Гертруда Стайн

	Гертруда Стайн
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася	3 лютага 1874[…]; Алегейні[d], акруга Алегейні[d], Пэнсыльванія, ЗША;
Памерла	27 ліпеня 1946[…] (72 гады); Нёі-сюр-Сэн[d], Францыя;
Пахаваная	Пэр-Ляшэз; Grave of Gertrude Stein[d];
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьніца, паэтка, калекцыянэр мастацтва, гаспадыня літаратурнага салёну, аўтабіёграф, лібрэтыстка, драматург, аўтарка, калекцыянэр
Гады творчасьці	1909-1946
Мова	Ангельская
Дэбют	1909
Значныя творы	Three Lives (1909), The Autobiography of Alice B. Toklas (1933)
Подпіс
	Гертруда Стайн у Вікісховішчы

Гертруда Стайн (па-ангельску: Gertrude Stein, 3 лютага 1874, Алегейні, Пэнсыльванія, ЗША — 27 ліпеня 1946, Нёі-сюр-Сэн, пад Парыжам) — амэрыканская фэмінісцкая пісьменьніца, паэтка, сцэнарыстка, мэцэнатка мастацтва^[6].

Жыцьцяпіс

Нарадзілася ў багатай габрэйскай сям'і, дзяцінства правяла ў Эўропе (Вена, Парыж), расла ў Каліфорніі. У Кембрыджы слухала лекцыі па псыхалёгіі Ўільяма Джэймса, потым вучылася мэдыцыне ва Ўнівэрсытэце Джонса Хопкінса (Балтымар), курса не скончыла. У 1902 годзе прыехала з братам Леа ў Парыж, дзе і правяла ўсё астатняе жыцьцё, зрэдку выязджаючы ў Гішпанію і Ангельшчыну^[6].

Гертруда Стайн пакінула свой сьлед у мадэрнісцкай літаратуры перш за ўсё не як аўтарка, а як арганізатарка "літаратурнага гуртка" для маладых англамоўных пісьменьнікаў, для многіх зь якіх яна была настаўніцай і часта спонсаркай^[7].

Гертрудзе Стайн належыць аўтарства тэрміна «страчанае пакаленьне» (узятага Э. Гэмінгўэем у якасьці эпіграфа да свайго рамана «І ўзыходзіць сонца»), якім яна называла амэрыканскіх пісьменьнікаў, якія эмігравалі за мяжу, часта зьбіраліся ў яе ў салёне на вуліцы Флёрус, 27. Панятак пасьля паслужыў вызначэньнем для цэлай групы пісьменьнікаў пасьляваеннага часу, якія выказалі ў сваіх творах расчараваньне ў сучаснай цывілізацыі, пэсімізм і страту ранейшых ідэалаў (Э. Гэмінгўэй, Дж. Дос Пасас, Томас Эліёт, Ф. С. Фіцджэральд, Э. М. Рэмарк і іншыя)^[8].

Раньні пэрыяд жыцьця Стайн у Парыжы зьвязаны з захапленьнем жывапісам. Першапачаткова на вуліцы Флёрус зьбіраліся ў асноўным мастакі. Гертруда Стайн калекцыянавала і прапагандавала найноўшае мастацтва (перадусім, кубізм), зьбірала працы Пікаса (вядомы ягоны партрэт Стайн, 1906), Шлюба, Шагала, Мадыльяні, Грыса, Паскіна, падтрымлівала мастакоў Парыскай школы^[9].

У 1907 Стайн пазнаёмілася з амэрыканкай жыдоўскага паходжаньня Алісай Токлас, якая стала ейнай каханай і была з пісьменьніцай да канца жыцьця. Аліса Токлас узяла на сябе кіраваньне хатняй гаспадаркай, а таксама абавязкі рэдактаркі, а пасьля выдаўца і перакладніцы Гертруды Стайн^[10].

Гертруда Стайн ніколі не афішавала сваёй арыентацыі ў якім-небудзь эпатажным ключы, што можна было назіраць у парыскай багемы тых гадоў, аднак ейная творчасць працятая эратычнымі і любоўнымі лесьбійскімі матывамі^[11].

Яна памерла ва ўзросьце 72 гадоў пасьля апэрацыі на рак страўніка ў амэрыканскім шпіталі ў Нёі-сюр-Сэн. Яе пахавалі ў Парыжы на могілках Пэр-Ляшэз^[6].

Творчасьць

Экспэрымэнтальная паэзія і проза Стайн, блізкія да кубізму (зборнік «Пяшчотныя кнопкі», 1914; раман «Стварэньне амэрыканцаў», 1925 і інш.), арыентаваныя на эўрапейскі авангард, але якія ў той жа час імкнуліся перадаць амэрыканскі дух, калярыт, склад думкі і вуснай мовы, так і не знайшлі шырокага чытача. Адзіным выключэньнем стала «Аўтабіяграфія Эліс Б. Токлас» (1933), яркая і дасьціпная замалёўка Парыжу ў гады напярэдадні Першай сусьветнай вайны, напісаная ад імя сяброўкі, гэтая кніга шмат разоў перавыдавалася, перакладалася на многія мовы^[11].

