Вялікія Эйсманты
| Вялікія Эйсманты лац. Vialikija Ejsmanty | |
 Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Яна Непамука | |
| Першыя згадкі: | 1570 |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Гарадзенская |
| Раён: | Бераставіцкі |
| Сельсавет: | Эйсмантаўскі |
| Вышыня: | 123 м н. у. м. |
| Насельніцтва: | 763 чал. (2009)[1] |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 1511 |
| Паштовы індэкс: | 231785 |
| Нумарны знак: | 4 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 53°21′59.0″ пн. ш. 24°4′28.6″ у. д. / 53.366389° пн. ш. 24.074611° у. д.Каардынаты: 53°21′59.0″ пн. ш. 24°4′28.6″ у. д. / 53.366389° пн. ш. 24.074611° у. д. |
Вялікія Эйсманты на мапе Беларусі ±   Вялікія Эйсманты | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Вялі́кія Э́йсманты[2] — вёска Беларусі, каля ракі Верацейкі. Цэнтар сельсавету Бераставіцкага раёну Гарадзенскай вобласьці.
Назва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Эйсэнмунд або Эйсмунд (Eisenmund, Eismund[3]) — імя германскага паходжаньня[4][3]. Іменная аснова ісан- (эйс-, іс-) (імёны ліцьвінаў Ізбут, Ісавін, Ізмунт; германскія імёны Isbodus, Isovin, Ismund) паходзіць ад гоцкага eisarn, германскага *isarna-, стараверхненямецкага îsarn, îsan 'жалеза'[5], а аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) — ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[6] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[7].
Адпаведнасьць імя Эйсмант германскаму імю Eismund сьцьвердзіў польскі спэцыяліст у галіне анамастыкі Казімер Рымут[3]. Германскае (паўночнагерманскае) паходжаньне літоўскага шляхецкага прозьвішча Эйсмант (Ejsmont) сьцьвярджалася яшчэ ў артыкуле «Жамойць» Усеагульнай энцыкляпэдыі Самуэля Аргельбранда (1868 год)[8].
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Упершыню ўпамінаецца ў дакумэнтах караля і вялікага князя Жыгімонта Аўгуста за 1570 год. Тады ўладальнікамі гэтых земляў быў баярын Амброзі Эйсымонт. З канца XVI — пачатку XVII стагодзьдзя Эйсманты ўпамінаюцца як шляхецкая ваколіца, гэта значыць, што мясцовасьць у большасьці была заселеная сярэдняй і дробнай шляхтай, якая ня мела ўласных сялянаў і апрацоўвала зямлю ўласнаручна.
У 1660 годзе сродкамі Ганны Эйсымантовай (жонкі Паўла) і яе сына Якуба ў вёсцы збудавалі першы касьцёл пад тытулам Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьвятога Яна Непамука, а кароль і вялікі князь Ян Казімер узьвёў тады Эйсманты ў ранг парафіі. Прадстаўнікі роду Эйсымонтаў валодалі маёнткам да 1832 году. Па сьмерці Атаназы Эйсыманта, уся маёмасьць перайшла яго дачцэ Эве, якая была на той час у шлюбе з гарадзенскім судзьдзём Юзафам Ясколдам.
У міжваенны мястэчка было адміністрацыйным цэнтрам аднайменнай гміны Польскай Рэспублікі.
На 1996 год у Вялікіх Эйсмантах было 278 двароў.
Насельніцтва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- 1996 год — 829 чалавек
- 1999 год — 784 чалавекі
- 2009 год — 763 чалавекі[1]
Славутасьці
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ а б Колькасьць насельніцтва Беларусі на кастрычнік 2009 году
- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9. (pdf) С. 119.
- ^ а б в Rymut K. Nazwiska Polaków: słownik historyczno-etymologiczny. T. 1. — Kraków, 1999. S. 178(недаступная спасылка).
- ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1982. S. 170.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 161.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
- ^ Encyklopedyja powszechna. T. 28. — Warszawa, 1868. S. 975.