Далучэньне Бэсарабіі і Паўночнай Букавіны да СССР

Бэсарабска-Букавінскі паход (па-расейску: Прутский поход 1940, па-румынску: Armata sovietică de ocupație din Basarabia și Bucovina) (28 чэрвеня — 3 ліпеня 1940) — вайсковая апэрацыя, праведзена Чырвонай арміяй з мэтай прымусовай перадачы Румыніяй Бэсарабіі і Паўночнай Букавіны (раней захопленых Румыніяй у УНР) у склад СССР. Савецкі бок планаваў яе як поўнамаштабнае ваеннае ўварваньне, але, за некалькі гадзін да пачатку дзеяньняў, кароль Румыніі Караль II прыняў ультыматыўную ноту савецкага боку і пагадзіўся перадаць Бэсарабію і Паўночную Букавіну СССР.

Ваенныя дзеяньні па акупацыі тэрыторыі савецкімі войскамі доўжылася 6 дзён^[1], у выніку была захоплена^[2]^[3]^[4] тэрыторыя Бэсарабіі (44000 км² з насельніцтвам 3,2 млн чал.), Паўночнай Букавіны (6000 км² з насельніцтвам 500 000 чал.) і рэгіён Герца (304 км² з насельніцтвам 25000 чал.).

Правядзеньне дадзеных дзеяньняў савецкімі войскамі было заплянавана як сьледзтва падпісаньня тайнага пагадненьня паміж урадамі Савецкага Саюза і Трэцяга Рэйху, так званага пакта Молатава — Рыбэнтропа, яе ажыцьцяўленьне стала магчымым толькі пасьля краху Францыі ў вайне зь Нямеччынаю, калі зрабілася відавочнай немагчымасьць англа-францускіх абяцаньняў Румыніі па падтрымцы яе земскае цэласнасьці^[5].

2 жніўня 1940 на большай частцы захопленых зямель (за выключэньнем Букавіны і Паўднёвай Бэсарабіі) была створана Малдаўская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка, папярэдніца сучаснай Рэспублікі Малдова.

Крыніцы

^ Прутский поход 1940 года
^ Istoric moldovean — Moldova încă în anii 90 a condamnat Pactul Molotov-Ribbentrop nu de una singură, ci împreună cu toate republicile unionale Архівавана 27 лютага 2012.
^ Declaration of Independence of the Republic of Moldova Архівавана 30 жніўня 2013.
^ Poziția oficială a Academiei de Ştiinţe: 28 iunie 1940 a fost zi de ocupaţie sovietică
^ Joseph Rothschild, East Central Europe between the two World Wars University of Washington Press, Seattle, 1977; ISBN 0925953578, p.314

Літаратура

Alexandru Usatiuc-Bulgăr "Cu gîndul la "O lume între două lumi": eroi, martiri, oameni-legendă", editura: Lyceum, Orhei (1999) ISBN 9975-939-36-8
Сборник законов СССР и указов Президиума Верховного Совета СССР. 1938 г. — июль 1956 г / под ред. к. ю. н. Мандельштам Л. И. — Москва: Государственное издательство юридической литературы, 1956. — С. 22—23.

«Ведомости ВС СССР» 1940, № 28 (91), 22 августа, с. 1.

История Бессарабии: От истоков до 1998 года / Перевод с рум.. — Изд. 2-е. — Кишинёв: Культурное общество «Онисифор и Октавиан Гибу», 2001. — 353 с. — ISBN 9975-906-65-8.
Белоусова З. С. и др. Системная история международных отношений. События 1918-1945 годов / под ред. А. Д. Богатурова. — М.: Культурная революция, 2006. — Т. 2. — 470 с. — ISBN 5-89554-138-0.
Бессарабия: военно-географический справочник / Научно-уставной отдел Штаба РККА. — Народный коммисариат по военым и морским делам, 1929. — С. 3—11. — 142 с.
Коллектив авторов. Бессарабия на перекрёстке европейской дипломатии / В. Н. Виноградов. — Индрик, 1996. — 380 с.
Борисёнок Е. Ю. Несоветская украинизация: власти Польши, Чехословакии и Румынии и «украинский вопрос» в межвоенный период. — М.: Алгоритм, 2018. — 145 с. — ISBN 978-5-906995-26-1.
История Республики Молдова. С древнейших времён до наших дней = Istoria Republicii Moldova: din cele mai vechi timpuri pină în zilele noastre / Ассоциация учёных Молдовы им. Н. Милеску-Спэтару. — изд. 2-е, переработанное и дополненное. — Кишинёв: Elan Poligraf, 2002. — 360 с. — ISBN 9975-9719-5-4.
Франц Гальдер. Оккупация Европы: Военный дневник начальника Генерального штаба, 1939—1941. — М.: Центрполиграф, 2007. — 456 с. — (За линией фронта). — ISBN 978-5-9524-2713-6.
Головин Н. Н. Военные усилия России в Мировой войне. — М.: Кучково поле, 2001. — 434 с. — ISBN 5-86090-067-8.
Добржанский О., Старик В. Борьба за украинскую государственность на Буковине (1914-1921 гг.). Документы и материалы = Змагання за українську державність на Буковині (1914-1921 рр.). Документи і матеріали (укр.). — Черновцы: Чернівецька обласна друкарня, 2009. — 512 с. — ISBN 978-966-2390-00-1.
Добржанский О. Ноябрь 1918 на Буковине. Ещё раз об упущенных возможностях // Вопросы истории Украины. Сборник научных статей = Листопад 1918 р. на Буковині. Ще раз про втрачені можливості (укр.) / Черновицкий НУ им. Федьковича. — Черновцы: Технодрук, 2008. — Т. 11. — С. 64—71. — 272 с. — ISBN 978-966-8658-50-1.
Есауленко А. С. Социалистическая революция в Молдавии и политический крах буржуазного национализма (1917-1918) / Институт истории. — Кишинёв: АН МССР, 1977. — 212 с.
Исламов Т. М., Покивайлова Т. А. Восточная Европа в силовом поле великих держав. Трансильванский вопрос, 1940-1946 годы / РАН. — М.: Индрик, 2008. — 240 с. — ISBN 978-5-85759-460-X.
Лазарев А. М. Молдавская советская государственность и бессарабский вопрос. — Кишинёв: Картя Молдовеняскэ, 1974. — 912 с.
Мельтюхов М. И. Упущенный шанс Сталина. — Военные тайны XX века. — M.: Вече, 2000. — 608 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-7838-0590-4.
Мельтюхов М. И. Советско-польские войны.. — M.: Яуза, 2004. — 672 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-69907-6-376.
Мельтюхов М. И. Бессарабский вопрос между мировыми войнами 1917—1940. — Актуальная история. — М.: Вече, 2010. — 480 с. — 3000 экз. — ISBN 978-5-9533-5010-5.
Молдавия. Современные тенденции развития. — М.: Российская политическая энциклопедия, 2004. — 520 с. — ISBN 5-8243-0631-1.

Вонкавыя спасылкі

[hr-1] Прутский поход 1940 года

[2] Istoric moldovean — Moldova încă în anii 90 a condamnat Pactul Molotov-Ribbentrop nu de una singură, ci împreună cu toate republicile unionale Архівавана 27 лютага 2012.

[3] Declaration of Independence of the Republic of Moldova Архівавана 30 жніўня 2013.

[4] Poziția oficială a Academiei de Ştiinţe: 28 iunie 1940 a fost zi de ocupaţie sovietică

[Rothschild77-5] Joseph Rothschild, East Central Europe between the two World Wars University of Washington Press, Seattle, 1977; ISBN 0925953578, p.314

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]