:Feudalisme]] |
[[da:Feudalisme]] |
||
Радок 66: | Радок 66: | ||
[[mk:Феудализам]] |
[[mk:Феудализам]] |
||
[[ms:Feudalisme]] |
[[ms:Feudalisme]] |
||
⚫ | |||
[[nl:Feodalisme]] |
[[nl:Feodalisme]] |
||
[[nds-nl:Feodalisme]] |
[[nds-nl:Feodalisme]] |
||
Радок 74: | Радок 73: | ||
[[pl:Feudalizm]] |
[[pl:Feudalizm]] |
||
[[pt:Feudalismo]] |
[[pt:Feudalismo]] |
||
⚫ | |||
[[ru:Феодализм]] |
[[ru:Феодализм]] |
||
[[scn:Feudalesimu]] |
[[scn:Feudalesimu]] |
Вэрсія ад 22:58, 2 ліпеня 2011
Фэадалізм або фэўдалізм (ад анг. feudum) — эканамічная і грамадзкая мадэль, пры якой асноўныя сацыяльныя клясы людзей — фэадалы (землеўладальнікі) і эканамічна залежнае ад іх сялянства; фэадалы пры гэтым зьвязаныя адзін з адным спэцыфічным тыпам прававых абавязаньняў, вядомых як фэадальныя ўсходы.
Слова «фэадалізм» выкарыстоўвалася ангельскімі юрыстамі XVII ст. для пазначэньне тыпу ўласнасьці; як грамадзка-палітычны тэрмін яно ўжываецца ў Мантэск’е. Паданьне пра фэадалізм як пра этап сацыяльна-эканамічнай гісторыі чалавецтва, які адпавядаў у Эўропе Сярэднявеччу, разьвіваецца ў францускай гістарыяграфіі пачатку XIX ст., першым чынам у Гізо. У афіцыйным савецкім марксізьме фэадалізм разглядаўся ў якасьці адной зь пяці грамадзка-гістарычных фармацыяў, больш высокай у параўнаньні з рабаўладаньнем. У XX ст. розныя гістарычныя школы высоўвалі розныя канцэпцыі фэадалізму; некаторыя наогул не выкарыстоўвалі гэты тэрмін.
У сучаснай навуцы часта выкарыстоўваюцца тэрміны традыцыйнае грамадзтв, аграрнае грамадзтв. Панавальны тып эканомікі пры фэадальным ладзе — натуральная гаспадарка, уклад — традыцыйны.
Пры фэадальных адносінах уладальнікі земляў (фэадалы) выбудаваныя ў фэадальныя усходы: асоба ніжэйшага рангу (васал) атрымлівае за службу зямельны надзел (фэод або ф'еф) і прыгонных у вышэйстаялага (сэньёра). На чале фэадальных усходаў стаяў манарх, але яго улада звычайна значна слабейшая ў параўнаньні з паўнамоцтвамі буйных сэньёраў, якія, у сваю чаргу, не маюць абсалютнай улады над усімі землеўладальнікамі, якія стаяць ніжэй за іх у фэадальных усходах (прынцып «васал майго васала — ня мой васал», які дзейнічаў у шматлікіх дзяржавах кантынэнтальнай Эўропы). Сяляне працуюць на землях, належных фэадалам усіх узроўняў, плацячы ім паншчынай або чыншам.
Фэадалізм у заходняй Эўропе, паводле шэрагу канцэпцыяў, пачаў усталёўвацца яшчэ ў V ст. нашай эры ў позьняй Рымскай імпэрыі. Адметнымі рысамі фэадалізму ў Заходняй Эўропе былі высокая ступень палітычнай дэцэнтралізацыі, дуалізм сьвецкай і духоўнай улад, спэцыфіка эўрапейскага гораду як цэнтру рамяства і гандлю, раньняе разьвіцьцё гарызантальных грамадзкіх структур, публічнага прыватнага права. Затым, у сярэднія стагодзьдзі, ён пачаў панаваць у Эўропе аж да буржуазных рэвалюцыяў. На зьмену фэадальнаму ладу прыйшоў капіталістычны.
У антычным міры найбольш падобную да фэадалізму сыстэму мела Пэрсыдзкая імпэрыя, у якой цяжкаму вершніку даваўся надзел, падобны да фэадальнага фэоду.
Глядзіце таксама
Вонкавыя спасылкі
Фэадалізм — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў