Мірдза Абала
Мірдза Абала | |
| лат. Mirdza Ābola | |
| Дата нараджэньня | 23 лютага 1923 |
|---|---|
| Месца нараджэньня | вёска Сьвітэнэ, Баўскі павет, Латвія |
| Дата сьмерці | 24 лютага 2007 |
| Месца сьмерці | Рыга |
| Грамадзянства | Латвія |
| Месца вучобы | Латвійскі ўнівэрсытэт |
| Занятак | літаратуразнаўца |
| Навуковая сфэра | мовазнаўства, літаратура |
| Месца працы | Інстытут мовы і літаратуры Акадэміі навук Латвійскай ССР імя Андрэя Ўпіта |
| Вядомая як | Аўтарка беларуска-латыскага і латыска-беларускага слоўніка |
| Навуковая ступень | доктарка філялягічных навук |
| Узнагароды | Дзяржаўная прэмія Латвіі (1986), мэдаль Францішка Скарыны (2001) |
Мíрдза Áбала (лат.: Mirdza Ābola; 23 лютага 1923, воласьць Сьвітэнэ, Латвія — 24 лютага 2007, Рыга, Латвія) — латыская літаратуразнаўца, мовазнаўца, перакладніца, беларусістка. Доктарка філялягічных навук[1].
Жыцьцяпіс
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Нарадзілася 23 лютага 1923 году ў сяле Сьвітэнэ Баўскага павету ў сям’і служачага.
У 1941 годзе скончыла Рыскую сярэднюю школу №4.
Пасьля вайны паступіла і ў 1949 годзе скончыла Латвійскі дзяржаўны ўнівэрсытэт, гісторыка-філялягічны факультэт.
Больш за 40 гадоў (1949—1990) працавала навуковай супрацоўніцай Інстытуту мовы і літаратуры Акадэміі навук Латвійскай ССР імя Андрэя Ўпіта.
Абараніла кандыдацкую дысэртацыю ў 1954 годзе, доктаркай філялягічных навук стала ў 1993 годзе[2].
У маладосьці перакладала творы Марка Твэна.
Сумесна зь беларускім літаратарам С. Панізьнікам у 1984 годзе стварыла анталёгію латыскай паэзіі на беларускай мове[3].
Была замужам за мастаком, мастацтвазнаўцам Оярам Абалсам. Іхны сын Юрыс Абалс (1950) — музыка (флейтыст) і кампазытар.
Навуковая дзейнасьць
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Дасьледніца творчасьці Я. Судрабкална, беларуска-латыскіх гістарычных і літаратурных сувязяз (кніга «Дружба, умацаваная ў вяках», з Д. Вікснай, 1977)[4].
Была знаёмая з П. Броўкам, П. Глебкам, У. Караткевічам, А. Мальдзісам, С. Панізьнікам[5].
Прымала ўдзел у складаньні навуковага збору твораў Я. Райніса (т. 1—3, 5—7, 17; варыянтаў 1—3).
Аўтарка працаў «Райніс і беларусы» (1975), «Ян Судрабкалн і беларусы» (1977).
Складальніца латыска-беларускага і беларуска-латыскага слоўніка[6].
На латыскую мову пераклала зборнік прозы У. Караткевіча «Чазенія» (1976), шэраг апавяданьняў Я. Коласа і інш[7].
Прэзыдэнтка Латыскай асацыяцыі беларусістаў (з 1991)[8].
Дзяржаўная прэмія Латвіі (1986). Узнагароджана мэдалём Францішка Скарыны (2001)[9].
Працы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]• 1957–1962: "Latviešu literatūras vēsture" (4. –6. sējums)
• 1965: "Tautas dzejnieks Rainis"
• 1975: "Rainis un baltkrievi" (baltkrievu: Райніс і беларусы)
• 1977: "Jānis Sudrabkalns", monogrāfija "Jāņa Sudrabkalna "Kopoti raksti"", Jāņa Sudrabkalna bibliogrāfija, darbu un vēstuļu izlase.
• 1977: "Jānis Sudrabkalns un baltkrievi (baltkrievu: Ян Судрабкалн і беларусы)
• 1977–1983: Raiņa Kopoti raksti 30 sējumos (1.–3. , 5.–7. , 17, 1.–3. variantu sējumi)
• 1977: "Tā draudzība mūžības ilgumu zin". Monogrāfija par Latvijas un Baltkrievijas tautu kontaktiem, kopā ar Dzidru Vīksni
• 1985: "Mūsdienu latviešu padomju literatūra. 1960 —1980"
• 1986: Jānis Sudrabkalns. Vēstules. Rīga, Upiša valodas un literatūras institūts, 1986., 525 lpp.
• 1989—1990: "J. Raiņa tulkojumi" (2. –3. sējums).
• 2010: Baltkrievu —latviešu, latviešu —baltkrievu vārdnīca. Rīga, Latvijas Baltkrievu savienība, 2010. 544 lpp. Zinātnisks redaktors I. Lučics-Fedorecs, atbildīgā par izdevumu J. Lazareva. ISBN 978-9984-49-175-2
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Mirdza Ābola, Timenote.info, https://timenote.info/lv/Mirdza-Abola-23.02.1923/
- ^ Культура Беларусі: энцыклапедыя: [у 6 т.]. – Мінск, 2010. – Т. 1, с. 8.
- ^ У Латвіі выйшаў беларуска-латышскі і латышска-беларускі слоўнік, ПрайдзіСвет, 2 сьнежня 2010, https://prajdzisvet.org/events/488-u-latvii-vyjshau-bielaruska-latyshski-i-latyshska-bielaruski-slounik.html
- ^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын (бел.) — Мінск: 1996. — Т. 1. — 552 с. — ISBN 978-985-11-0036-7
- ^ Культура Беларусі: энцыклапедыя: [у 6 т.]. – Мінск, 2010. – Т. 1, с. 8.
- ^ Prezentē pirmo latviešu – baltkrievu vārdnīcu. Diena. 2011. gada 4. maijs, https://www.diena.lv/raksts/latvija/politika/prezente-pirmo-latviesu--baltkrievu-vardnicu-778159
- ^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын (бел.) — Мінск: 1996. — Т. 1. — 552 с. — ISBN 978-985-11-0036-7
- ^ Prezentē pirmo latviešu – baltkrievu vārdnīcu. Diena. 2011. gada 4. maijs, https://www.diena.lv/raksts/latvija/politika/prezente-pirmo-latviesu--baltkrievu-vardnicu-778159
- ^ Культура Беларусі: энцыклапедыя: [у 6 т.]. – Мінск, 2010. – Т. 1, с. 8.