Твор

Three Lives (1909)
Tender Buttons (1914)
Geography and Plays (1922)
The Making of Americans (1925)
Composition as Explanation (1926)
Lucy Church Amiably (1931)
Before the Flowers of Friendship Faded Friendship Faded (1931)
How to Write (1931)
Operas and Plays (1932)
The Autobiography of Alice B. Toklas (1933)
Matisse Picasso and Gertrude Stein with Two Shorter Pieces (1933)
Four Saints in Three Acts, an Opera to Be Sung (1934)
Portraits and Prayers (1934)
Lectures in America (1935)
Narration (1935)
The Geographical History of America (1936)
Everybody’s Autobiography (1937)
Paris France (1940)
What Are Masterpieces (1940)
Ida (1941)
«A LA RECHERCHE D’UN JEUNE PEINTRE» Gertrude Stein /Yale University/U.S.A. «Looking for a young paintor»-Riba-Rovira- (1945)
«A LA RECHERCHE D’UN JEUNE PEINTRE» Gertrude Stein /Revue Fontaine n °42, p. 287—288, édition Paris 1945, directeur Max-Pol Fouchet.-Riba-Rovira- (1945)
Brewsie and Willie (1945)
Wars I Have Seen (1945)
Blood on the Dining Room Floor (1948)
Things as They Are (1948, аповесць, напісаная ў 1903)
Two: Gertrude Stein and Her Brother and Other Early Portraits (1908—1912) (1951)
Bee Time Vine and Other Pieces, 1913—1927 (1953)
Painted Lace and Other Pieces (1914—1937) (1956)
Stanzas in meditation and Other Poems (1929—1933) (1956)
Fernhurst, Q.E.D., and Other Early Writings (1971)

Вонкавыя спасылкі

Гертруда Стайн — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Крыніцы

Гэта — накід артыкула пра пісьменьніка альбо пісьменьніцу. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.

^ ^а ^б Gertrude Stein (нід.)
^ ^а ^б Gertrude Stein // Encyclopædia Britannica (анг.)
^ Gertrude Stein // FemBio database (ням.)
^ http://hdl.handle.net/1903.1/1523
^ Стайн Гертруда // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
^ ^а ^б ^в Philippe Blanchon, Gertrude Stein, Gallimard, 2020, (ISBN 978-2072741937)
^ Julie Verlaine, «Gertrude Stein (1874-1946) : Écrire et collectionner», dans Femmes collectionneuses d'art et mécènes : de 1880 à nos jours. Éditions Hazan, 2013, 287 p.
^ Stefana Sabin, Gertrude Stein Rowohlt, Reinbek 1996, (ISBN 3-499-50530-4)
^ Delphine Cano, Gertrude Stein & Le Bugey, 1924-1944, Musées des Pays de l'Ain, 2012.
^ Linda Wagner-Martin, Favored Strangers. Gertrude Stein and Her Family Rutgers University Press, New Brunswick, N.J. 1995, (ISBN 0-8135-2169-6)
^ ^а ^б Claude Grimal, Gertrude Stein : «Le sourire grammatical», Belin, coll. « Voix Américaines », 1997, 128 p.

[_b822e16d0321d3f9-1] а ^б Gertrude Stein (нід.)

[_011378fb9dd7561b-2] а ^б Gertrude Stein // Encyclopædia Britannica (анг.)

[_327bad39bcb233f3-3] Gertrude Stein // FemBio database (ням.)

[_fb317f3fd4b33133-4] ttp://hdl.handle.net/1903.1/1523

[_6c330db207e72768-5] Стайн Гертруда // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.

[:0-6] а ^б ^в Philippe Blanchon, Gertrude Stein, Gallimard, 2020, (ISBN 978-2072741937)

[7] Julie Verlaine, «Gertrude Stein (1874-1946) : Écrire et collectionner», dans Femmes collectionneuses d'art et mécènes : de 1880 à nos jours. Éditions Hazan, 2013, 287 p.

[8] Stefana Sabin, Gertrude Stein Rowohlt, Reinbek 1996, (ISBN 3-499-50530-4)

[9] Delphine Cano, Gertrude Stein & Le Bugey, 1924-1944, Musées des Pays de l'Ain, 2012.

[10] Linda Wagner-Martin, Favored Strangers. Gertrude Stein and Her Family Rutgers University Press, New Brunswick, N.J. 1995, (ISBN 0-8135-2169-6)

[:1-11] а ^б Claude Grimal, Gertrude Stein : «Le sourire grammatical», Belin, coll. « Voix Américaines », 1997, 128 p.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]