Раманізацыя беларускай мовы

Раманізацыя альбо запіс лацінскім пісьмом беларускага тэксту — любая сыстэма пісьма, прызначаная для трансьлітарацыі беларускай мовы з кірылічнага альфабэту ў лацінскі альфабэт.

Існуюць розныя мэтады раманізацыі беларускай мовы, якія розьняцца між сабою ўжываным зборам літар і знакаў лацінскага пісьма, дадатковымі правіламі, сфэрамі выкарыстаньня, адназначнасьцю ператварэньня і іншымі фактарамі.

Асноўныя мэтады і стандарты

• Сыстэма BGN/PCGN — распрацаваная ў 1979 годзе, выкарыстоўваецца пераважна ў ЗША і Вялікабрытаніі для раманізацыі геаграфічных зьвестак
• Навуковая трансьлітарацыя або Міжнародная навуковая сыстэма, выкарыстоўваецца ў мовазнаўстве
• Сыстэма ALA-LC, распрацаваная ў 1997 годзе — выкарыстоўваецца Амэрыканскай асацыяцый бібліятэк і Бібліятэкай Кангрэсу ЗША
• Сыстэма ISO 9:1995, таксама зьяўляецца беларускім дзяржаўным стандартам ГОСТ 7.79-2000 для негеаграфічнай інфармацыі
• «Інструкцыя па трансьлітарацыі геаграфічных назваў Рэспублікі Беларусь літарамі лацінскага алфавіту» — беларускі дзяржаўны стандарт трансьлітарацыі геаграфічных назваў, зацьверджаны Дзяржаўным камітэтам зямельных рэсурсаў, геадэзіі і картаграфіі ў 2000 годзе і рэкамэндаваны да ўжытку працоўнай групай у сфэры сыстэмаў раманізацыі Групы экспэртаў ААН па геаграфічных назвах (UNGEGN). Была значна перагледжаная ў 2007 годзе.

Апроч гэтага існуе варыянт беларускай мовы ў лацінскай графіцы — лацінка.

Параўнальная табліца пэўных сыстэмаў раманізацыі беларускіх літараў

Кірыліца	Навуковая	ALA-LC	BGN/PCGN	ISO 9	Нацыянальны
А а	a	a	a	a	a
Б б	b	b	b	b	b
В в	v	v	v	v	v
Г г	h	h	h	g	h
Ґ ґ	g	g	-	g̀	-
Д д	d	d	d	d	d
Дж дж	dž	dz͡h	dzh	dž	dž
Дз дз	dz	dz	dz	dz	dz
Е е	e	e	ye	e	ie, je
Ё ё	ë	i͡o	yo	ë	io, jo
Ж ж	ž	z͡h	zh	ž	ž
З з	z	z	z	z	z
І і	i	i	i	ì	i
Й й	j	ĭ	y	j	j
К к	k	k	k	k	k
Л л	l	l	l	l	l
М м	m	m	m	m	m
Н н	n	n	n	n	n
О о	o	o	o	o	o
П п	p	p	p	p	p
Р р	r	r	r	r	r
С с	s	s	s	s	s
Т т	t	t	t	t	t
У у	u	u	u	u	u
Ў ў	ŭ (w)	ŭ	w	ǔ	ú
Ф ф	f	f	f	f	f
Х х	x (ch)	kh	kh	h	ch
Ц ц	c	ts	ts	c	c
Ч ч	č	ch	ch	č	č
Ш ш	š	sh	sh	š	š
’	-	-	-	’	-
Ы ы	y	y	y	y	y
Ь ь	′	′	-	′	’
Э э	è	ė	e	è	e
Ю ю	ju	i͡u	yu	û	iu, ju
Я я	ja	i͡a	ya	â	ia, ja

Прыклады выкарыстаньня

Кірыліца	Беларусь	Магілёў	сям’я
Лацінка	Biełaruś	Mahiloǔ	siamja
BGN/PCGN	Byelarus	Mahilyow	syamya
Навуковы	Belarus′	Mahilëŭ	sjamja
ALA-LC	Belarus′	Mahili͡oŭ	si͡ami͡a
ISO 9	Belarus′	Magìlëǔ	sâm’â
Нацыянальны-2000	Bielarus’	Mahilioú	siamja
Нацыянальны-2007	Bielaruś	Mahilioŭ	siamja

Глядзіце таксама

• Трансьлітарацыя
• Лацінка
• Спрошчаная сыстэма раманізацыі баўгарскай мовы

Вонкавыя спасылкі

• Аддзел ААН па статыстыцы і геаграфічных назвах United Nations Statistics Division, Geographical Names^(анг.)
• L.L. Ivanov. Romanization of Belarusian: The 2010 Streamlined System. ^(анг.)