Контаўты
| Контаўты лац. Kontaŭty | |
| Краіна паходжаньня: | Вялікае Княства Літоўскае |
| Першы з роду: | Контаўт |
Контаўты — літоўскі шляхецкі род, які ў XV стагодзьдзі займаў ўплывовае становішча ў Жамойці.
Прозьвішча[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Контаўт (імя)
Гонталд або Конталд (Gontald, Contaldus[1]) — імя германскага паходжаньня[2]. Іменная аснова -гунд- (-гунт-, -кунт-) (імёны ліцьвінаў Гунтар, Вігунт, Вірконт; германскія імёны Guntar, Wigunt, Werecundus) паходзіць ад гоцкага gunþs 'бойка, бітва', а аснова -валд- (-алд, -олт) (імёны ліцьвінаў Геральт, Левалт, Рамвольт; германскія імёны Gerwald, Lewolt, Romuald) — ад гоцкага і германскага waldan 'валодаць, гаспадарыць' або wulþus 'слава, мажнасьць'[3].
Адпаведнасьць імя Гонтаўт германскаму імю Gontald сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[4].
Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Пачынальнік роду — літоўскі баярын Контаўт, які быў старостам жамойцкім у 1436—1440, 1441 і 1452—1453 гадох. Меў вялікі аўтарытэт сярод баяраў Жамойці ў пачатку валадараньня вялікага князя Казімера (1440—1492). Па ўмацаваньні ўлады апошняга ўрад жамойцкага старосты атрымаў Кезгайла Валімонтавіч, але Контаўт захаваў уплывовае становішча і быў памочнікам пры Кезгайле.
Ян, сын Контаўта, пры складаньні шлюбу зь Ядвігай, дачкой ваяводы віленскага Алехны Судзімонтавіча, атрымаў ад вялікага князя Аляксандра маёнткі Паюр’е, Крожы (Кельмы) і Цытавяны. У канцы XV ст. Ян памёр бязьдзетным, яго ўдава Ядвіга выйшла замуж за Станіслава Барташавіча Монтаўта, перадаўшы яму ў якасьці вена (з дазволу вялікага князя) маёнткі мужа, пры ўмове, што іх частка пяройдзе да пляменьніка Яна Контаўтавіча — Мікалая Шэмета.
Маёнткі Контаўтаў перайшлі ў валоданьне іншых родаў[5].
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Die Bischöfe von Gurk 1072—1822. — Klagenfurt, 1969. S. 156.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 709, 1506.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 103.
- ^ ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 280.
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7