Андэрс Цэльсіюс
Андэрс Цэльсіюс | |
Anders Celsius | |
![]() | |
Дата нараджэньня | 27 лістапада (8 сьнежня) 1701[1][2][3][4][5][6] |
---|---|
Месца нараджэньня | Упсала, Швэцыя[7] |
Дата сьмерці | 25 красавіка (6 траўня) 1744[1][2][3][4][5][8] (42 гады) |
Месца сьмерці | Упсала[d], Швэцыя[8] |
Прычына сьмерці | сухоты[9] |
Месца пахаваньня | Old Uppsala Church[d] |
Грамадзянства | Швэцыя[10] |
Месца вучобы | Упсальскі ўнівэрсытэт |
Занятак | астраном, фізык, матэматык, прафэсар унівэрсытэту, вынаходнік, хімік і мэтэароляг |
Навуковая сфэра | астраном, матэматык, мэтэароляг, геоляг |
Месца працы | Упсальскі ўнівэрсытэт |
Вядомы як | Вынаходнік шкалы вымярэньня тэмпэратуры |
Навуковы кіраўнік | Жак Касіні |
Вучні | Юган Готшальк Валерыюс, Jakob Gadolin[d][11] і Pehr Wilhelm Wargentin[d][11] |
Узнагароды | |
Подпіс | ![]() |
Андэрс Цэльсіюс (па-швэдзку: Anders Celsius; нар. 27 лістапада 1701 Упсала, Швэцыя — пам. 25 красавіка 1744 Упсала, Швэцыя) — швэдзкі астраном і матэматык, геоляг і мэтэароляг. Прафэсар Упсальскага ўнівэрсытэту. Набыў сусьветную вядомасьць дзякуючы вынаходніцтву тэрмомэтру са стаградуснай шкалою вымярэньня, якая атрымала яго імя. Выкарыстоўваецца ў большасьці краінаў сьвету. Сам навуковец называў сваё вынаходніцтва прыладай, якая дазваляе ўбачыць, «у якой ступені цяплее, або халаднее ў пакоі». Спачатку Цэльсіюс вызначыў кропку кіпеньня вады як 0 градусаў, а кропку раставаньня лёду як 100 градусаў. Пасьля сьмерці Андэрса шкалу ў 1744 року «перакуліў» Карл Лінэй. Адгэтуль тэмпэратура плаўленьня лёду — 0 градусаў, а тэмпэратура кіпеньня — 100 градусаў.

Акрамя таго, навуковец зрабіў вялікі ўнёсак у вывучэньне паўночных зямель, у прыватнасьці ён удзельнічаў у ляпляндзкай экспэдыцыі (1736—1737) па вымярэньні мэрыдыяну. Аналягічная экспэдыцыя была потым арганізавана на экватар. Параўнаньне вынікаў дасьледаваньня пацьвердзіла разьлікі й здагадкі Ньютана пра тое, што Зямля мае форму эліпсоіду, пляскатага ля палюсоў.
У 1741 року заснаваў Упсальскую астранамічную абсэрваторыю. Даволі дакладна вымерыў яркасьць 300 зорак, выкарыстоўваючы сыстэму аднолькавых шкляных пласьцін, якія паглынаюць сьвятло.
Андэрс Цэльсіюс памёр ад сухотаў у 1744 року.
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ а б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
- ^ а б Anders Celsius — 1917.
- ^ а б SNAC — 2010.
- ^ а б Nationalencyklopedin — 1999.
- ^ а б Find a Grave — 1995.
- ^ Энцыкляпэдыя Бракгаўза
- ^ https://www.britannica.com/biography/Anders-Celsius
- ^ а б Uppsala domkyrkoförsamlings kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/ULA/11632/F/2 (1741-1776), bildid: C0004348_00022
- ^ https://www.astro.uu.se/history/Celsius_eng.html
- ^ LIBRIS — 2012.
- ^ а б Матэматычная генеалогія — 1997.