Міхаіл Астраградзкі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Міхаіл Васільевіч Астраградзкі
укр. Остроградський Михайло Васильович
Дата нараджэньня 12 (24) верасьня 1801[1]
Месца нараджэньня в. Пшэнная
Дата сьмерці 20 сьнежня 1861 (1 студзеня 1862)[1] (60 гадоў)
Месца сьмерці г. Палтава
Месца пахаваньня
Месца вучобы Харкаўскі ўнівэрсытэт,
Сарбона (Калеж дэ Франс)
Занятак фізык, матэматык
Навуковая сфэра матэматыка, мэханіка, фізыка
Месца працы Пецярбурская акадэмія навук
Вядомы як распрацоўшчык мэтаду Астраградзкага,
формулы Астраградзкага-Гаўса (Тэарэма Астраградзкага-Гаўса),
Лагранжава мэханіка, Тэарэма Грына;
працы па магнэтызьме, тэорыі пругкасьці
Навуковы кіраўнік П’ер-Сымон Ляпляс
Вучні Бунякоўскі В., Брашман М., Дэлару Д., Жураўскі Д., Пятроў М., Чыжоў Ф. і інш.
Узнагароды

Міхаіл Васільевіч Астраградзкі (па-ўкраінску: Остроградський Михайло Васильович, па-расейску: Михаил Васильевич Остроградский, 12 (24) верасьня 1801, в. Пшэнная, Палтаўская губэрня, Расейская імпэрыя — 20 сьнежня 1861 г. (1 студзеня 1862), Палтава, Расейская імпэрыя) — украінскі матэматык і мэханік[2], прызнаны лідэр матэматыкаў Расейскай імпэрыі[3]. Правадзейны сябра Пецярбурскай акадэміі навук і яе акадэмік з 1830 г.[4], чалец-карэспандэнт Францускай акадэміі навук і яе акадэмік з 1856 г.[4], чалец і акадэмік Рымскай акадэміі навук[4], чалец Амэрыканскай акадэміі мастацтваў і навук, чалец і акадэмік Турынскай акадэміі навук[4].

Аўтар каля 40 навуковых прац. Асноўныя працы прысьвечаны матэматычнаму аналізу, аналітычнай мэханіцы, матэматычнай фізыцы; вядомыя таксама яго працы па тэорыі лікаў, альгебры і тэорыі верагоднасьцяў. Яму належыць адкрыцьцё формулы пераўтварэньня інтэграла па аб’ёме ў інтэграл па паверхні, названай яго імем. Міхаіл Астраградзкі лічыцца адным з вядучых матэматыкаў сярэдзіны XIX стагодзьдзя. У 2001 годзе ЮНЭСКО ўнесла Міхаіла Астраградзкага ў сьпіс выбітных матэматыкаў сьвету.

Жыцьцяпіс[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Належаў да казацкага старшынскага роду[2], які паходзіў ад бунчуковага таварыша Івана Астраградзкага, які жыў у XVII ст.

Вучыўся ў пансіёне, дзе быў дырэктарам Іван Катлярэўскі — вядомы ўкраінскі паэт[5].

У 1816—1820 гг. вучыўся ў Харкаўскім унівэрсытэце ў вядомых матэматыкаў Т. Асінаўскага і А. Паўлоўскага.

У 1822—1928 гг. удасканальваў свае веды у Францускім каледжы ў Парыжы, дзе слухаў лекцыі Андрэ Ампера, П’ера Ляпляса, Агюстэна Кашы, Жана Фур’е.

З 1828 г. — ён быў прафэсарам афіцэрскіх курсаў марскога кадэцкага корпуса.

З 1830 г. — прафэсарам Пецярбурскага Інстытуту інжынэраў шляхоў зносін.

З 1832 г. — прафэсарам Галоўнага пэдагагічнага інстытута.

З 1840 г. — прафэсарам Галоўнага інжынэрнага вучылішча.

З 1840 г. — прафэсарам Галоўнага артылерыйскага вучылішча.

Быў у цеснай і працяглай дружбе з Тарасам Шаўчэнкам.

Працы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Остроградский М. В., «Полное собрание трудов: В 3 т.» — К., 1959—1961 гг.  (рас.)

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • А. А. Гусак, Г. М. Гусак, А. А. Брычыкава. Даведнік па вышэйшай матэматыцы. — Мн.: ТетраСистемс, 2007. — 541 с.
  • Іван Корсак, «Імена твої, Україно». — м. Луцьк: Твердиня, 2007 р. — С.108-111. (укр.)
  • Абліцов Віталій Григорович, Галактика «Україна». Українська діаспора: видатні постаті. — м. Київ: вид. «КИТ», 2007 р. — 436 с  (укр.)
  • Дитинство Михайла описане в книзі для дітей «Валерій і Наталя Лапікури про Григорія Сковороду, Жана Анрі Фабра, Петра Котляревського, Івана Кожедуба, Михайла Остроградського» / В. Лапікура, Н. Лапікура — м. Київ: вид. «Грані-Т», 2008 р. — 120 с. — Серія «Життя видатних дітей». — ISBN 978-966-465-168-1.  (укр.)
  • Храмов Ю. А., «Остроградский Михаил Васильевич» // Физики: Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Изд. 2-е, испр. и дополн. — М.: Наука, 1983. — С. 203. — 400 с — 200 000 экз. (в пер.)  (рас.)

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]