Андэрс Цэльсіюс

Андэрс Цэльсіюс
	Андэрс Цэльсіюс
	Anders Celsius
Дата нараджэньня	27 лістапада (8 сьнежня) 1701
Месца нараджэньня	Упсала[d], Швэцыя
Дата сьмерці	25 красавіка (6 траўня) 1744 (42 гады)
Месца сьмерці	Упсала[d], Швэцыя
Прычына сьмерці	сухоты
Месца пахаваньня	Старая Упсальская царква
Грамадзянства	Швэцыя
Месца вучобы	Упсальскі ўнівэрсытэт
Занятак	астраном, фізык, матэматык, прафэсар унівэрсытэту, вынаходнік, хімік і мэтэароляг
Навуковая сфэра	астраном, матэматык, мэтэароляг, геоляг
Месца працы	Упсальскі ўнівэрсытэт
Вядомы як	Вынаходнік шкалы вымярэньня тэмпэратуры
Навуковы кіраўнік	Жак Касіні
Вучні	Юган Готшальк Валерыюс, Якаб Гадалін і Пэр Вільгельм Варгентын
Узнагароды	чалец Лёнданскага каралеўскага таварыства
Подпіс
	Андэрс Цэльсіюс у Вікісховішчы

Андэрс Цэльсіюс (па-швэдзку: Anders Celsius; 27 лістапада 1701, Упсала, Швэцыя — 25 красавіка 1744, Упсала, Швэцыя) — швэдзкі астраном і матэматык, геоляг і мэтэароляг. Прафэсар Упсальскага ўнівэрсытэту. Набыў сусьветную вядомасьць дзякуючы вынаходніцтву тэрмомэтру са стаградуснай шкалою вымярэньня, якая атрымала яго імя. Выкарыстоўваецца ў большасьці краінаў сьвету. Сам навуковец называў сваё вынаходніцтва прыладай, якая дазваляе ўбачыць, «у якой ступені цяплее, або халаднее ў пакоі». Спачатку Цэльсіюс вызначыў кропку кіпеньня вады як 0 градусаў, а кропку раставаньня лёду як 100 градусаў. Пасьля сьмерці Андэрса шкалу ў 1744 року «перакуліў» Карл Лінэй. Адгэтуль тэмпэратура плаўленьня лёду — 0 градусаў, а тэмпэратура кіпеньня — 100 градусаў.

Абсэрваторыя упсальскага ўнівэрсытэту

Акрамя таго, навуковец зрабіў вялікі ўнёсак у вывучэньне паўночных зямель, у прыватнасьці ён удзельнічаў у ляпляндзкай экспэдыцыі (1736—1737) па вымярэньні мэрыдыяну. Аналягічная экспэдыцыя была потым арганізавана на экватар. Параўнаньне вынікаў дасьледаваньня пацьвердзіла разьлікі й здагадкі Ньютана пра тое, што Зямля мае форму эліпсоіду, пляскатага ля палюсоў.

У 1741 року заснаваў Упсальскую астранамічную абсэрваторыю. Даволі дакладна вымерыў яркасьць 300 зорак, выкарыстоўваючы сыстэму аднолькавых шкляных пласьцін, якія паглынаюць сьвятло.

Андэрс Цэльсіюс памёр ад сухотаў у 1744 року.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ ^а ^б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
^ ^а ^б ^в Anders Celsius — 1917.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971"></a>
^ ^а ^б SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>
^ ^а ^б Nationalencyklopedin — 1999.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1165538"></a>
^ ^а ^б Find a Grave — 1995.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>
^ Энцыкляпэдыя Бракгаўза
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
^ ^а ^б Uppsala domkyrkoförsamlings kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/ULA/11632/F/2 (1741-1776), bildid: C0004348_00022
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10478639"></a>
^ https://www.astro.uu.se/history/Celsius_eng.html
^ LIBRIS — 2012.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a>
^ ^а ^б Матэматычная генеалогія — 1997.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:Нацыянальная_бібліятэка_Францыі|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb14606035v_data.bnf.fr]:_плятформа_адкрытых_зьвестак<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-1] а ^б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q21050458"_data-entity-id="Q379406">[https://sok.riksarkivet.se/Sbl/Presentation.aspx?id=14758_Anders_Celsius]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1917.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971"></a></div>-2] а ^б ^в Anders Celsius — 1917.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513_citetype_Q35127_citetype_Q36524_citetype_Q194166"_data-entity-id="Q29861311">SNAC<span_class="wef_low_priority_links">_—_2010.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a></div>-3] а ^б SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q5292"_data-entity-id="Q1165538">[[:sv:Nationalencyklopedin|Nationalencyklopedin]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1999.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1165538"></a></div>-4] а ^б Nationalencyklopedin — 1999.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1165538"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q5535082_citetype_Q33270056_citetype_Q43229_citetype_Q107553922"_data-entity-id="Q63056">[http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=8413_Find_a_Grave]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1995.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a></div>-5] а ^б Find a Grave — 1995.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q5292"_data-entity-id="Q237227">[https://brockhaus.de/ecs/julex/article/celsius-anders_Энцыкляпэдыя_Бракгаўза]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-6] Энцыкляпэдыя Бракгаўза
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q932420_citetype_Q11028"_data-entity-id="Q10478639">[https://sok.riksarkivet.se/bildvisning/C0004348_00022#?c=&m=&s=&cv=21&xywh=878%2C3475%2C2347%2C1395_Uppsala_domkyrkoförsamlings_kyrkoarkiv,_Död-_och_begravningsböcker,_SE/ULA/11632/F/2_(1741-1776),_bildid:_C0004348_00022]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10478639"></a></div>-7] а ^б Uppsala domkyrkoförsamlings kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/ULA/11632/F/2 (1741-1776), bildid: C0004348_00022
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10478639"></a>

[[https://www.astro.uu.se/history/Celsius_eng.html_https://www.astro.uu.se/history/Celsius_eng.html]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-8] ttps://www.astro.uu.se/history/Celsius_eng.html

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q856638"_data-entity-id="Q1798125">[https://libris.kb.se/katalogisering/20dgg8fl0xpkkj4_LIBRIS]<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a></div>-9] LIBRIS — 2012.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q33270056"_data-entity-id="Q829984">Матэматычная_генеалогія<span_class="wef_low_priority_links">_—_1997.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a></div>-10] а ^б Матэматычная генеалогія — 1997.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Андэрс Цэльсіюс

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Навігацыйнае мэню

Пошук