Пераклады Бібліі на каталянскую мову
Перакла́ды Бі́бліі на каталя́нскую мо́ву
Упершыню поўная Біблія на каталянскую мову была перакладзеная каталіцкай царквой у 1287—1290 роках. Працу над перакладам з францускай мовы[1] кароль Альфонса II даверыў Жаўмэ дэ Манжуішу(ca). Фрагмэнты гэтай кнігі захоўваюцца ў Нацыянальнай бібліятэцы Францыі.
На пачатку XV стагодзьдзя Баніфацы Фэрэр зьдзейсьніў новы пераклад Бібліі. Менавіта ягоная Біблія, названая Валенсійскай, была надрукаваная ў 1478 року і стала трэцім у сьвеце друкаваным перакладам Бібліі. Увесь наклад гэтага выданьня быў пазьней зьнішчаны інквізыцыяй; захаваліся толькі два аркушы, якія знаходзяцца ў Маркавай бібліятэцы(it) Вэнэцыі[2]. У выніку забароны ў каталіцкіх краінах распаўсюджваньня Бібліі на нацыянальных мовах, а таксама заняпаду каталянскай мовы ў XVI—XVIII стагодзьдзях пераклады болей не ствараліся.
У 1832 каталіцкі эмігрант у Лёндане Жазэп Мэлсыёр Прат і Калём пры фундацыі Брытанскага і замежнага Біблійнага таварыства пераклаў на каталянскую мову Новы Запавет, надрукаваны ў 1836 року ў Барсэлёне, пасьля ў 1888 року ў Мадрыдзе пад назовам «Lo Nou Testament de nostre Senyor Jesu-Christ».
У XX стагодзьдзі зьяўляецца мноства новых перакладаў, найперш каталіцкіх. З 1915 року перакладам займаўся Фрэдэрык Клясар(ca) з Інстытуту дасьледаваньняў Каталёніі, аднак выдаў толькі тры асобныя кнігі («Кніга Роду», 1915; «Найвышэйшая песьня Саламонава», 1918; «Кніга Выхаду», 1925). У 1928—1929 таварыствам «Foment de Pietat Catalana» быў зьдзейсьнены пераклад Новага Запавету; у 1926—1948 у 15 тамох выйшаў пераклад Фундацыі каталянскай Бібліі(ca) «La Sagrada Bíblia» альбо «Біблія Камбо» паводле імені фундатара Франсэска Камбо[3]. У 1926—1987 роках выйшлі 28 тамоў у перакладзе манахаў Мансэрату(ca) (кат. La Bíblia: versió dels textos originals i notes pels Monjos de Montserrat).
У пратэстанцкім каноне выйшлі Новы Запавет (1988) і «Біблія-2000» (2000) Эвангельскага біблійнага інстытуту Каталёніі, а таксама «Сьвятая Біблія і Сьвятыя Пісаньні» (2009, Лёндан) Трынітарыянскага біблійнага таварыства з мазарэцкага тэксту.
Каталікі і пратэстанты працавалі над стварэньнем экумэнічнага перакладу(ca). Тым ня меней, ён выйшаў у двух выданьняў — з другакананічнымі кнігамі і бязь іх.
Параўнаньне перакладаў[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
| Пераклад | Роду 1:1—3 | Яна 3:16 |
|---|---|---|
| Bíblia Catalana Interconfessional (BCI) | Al principi, Déu va crear el cel i la terra. La terra era caòtica i desolada, les tenebres cobrien la superfície de l'oceà, i l'Esperit de Déu planava sobre les aigües. Déu digué: -Que existeixi la llum. I la llum va existir. | Déu ha estimat tant el món que ha donat el seu Fill únic perquè no es perdi cap dels qui creuen en ell, sinó que tinguin vida eterna. |
| Bíblia Evangèlica Catalana (BEC) | En el principi, Déu va crear el cel i la terra. La terra era caòtica i desolada, les tenebres cobrien la superfície de l’abisme i l’esperit de Déu planava per damunt les aigües. I Déu digué: “Que hi hagi llum”; i hi hagué llum. | Ja que Déu ha estimat tant el món, que ha donat el seu Fill únic perquè tot el qui creu en ell no es perdi, sinó que tingui vida eterna. |
| Bíblia dels monjos de Montserrat (1926—1982) | Al principi, Déu creà el cel i la terra. La terra era caòtica i desolada, les tenebres cobrien l'oceà i l'esperit de Déu batia les ales sobre l'aigua. Déu digué: «Que hi hagi llum». I hi hagué llum. | Perquè tant va estimar Déu el món, que va donar el seu Fill unigènit perquè tot el qui creu en ell no es perdi, sinó que tingui la vida eterna. |
| Bíblia de la Fundació Bíblica Catalana, 1-е выд. (1928—1948) | En el principi creà Déu el cel i la terra. I la terra era vastitud i buidor, i la tenebra era damunt la faç de l'abisme, i l'esperit de Déu planava damunt la faç de les aigües. I digué Déu: «Sia llum». I llum fou. | Car tant estimà Déu el món, que donà el Fill unigènit, a fi que tot el qui creu en ell no es perdi, ans tingui vida eterna. |
| Evangelis Жаана Ф. Міры (2004) | Déu, en efecte, estimà el món de tal manera que li va donar el seu fill únic, a fi que tots els qui confien en ell no desapareguen sinó que tinguen una vida sense fi. | |
| El Gènesi Фрэдэрыка Клясара (1915) | Al començament creà Déu el cel i la terra. I la terra era deserta i buida. I la tenebra era damunt la faç de l'abís. I l'esperit de Déu s'estenia damunt la faç de les aigües. I digué Déu: «Sia la llum». I la llum fou. |
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Margherita Morreale. Bible Translations. Catalan // Medieval Iberia: An Encyclopedia / edited by E. Michael Gerli. — New Your — London: Routledge, 2003. — С. 173. — ISBN 0-415-93918-6
- ^ Goldman, David P. (27 кастрычніка 2017) Catalonia Declares Independence and Deserves Support (анг.). PJ Media. Праверана 1 лістапада 2017 г.
- ^ Historical development of translation from Hebrew into Catalan // Less Translated Languages / Albert Branchadell, Lovell Margaret West. — Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing, 2005. — С. 294. — (Volume 58 of Benjamins Translation Library). — ISBN 9789027294784