Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла (Ашмяны)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Краіна	Беларусь
Места	Ашмяны
Каардынаты	54°25′24.36″ пн. ш. 25°56′09.14″ у. д.
Канфэсія	каталіцтва
Эпархія	Гарадзенская дыяцэзія
Архітэктурны стыль	нэабарока[d]
Аўтар праекту	Вацлаў Міхневіч
Статус	Ахоўная зона
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла на мапе Беларусі Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла на Вікісховішчы

Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла (Фарны) — помнік архітэктуры XVII—XIX стагодзьдзяў у Ашмянах. Знаходзіцца ў цэнтры места, на гістарычным Рынку, пад адрасам вуліца Гальшанская, 1. Дзейнічае. Твор архітэктуры рэнэсансу і нэабарока.

Гісторыя

Плян, 1899 г.

Плян, 1833 г.

Вялікае Княства Літоўскае

Рымска-каталіцкая парафія ў Ашмянах утварылася ў XIV ст. Першы касьцёл быў драўляным.

У XVII ст. на месцы драўлянага збудавалі мураваны касьцёл у стылі рэнэсансу. У інвэнтары 1668 году пры апісаньні Рынку ўпамінаецца шпіталь пры Фарным касьцёле. Паводле інвэнтару Ашмянскага староства 1740 году, пры касьцёле існавалі плябанія і шпіталь.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Ашмяны апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзейнічаць. У 1832 годзе сюды перанесьлі з Гудагаю цудоўны абраз Маці Божай (захоўваўся да 1907 году). Па пажары 1837 году касьцёл адбудавалі.

У 1899—1906 гадох касьцёл рэканструявалі паводле праекту архітэктара Вацлава Міхневіча.

Найноўшы час

За часамі міжваеннай Польскай Рэспублікі 13 ліпеня 1938 году сьвятыню наноў кансэкравалі.

У 1948 годзе савецкія ўлады зачынілі касьцёл і разьмясьцілі ў будынку фабрыку (тутэйшую царкву Маскоўскага патрыярхату зачынілі толькі ў 1964 годзе).

У 1989 годзе сьвятыню вярнулі каталікам. Урачыстае асьвячэньне званоў адбылося 28 студзеня 1990 году (з удзелам біскупа Тадэуша Кандрусевіча).

Архітэктура

Помнік архітэктуры рэнэсансу і нэабарока з элемэнтамі віленскага барока. Да рэканструцыі гэта была прастакутная ў пляне базыліка зь дзьвюма чацьверыковымі вежамі, убудаванымі ў галоўны фасад. Асноўны аб'ём накрываўся высокім 2-схільным дахам з сыгнатуркай над алтаром. Да прэзьбітэрыюму далучаліся дзьве 2-павярховыя закрысьціі.

Па рэканструкцыі касьцёл — 3-нэфавая 2-вежавая базыліка з 5-граннай апсыдай і бакавымі закрысьціямі. Мае ярусную аб’ёмна-прасторавую кампазыцыю. Цэнтральны аб’ём, накрыты 2-схільным дахам, падзяляецца лучковымі аконнымі праёмамі ў плястычных ліштвах і фігурна прафіляваных нішах зь пілястрамі ў прасьценках і апяразаецца складаным прафіляваным карнізам. Ніжэйшыя бакавыя нэфы пад 1-схільнымі дахамі падзяляюцца здвоенымі лучковымі аконнымі праёмамі ў агульных аркавых ліштвах з здвоенымі пілястрамі ў прасьценках. Над галоўным фасадам узвышаюцца высокія 5-ярусныя шатровыя вежы з лучковым шчытом і бакавымі валютамі паміж імі. У цэнтры фасад вылучаюцца высокім рызалітам з трыкутным франтонам у завяршэньні і лучковым уваходным парталам. Бакавыя нэфы на галоўным фасадзе таксама завяршаюцца фігурнымі шчытамі з валютамі і кутнімі пінаклямі.

Усярэдзіне нэфы перакрываюцца цыліндрычнымі скляпеньнямі.

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  К. Русецкі, 1846 г.
• 
  1894 г.
• 
  Абмеры, 1899 г.

• 
  Абмеры, 1899 г.
• 
  1915 г.
• 
  1915 г.

Праект рэканструкцыі 1899 году

• Праект архітэктара Вацлава Міхневіча, 1899 год
• 
  Галоўны фасад
• 
  Бакавы фасад
• 
  Бакавы фасад

• 
  З боку апсыды
• 
  З боку апсыды
• 
  Плян

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  Да рэканструкцыі, 1897 г.
• 
  Па рэканструкцыі, 1916 г.
• 
  1916 г.
• 
  1916 г.

• 
  1916 г.
• 
  1917 г.
• 
  1920-я гг.
• 
  1930 г.

• 
  1930 г.
• 
  1934 г.
• 
  17.05.1935 г.
• 
  1930-я гг.

• 
  1936 г.
• 
  да 1939 г.
• 
  да 1939 г.
• 
  1941—44 гг.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Агульны выгляд
• 
  Галоўны фасад
• 
  З боку апсыды
• 
  Выгляд уночы

Літаратура

• Кулагін А. Каталіцкія храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. Кулагін; фатограф А. Дыбоўскі. — 2-е выд. — Менск: БелЭн, 2008. — 488 с.: іл. ISBN 978-985-11-0395-5.
• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Ашмянскага раёна. — Мн.: БЕЛТА, 2003. — 688 с.: іл. ISBN 985-6302-54-4

Вонкавыя спасылкі

• Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла ў Ашмянах, Radzima.org