Смаленскі павет
| Смаленскі павет | |
.jpg) | |
| Агульныя зьвесткі | |
|---|---|
| Краіна | Вялікае Княства Літоўскае |
| Статус | павет[d] |
| Адміністрацыйны цэнтар | Смаленск |
| Старосты | Старосты смаленскія |
| Час існаваньня | 1625—1667 |
| Месцазнаходжаньне Смаленскага павету | |
| |
 Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы | |
Смале́нскі паве́т — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Смаленскага ваяводзтва Вялікага Княства Літоўскага. Сталіца — места Смаленск.
Месты: Белы, Дарагабуж, Ельня, Красны, Рослаў, Сярпейск.
Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
.jpg)
У 1613 годзе Вальны сойм аднавіў Смаленскае ваяводзтва ў складзе Вялікага Княства Літоўскага, што вызнала Маскоўская дзяржава пры складаньні Дэвулінскага замірэньня (1618 год)[1]. У 1625 годзе ўтварыліся Старадубскі і Смаленскі паветы, у склад апошняга ўвайшлі Смаленскі, Вельскі, Дарагабускі, Рослаўскі, Сярпейскі, Невельскі, Себескі і Краснагорскі «ўезды» (колішнія адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі Маскоўскай дзяржавы)[2].
У 1633 годзе з Смаленскага вылучыўся Невельскі павет, скасаваны аднак у 1634 годзе. Паводле ўмоваў Палянаўскага міру (1634 год), у складзе Маскоўскай дзяржавы апынулася Сярпейская воласьць. У 1638 годзе Невельская, Себеская і Краснагорская воласьці перайшлі да Полацкага ваяводзтва.
У вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) маскоўскія войскі захапілі Смаленшчыну. Згодна з Андрусаўскім замірэньнем (1667 год) тэрыторыя павету апынулася пад уладай Масквы. Аднак у Вялікім Княстве Літоўскім працягвалі існаваць намінальныя павятовыя пасады, смаленская шляхта-выгнанцы зьбіралася на павятовыя соймікі ў Вільні.
Паводле дзёньніку Алены Скірмунт, часткова апублікаванага ў 1876 годзе пад назвай «3 жыцьця літвінкі, 1827—1874»: «Рослаў. Павінна быць Смаленская губэрня, адна з складных частак Вялікарасеі? О, не! Гэта наша Смаленскае ваяводзтва! Людзі такога ж самага тыпу, з той жа мовай і ўборамі. Праўда, сядзібы ў многім сталі больш брыдкія, хаця і зараз вялікія»[3].
Ураднікі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Старосты смаленскія
Мясцовая шляхта абірала двух паслоў на Вальны сойм і двух дэпутатаў на Галоўны Трыбунал.
Архітэктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Драўляная[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
На тэрыторыі Смаленшчыны склалася даўняя традыцыя драўлянага дойлідзтва.
- Помнікі традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры
Саборная царква ў Смаленску, выкананая ў стылі цэркваў Віцебшчыны і Аршаншчыны[4]
Прачысьценская царква ў Красным
Мікольская царква ў Зьвяровічах
Прадцечанская царква ва Ўсьвяцьці
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Мікольская царква ў Ядрэвічах
Неідэнтыфікаваная царква каля Краснага
Неідэнтыфікаваная царква каля Краснага
Неідэнтыфікаваная царква каля Краснага
.jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
_(3).jpg)
Мураваная[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У XVII ст. у мураваную архітэктуру Смаленшчыны прыйшла стылістыка барока, у XVIII ст. — клясыцызму.
- Помнікі мураванай архітэктуры
Смаленская ратуша
Смаленскія гарадзкія ўмацаваньні
Каралеўскі бастыён у Смаленску
Кляштар бэрнардынаў у Смаленску
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Езуіцкі калегіюм у Смаленску
Прачысьценская саборная царква з элемэнтамі магілёўскага барока[5]
Саборная царква Ўшэсьценскага манастыра
Брама Аўрамава манастыра
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Пазднякоў В. Смаленскае ваяводства // ВКЛ. Энцыкл. Т. 2. — Менск, 2005. С. 598.
- ^ Думин С. Гербы городов Смоленского воеводства Речи Посполитой // Вестник геральдиста. № 1 (4), 1991.
- ^ Залескі Б. З жыцця літвінкі: з лістоў і нататак 1823—1874. — Менск: Выд-ва Вiктара Хурсiка, 2009. С. 186.
- ^ Ширяев С. Д. Этюды по истории архитектуры Смоленска и белорусской Смоленщины. — Смоленск, 1924.
- ^ Антон Астаповіч. Падняпроўскія цэрквы — прыгажосць магілёўскага барока, planetabelarus.by
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — Менск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — 788 с.: іл. ISBN 985-11-0378-0.
| ||||||||