Бабруйская фартэцыя
Славутасьць | |
Бабруйская фартэцыя
| |
![]() Бабруйская фартэцыя ў 1811 годзе
| |
Краіна | Беларусь |
Горад | Бабруйск |
Каардынаты | 53°08′20″ пн. ш. 29°14′45″ у. д. / 53.13889° пн. ш. 29.24583° у. д.Каардынаты: 53°08′20″ пн. ш. 29°14′45″ у. д. / 53.13889° пн. ш. 29.24583° у. д. |
Аўтар праекту | Карл Апэрман |
Першае згадваньне | 1810 |
Дата заснаваньня | 1807—1812 гады |
Статус | Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь |
Бабруйская фартэцыя на мапе Беларусі ![]() ![]() Бабруйская фартэцыя | |
![]() |
Баруйская фартэцыя або крэпасьць — магутнае фартыфікацыйнае збудаваньне ХІХ стагодзьдзя.
Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- 1807: пачалося будаўніцтва бастыённай фартэцыі.
- 1812: фартэцыю абкладвала дывізія Яна Дамброўскага, аднак узяць ня здолела.
- 1825: на тэрыторыі фартэцыі была спроба падняць паўстаньне супраць самадзяржаўя, якое аднак правалілася.
- 1905: у фартэцыі выбухнула паўстаньне дысцыплінарнага палка, якое было жорстка падаўлена.
- 1919—1920: на тэрыторыі крэпасьці польскімі ўладамі была створаны лягер для ваеннапалонных.
Архітэктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Бабруйская фартэцыя была закладзена на месцы старажытнага Бабруйскага замку і горада ці места. На будаўніцтве працавала каля 50 батальёнаў жаўнераў, а таксама людзі з навакольных вёсак.
Будынак езуіцкага кляштара быў прыстасаваны пад парахавы склеп.
Да пачатку 1812 году будаўніцтва фартэцыі было амаль завершана. На той час яна была абсталяваная амаль 300 гарматамі.
Турма[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Пасьля паўстаньня дзекабрыстаў у 1825 годзе Бабруйская фартэцыя была пераўтворана ў турму куды звозілі асуджаных «за вальнадумства і бунт супраць цара». У прыватнасьці тут адбывалі пакараньне 23 дзекабрысты. У 40-я гады ХІХ ст. сюды былі сасланыя чальцы знакамітага падпольнага гуртка Петрашэўскага на чале са сваім кіраўніком.
У Бабруйскай крэпасьці быў зьняволены знакаміты беларускі пісьменьнік Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч, за «крамольныя» вершы адбываў пакараньне слынны селянін-паэт Паўлюк Багрым. Крэпасьць «зламала» вольналюбівую натуру Багрыма, пасьля чаго ён больш не вярнуўся да паэзіі.
У час польскай акупацыі 1919—1920 гадоў на тэрыторыі фартэцыі быў утвораны лягер для ваеннапалонных. З такімі ж мэтамі выкарыстоўвалі фартэцыю немцы ў час Другой сусьветнай вайны.
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Міхась Скрыпка. Цэтадэль над Бярэзінай (з гісторыі Бабруйскай крэпасці)//Помнікі гісторыі і культуры Беларусі — 4/1987
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
![]() |
Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр 512Г000059 |
Бабруйская фартэцыя — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў