Андэрс Цэльсіюс

Андэрс Цэльсіюс
Anders Celsius
Нарадзіўся	27 лістапада (8 сьнежня) 1701 Упсала, Швэцыя
Памёр	25 красавіка (6 траўня) 1744 (42 гады) Упсала, Швэцыя
Навуковая сфэра	астраном, матэматык, мэтэароляг, геоляг
Месца працы	Упсальскі ўнівэрсытэт
Альма-матэр	Упсальскі ўнівэрсытэт
Навуковы кіраўнік	Жак Касіні
Вучні	Юган Готшальк Валерыюс
Вядомы як	Вынаходнік шкалы вымярэньня тэмпэратуры
Узнагароды і прэміі	чалец Лёнданскага каралеўскага таварыства
Аўтограф

Андэрс Цэльсіюс (па-швэдзку: Anders Celsius; нар. 27 лістапада 1701 Упсала, Швэцыя — пам. 25 красавіка 1744 Упсала, Швэцыя) — швэдзкі астраном і матэматык, геоляг і мэтэароляг. Прафэсар Упсальскага ўнівэрсытэту. Набыў сусьветную вядомасьць дзякуючы вынаходніцтву тэрмомэтру са стаградуснай шкалою вымярэньня, якая атрымала яго імя. Выкарыстоўваецца ў большасьці краінаў сьвету. Сам навуковец называў сваё вынаходніцтва прыладай, якая дазваляе ўбачыць, «у якой ступені цяплее, або халаднее ў пакоі». Спачатку Цэльсіюс вызначыў кропку кіпеньня вады як 0 градусаў, а кропку раставаньня лёду як 100 градусаў. Пасьля сьмерці Андэрса шкалу ў 1744 року «перакуліў» Карл Лінэй. Адгэтуль тэмпэратура плаўленьня лёду — 0 градусаў, а тэмпэратура кіпеньня — 100 градусаў.

Абсэрваторыя упсальскага ўнівэрсытэту

Акрамя таго, навуковец зрабіў вялікі ўнёсак у вывучэньне паўночных зямель, у прыватнасьці ён удзельнічаў у ляпляндзкай экспэдыцыі (1736—1737) па вымярэньні мэрыдыяну. Аналягічная экспэдыцыя была потым арганізавана на экватар. Параўнаньне вынікаў дасьледаваньня пацьвердзіла разьлікі й здагадкі Ньютана пра тое, што Зямля мае форму эліпсоіду, пляскатага ля палюсоў.

У 1741 року заснаваў Упсальскую астранамічную абсэрваторыю. Даволі дакладна вымерыў яркасьць 300 зорак, выкарыстоўваючы сыстэму аднолькавых шкляных пласьцін, якія паглынаюць сьвятло.

Андэрс Цэльсіюс памёр ад сухотаў у 1744 року.