Марыя Француская

	Марыя Француская
	фр. Marie de France
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася	каля 1160; Брэтанія, Францыя;
Памерла	каля 1210
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	Пісьменьніца, паэтка, перакладніца
Гады творчасьці	1165-1200
Мова	Старафранцуская і англа-нармандзкая мова
Значныя творы	«Lais», 1165
	Марыя Француская ў Вікісховішчы

Марыя Француская, або Мары дэ Франс ці Мары з Францыі (па-француску: Marie de France; 1160—1210) — паэтка «Адраджэньня ХІІ ст.», першая літаратарка на Захадзе, якая пісала на народнай мове, то бок па-старафранцуску. Яна належыць да другога пакаленьня аўтараў, якія прыдумалі куртуазнае каханьне^[1].

Жыцьцяпіс

Марыя Француская - першая вядомая франкамоўная пісьменьніца. Бо, вядома, да яе ўсе пісалі пераважна на лаціне^[2].

Пра жыцьцё Мары дё Франс вядома вельмі мала. Нават ейнае імя - толькі здагадка, заснаваная на радку з эпілёгу да ейнай байкі: «Marie ai nun, si suis de France» («Мяне завуць Мары, я з Францыі»). На падставе лінгвістычных дадзеных лічыцца, што Марыя паходзіла з Вэксэну, часткі Нармандыі, якая мяжуе з Парыскім рэгіёнам. У эпоху Адраджэньня імя Марыі ўпершыню згадваецца Клёдам Фашэ, бібліяфілам і чальцом францускага парлямэнту^[3].

Пасьля шлюбу Элеаноры Аквітанскай з Генрыхам II Плянтагенэтам (ён стаў каралём Ангельшчыны) Мары пераехала ў Лёндан у складзе картэжу гэтай пары. Магчыма, менавіта Генрыху II паэтка прысьвяціла зборнік сваіх вершаў. Сярэднявечны манах і крытык Дэні Пірам пісаў у сваёй працы «Vie Seint Edmund le rei» (1180), што Марыя з Францыі карысталіся вялікай папулярнасьцю сярод прыдворнай шляхты, таму што «пісала тое, чаго чытачы жадалі даведацца»^[4].

Таксама Марыя вядомая як перакладніца. Пераклады з лаціны рэлігійных тэкстаў і баек Эзопа сьведчаць аб высокай адукаванасьці паэткі (веданьне некалькіх моваў — ангельскай, нармандзкай, лаціны) і ейнай прыналежнасьці да прыдворнай шляхты^[5].

Творчасьць

Ейныя апавяданьні ў вершах, якія не зусім дакладна называюцца Ле Марыі Францускай, зьяўляюцца адаптацыяй брэтонскага матэрыялу на мове д’ойль^[6]. Пры ейным жыцьці яны мелі велізарны посьпех ва ўсіх дварах Францыі і Ангельшчыны, чый рыцарскі ідэал яны славілі, потым, калі мода на рыцарства скончылася падчас Стогадовай вайны, яны былі забытыя. Ейныя ж байкі, натхнёныя Эзопам, з другога боку, чыталіся бесьперапынна з 12-га па 18-е стагодзьдзе, дзякуючы характэрнай жывасьці, якую перанял, у прыватнасьці, Ляфантэн^[7].

Аднак Марыя Француская застаецца загадкай, пра якую нічога невядома, акрамя ейных тэкстаў і імя^[8].

Немагчыма даведацца, у якім моўным асяродку расла будучая паэтка і нават на якой мове пісала яна сама. Восем асноўных вядомых рукапісаў — гэта копіі, зробленыя пасьля ейнай сьмерці, часам напісаныя на англа-нармандзкай мове, асноўнай літаратурнай мове 12 стагодзьдзя пасьля стараксытанскай мовы, а таксама на старафранцускай, а таксама на пікардзкай мове^[9].

Творы

Lais, 1165.
Isopet, 1175.
L’Espurgatoire Seint Patriz, 1190.

Крыніцы

^ Tuffrau, Paul, Les Lais de Marie de France (transposition en français moderne), Paris, Piazza, 1923
^ Anne Paupert, « Deux femmes auteurs au Moyen Âge : Marie de France et Christine de Pizan », Revue de la BNF, no 39,‎ 2011, p. 6-13
^ H. Brät, « Marie de France et l'obscurité des anciens », Neuphilologische Mitteilungen 79 (1978), p. 180-84.
^ Anne Paupert, « Deux femmes auteurs au Moyen Âge : Marie de France et Christine de Pizan », Revue de la BNF, no 39,‎ 2011, p. 6-13
^ Amer, Sahar, Esope au féminin, Marie de France et la politique de l'interculturalité, Amsterdam-Atlanta, Rodopi, 1999.
^ Tuffrau, Paul, Les Lais de Marie de France (transposition en français moderne), Paris, Piazza, 1923
^ Amer, Sahar, Esope au féminin, Marie de France et la politique de l'interculturalité, Amsterdam-Atlanta, Rodopi, 1999.
^ H. Brät, « Marie de France et l'obscurité des anciens », Neuphilologische Mitteilungen 79 (1978), p. 180-84.
^ Elizabeth A. Francis, « Marie de France et son temps », Romania, no 7,‎ 1951.

[1] Tuffrau, Paul, Les Lais de Marie de France (transposition en français moderne), Paris, Piazza, 1923

[2] Anne Paupert, « Deux femmes auteurs au Moyen Âge : Marie de France et Christine de Pizan », Revue de la BNF, no 39,‎ 2011, p. 6-13

[3] H. Brät, « Marie de France et l'obscurité des anciens », Neuphilologische Mitteilungen 79 (1978), p. 180-84.

[4] Anne Paupert, « Deux femmes auteurs au Moyen Âge : Marie de France et Christine de Pizan », Revue de la BNF, no 39,‎ 2011, p. 6-13

[5] Amer, Sahar, Esope au féminin, Marie de France et la politique de l'interculturalité, Amsterdam-Atlanta, Rodopi, 1999.

[6] Tuffrau, Paul, Les Lais de Marie de France (transposition en français moderne), Paris, Piazza, 1923

[7] Amer, Sahar, Esope au féminin, Marie de France et la politique de l'interculturalité, Amsterdam-Atlanta, Rodopi, 1999.

[8] H. Brät, « Marie de France et l'obscurité des anciens », Neuphilologische Mitteilungen 79 (1978), p. 180-84.

[9] Elizabeth A. Francis, « Marie de France et son temps », Romania, no 7,‎ 1951.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]